Surinaamsche Almanak voor het Jaar 1892

[p. 186]

Kroniek van 22 Oct. 1890 tot 30 Oct. 1891.

Oct. 22. Een kotter, eenige weken geleden van hier naar Coronie vertrokken met 22 personen aan boord, is op de hoogte van de Saramaccapunt lek gesprongen en vergaan. 3 der opvarenden (2 vrouwen en 1 kind) verdronken, terwijl de overigen getracht hebben door het bosch aan de stad te komen. 4 hunner arriveerden heden namiddag alhier geheel uitgeput, berichtende dat van de overige 15 4 bereids zijn overleden en de 11 anderen hun weg naar hier zoeken. Eene patrouille, den volgenden dag te hunner opsporing uitgezonden, verdeelde zich in verschillende richtingen, en het gelukte haar 10 hunner, hoewel geheel uitgeput, aan de stad te voeren; 1 vond zijn' dood in het bosch.

Oct. 22. Oprichting op het plein tusschen de Steenbakkerijstraat en de straat langs de Steenbabbersgracht van een gebouw, bestemd voor eene door de firma Sträter, Esser & Co. op te richten stoomijstabriek.

Oct. 25. Vereenigde zitting van het Hof van Justitie en het Militair Gerechtshof voor de Nederl. W.I. Bezittingen, ter installatie van Jhr. Mr. J.L.W, C. von Weiler, als lid van voormeld Hof en Gerechtshof.

Oct. 26. Aankomst per fransche mailboot van de heeren Jaccoux, Taupin en Chevallier om de noodige maatregelen te nemen, welke het leggen van een' telegraafkabel, tusschen Suriname en Martinique, dienen vooraf te gaan.

Oct. 26. Bericht ontvangen van de oprichting in Nederland der naaml. venn. Suriname, ten doel hebbende de verdere exploitatie van de pl. Susannasdaal en Nw. Clevia.

Oct. 29. In druk verschenen de door den Gouverneur in dato 2 dezer maand aan de Kol. St. ter goedkeuring aangeboden ontwerp-verordening houdende wijziging van de artt. 5 en 6 der cerordening van 27 Juni 1878 (G.B. No. 14) waarbij wordt geregeld de organisatie der gewapende politie in de kolonie Suriname.

Oct. 29. De Raad van State aanvaardt, krachtens art. 45 2^e van de Grondwet, in naam des Konings, het Koninklijk gezag.

Oct. 30. Interpellatie van den heer Wertheim in de Eerste Kamer, over den politieken en maatschappelijken toestand van Suriname.

[p. 187]

Oct. 30. Vergadering der Kol. St. ter behandeling van de door het lid Barnett krachtens art. 191 Reg. regl. op 2 dezer ingediende ontwerp-verordening betrekkelijk vestiging, toelating en uitzetting. Aangenomen met algem. stemmen (8 aanw. leden)

Oct. 31. De Gouverneur naar Boven Suriname vertrokken om, naar men zegt, een terrein uit te zoeken voor een nieuw op te richten politiestation in de plaats van dat op Boschland.

Oct. 31. Art. 4 le lid van het Reglement op den binnenlandschen postdienst bij besluit v/d Gouverneur aangevuld en gewijzigd.

Nov. 3. Den Gouverneur bij telegram door de Regeering medegedeeld dat de Staten-Generaal in vereenigde zitting hebben verklaard, dat, ten aanzien van den toestand van den Koning, het in art. 38 le lid der Grondwet omschreven geval aanwezig is (Optreden van een Regentschap).

Nov. 5. Het dak van het huis aan de Keizerstraat, toebehoorende aan J.J.H., ingestort. Geen schade aan belendende gebouwen of menschenlevens tengevolge gehad.

Nov. 5. Behandeling door de Kol. St. van de verordeningen: a. houdende wijziging der woorden ‘Nieuw Rotterdam’ voorkomende in enkele verordeningen in ‘Nieuw Nickerie’; b. houdende wijziging der verordening van 26 Juni 1889 (G.B. No. 19), waarbij aan de Naamlooze Vennootschap de Surinaamsche Bank vergunning wordt verleend om op nieuw in de Kolonie Suriname als Circulatie-Bank werkzaam te zijn. Aangenomen met algemeene stemmen (10).

Nov. 6. J.J.P. Wessels, H.C. Levy, S. van Lierop, J. Barnett en D.J. van Praag gekozen tot leden van de Kamer van Koophandel en Fabrieken, resp. met 15, 14, 13, 13 en 12 stemmen van de 16 uitgebrachte stemmen.

Nov. 6. Door den Gouverneur aangevuld art. 17b van het reglement op den dienst der koloniale vaartuigen en wel om achter het woord ‘Batavia’ op te nemen: ‘alsmede van de politiebeambten, in andere buitendistricten gedetacheerd.’

Nov. 7. Plantage Mariënburg tijdelijk aangewezen als zittingplaats van den ommegaand rechter aldaar gevestigd, in plaats van het station Frederiksdorp.

Nov. 11. Jacob Jacques Lionarons, distr. commissaris van Beneden Suriname en Beneden Para, overleden.

[p. 188]

Nov. 12. Art. 28 van het reglem. op den binnenlandschen postdienst in Suriname aangevuld.

Nov. 12. De nieuwe lokalen van de Buiten-Societeit feestelijk geopend.

Nov. 13. De Rhine, van Calcutta met 639 immigranten, ankert voor het fort Nw. Amsterdam.

Nov. 16. Aankomst voor het fort Nw. Amsterdam van den stoomer Westmeath, die de kabelverbinding tusschen Paramaribo en Martinique tot stand brengt.

Nov. 18. Het publiek in de gelegenheid gesteld om in de Buiten-Societeit de goederen te bezichtigen, welke alhier zijn ingezonden voor de in Jamaica te houden tentoonstelling.

Nov. 19. Koningin Emma legt, in handen van de beide Kamers der Staten-Generaal, den eed af als Regentes van Holland.

Nov. 20. Plantages Rust en Werk, Johannesburg en Berlijn onder dezelfde bepalingen als met de reeds bestaande plaatsen, die onderling met Paramaribo telephonisch verbonden zijn, in de lijn opgenomen, zullende Johannesburg van de 3 genoemde plantages het centraalstation wezen, en voor elk te telephoneeren woord 2 cent worden betaald.

Nov. 23. Z.M. Willem III, Koning der Nederlanden, overleden.

Nov. 25. Prinses Wilhelmina wordt door Hare Moeder, Koningin Regentes van Holland, tot Koningin geproclameerd.

Nov. 25. Aan den op zijn verzoek eervol ontslagen majoorcommandant der schutterij, R Bueno de Mespuita, vergund om de uniform aan dien rang verbonden, te blijven dragen.

Nov. 26. Bij publicatie afgekondigd: a. het Besluit van de Staten-Generaal in vereenigde vergadering van 29 Oct. 1890 (St. bl. No. 155), krachtens art. 4 der Grondwet. b. het Besluit van 30 Oct. 1890 (St. bl. No. 156) waarbij door den Raad van State, krachtens art. 45, 2^o van de Grondwet, waarnemende het Koninklijk gezag, ter algemeene kennis wordt gebracht, dat hij de waarneming, in naam des Konings, van het Koninklijk gezag aanvaard heeft.

Nov. 28. Ten gouvernementshuize eene lijst gedeponeerd, waarop zij, die van hunne deelneming in het overlijden van Z.M. den Koning willen doen blijken, hunne handteekening kunnen stellen.

[p. 189]

Nov. 28. Allerwege worden alhier blijken van deelneming betoond in het overlijden van Z.M. den Koning: van veler particuliere gebouwen zijn de vlaggen halverstok geheschen, gewone muziekuitvoeringen in het openbaar tot onbepaalden tijd uitgesteld, door den Gouverneur aan officieren van land- en zeemacht den rouw voorgeschreven, door de Koloniale Staten aan H.M. de Koningin-Weduwe een adres van rouwbeklag opgezonden, en door de uitgevers hunne courant in eenen rouwrand gestoken.

Dec. 2. Het lijk van den Koning naar den Haag overgebracht.

Dec. 4. Plechtige begrafenis van Z.M. Willem III in de Nieuwe Kerk te Delft.

Dec. 4. Het lijk van den Koning wordt in den Koninklijken grafkelder te Delft bijgezet.

Dec. 5. De Westmeath vertrekt, na den kabel met Martinique te hebben verbonden.

Dec. 8. Door de Tweede Kamer der Staten-Generaal wordt voorloopig verslag uitgebracht op de Kol. huish. begr. van Suriname over 1891, waarbij warm wordt gestreden voor de belangen van Suriname.

Dec. 11. S. Jessurun, districts-commissaris van Ben. Cottica en Ben. Commewijne overleden.

Dec. 19. Het telegraafbureau voor het publiek toegankelijk gesteld, en de gelegenheid geopend om door middel van den kabel telegrammen op te zenden.

Dec. 28. Door den K.W.I. Maildienst worden in de verschillende vaarwateren der kolonie loodingen en peilingen gedaan, in verband met eene eventueele overname van de transporten te water.

Dec. 28. Bericht per mail alhier ontvangen dat door Mrs. C.J. Heylidy en A.J. Jessurun, leden van het Hof van Justitie in Suriname, met verlof in Nederland, op de baar van het lijk van Z.M. Willem III een krans met het opschrift ‘Suriname’ is nedergelegd.

Jan. 1. Uitgifte van eene Kindercourant ‘De Surinaamsche Jeugd’, door den onderwijzer O'Ferrall.

Jan. 27. Aan boord van de Prins Willem I overleed Dr. G.C. Steijnis, predikant der Ev. Luth. gemeente alhier, op zijne reis naar Nederland tot herstel van gezondheid.

Febr. 3. Een ernstig conflict ontstaat tusschen den Gouverneur en den Procureur Generaal.

Febr. 7. Het wachtschip Bonaire, dat door de Sommelsdgk is vervangen, vertrekt onder een saluut van het fort.

[p. 190]

Febr. 12. Bericht ontvangen van dankbetuiging aan den Gouverneur en de bevolking door Hare Majesteiten de Koningin en de Koningin-Weduwe Regentes voor de verzekering van diepe en innige deelneming in den rouw van Hare Majesteiten en van het gansche Nederlandsche volk wegens het overlijden van Z.M. den Koning.

Febr. 12. Het tooneelgezelschap Melpomene ontbonden.

Febr. 24 Openbare zitting der Koloniale Staten ter bespreking o.a. van de onjuiste mededeelingen die door den Minister aan de Eerste Kamer zijn verschaft bij de behandeling van de begrooting van Suriname voor 1891.

Mrt. 3. Afkondiging van het Kon. Besluit, waarbij bepaald wordt dat het bedrag van postwissels in het verkeer tusschen Nederland en de Koloniën in West-Indië verhoogd wordt tot een maximum van f 250.

Mrt. 3. De Vereeniging ‘Court Charity A.O.F. No. 7416’ als zedelijk lichaam erkend.

Mrt. 15. Aanhoudende zware regens gedurende de laatste maanden hebben groote schade aan te veld staande gewassen en aardvruchten veroorzaakt. Op vele plantages hebben ook overstroomingen plaats gehad.

Mrt. 26. Inwijding van de Stoomijsfabriek van de heeren Sträter, Esser & Co., in tegenwoordigheid van een groot aantal daartoe uitgenoodigde notabelen enz.

Mrt. 31. Een 90 tal ambtelooze ingezetenen uit de kern der burgerij vergaderen in de Loge Concordia tot het bespreken van maatregelen ter viering van het zilveren feest der Koloniale Staten op 12 Mei a.s. ± 50 personen (meest allen ter vergadering) worden door de vergadering in Commissie benoemd om aan het voornemen uitvoering te geven. Het plan wordt met groote ingenomenheid begroet, en wordt daarvoor allerzijds ruim bijgedragen.

Mrt. 31. De uitgifte van de Kindercourant ‘De Surinaamsche Jeugd’, tengevolge van niet voldoende deelneming, gestaakt.

Apr. 7. Gruwelijke moord van eenige arabieren op een hunner landgenooten op den weg achter Charlesburg.

Apr. 8. Op de vordering van den Gouverneur wordt door het Ministerie van Koloniën eene groote hoeveelheid rijst en meel naar hier verscheept.

Apr. 14. De Kamer van Koophandel treedt met het Bestuur in eene briefwisseling in zake de door den Gouverneur gedane bestelling van rijst en meel.

[p. 191]

April 15. De K.W.I.M. keert over het afgeloopen boekjaar aan aandeelhouders een dividend van 2% uit.

April 19. Inwijding van de Vereenigde Protestantsche Kerk te Nickerie.

April 20. In de afgeloopen week hebben in den Raad van Bestuur, onder voorzitterschap van den Gouverneur, heftige tooneelen plaats gevonden tusschen dezen en den Procureur-Generaal, die, om zich tegenover hem niet te vergeten, staande de vergadering zich heeft verwijderd.

April 23. De door den Gouverneur van Nederland georderde ongeveer 240000 K.G. rijst en 345000 K.G. meel worden bij advertentie in de dagbladen aan gepatenteerde kooplieden, bakkers en winkeliers bij kavelingen tegen contante betaling te koop aangeboden.

April 25. Door het Centraal-Comité uit de Feest-commissie, ter viering van het 25 jarig Jubilé der Koloniale Staten wordt: de gelegenheid opengesteld aan een ieder om @ f 15 per inteekenaar deel te nemen aan een bal dat op 12 Mei in het Logegebouw ter eere van de Koloniale Staten zal worden gegeven; openbaar gemaakt het programma van de openbare vermakelijkheden op dien dag.

April 29. H.M. Stoomschip 1e klasse De Ruyter, kapit. t/z. Baron von Hogendorp, met bestemming naar Curaçao, ankert alhier op 2½ mijl van de kust. De Sommelsdijk, naar buiten om de De Ruyter te begroeten, keerde eenige dagen daarna ter reede terug met den commandant, zes officieren en 10 adelborsten.

Mei 1. Wordt voor den Hoogen Raad gepleit in de zaak van de Jong c.s., appellanten, tegen het Kol. Gouvernement, geïntimeerde, strekkende tot het vernietigen van het op 4 Nov. 1887 tusschen partijen gewezen vonnis van het Hof van Justitie, en veroordeeling van den geïntimeerde tot betaling aan de appellanten als vergoeding van kosten, schaden en interesten, geleden of nog te lijden tengevolge van het door den geïntimeerde in 1880 niet verlengen der pacht van gronden in de Boven Suriname, de som van f 800000, met de interesten à 8% 's jaars van 8 Januari 1887 tot de voldoening.

Mei 3. De De Ruyter vertrekt naar zijne bestemmingsplaats.

Mei 4. Jhr. Mr. T.A.J. van Asch van Wijck benoemd tot Gouverneur van Suriname, ter vervanging van Jhr. Mr. M.A. de Savornin Lohman.

[p. 192]

Mei 8. Openbare zitting der Koloniale Staten ter sluiting van het zittingjaar 1890-1891.

Mei 8. Herbenoeming van Mr. D. Juda en J.F.A. Catean van Rosevelt, resp. tot Voorzitter en Ondervoorzitter der Koloniale Staten.

Mei 8. Benoeming van A.H. van Geyt tot lid der Kol. Staten, in de plaats van Mr. J. Kalff.

Mei 8. Een alhier ontvangen telegram bericht het ontslag van Mr. Lohman, en de benoeming in zijne plaats van den heer van Asch van Wijck.

Mei 10. Afdanking door den Gouverneur van de eerewachten en muziek (Schutterij en Garnizoen), die bereids waren opgeroepen voor de opening der Kol. St. op 12 dezer.

Mei 10. Mededeeling door den Gouverneur aan de Staten dat Mr. W. Tonckens, zijn plaatsvervanger, de Kol. St. zal openen.

Mei 12. Mr. Tonckens opent, namens den Gouverneur, de vergadering der Koloniale Staten.

Mei 12. Allersierlijkste decoratie van de zaal, waarin de Kol. St. zitting houden, ter viering van het 25 jarig Jubelfeest van dat Lichaam.

Mei 12. De uit de kern der burgerij zich geconstitueerd hebbende Feest-Commissie, vergezeld van een groot aantal ingezetenen uit alle rangen en standen, wordt door eene uit de Kol. St. benoemde Commissie, onder het aanheffen van het ‘Wien Neêrlandsch bloed’, door een muziekgezelschap van burgers (‘Excelsior’), dat welwillend zich daartoe heeft aangeboden, de vergaderzaal der Kol. Staten binnengeleid, en doet, bij monde van haar lid, J.P.W. van Eijck, voorlezing van een aan de Staten aangeboden adres.

Mei 12. Daverend gejuich door de aanwezigen, waarna de ‘Excelsior’ levendige fanfares doet hooren.

Mei 12. Aanbieding aan den Voorzitter door het 6 jarig dochtertje van D. Coutinho, namens de Feest-Commissie, van een presidentshamer, vervat in een net bewerkt kistje, overdekt met een fraaien bloemenkrans.

Mei 12. Aanvaarding door den Voorzitter van het geschenk, met eene toepasselijke rede.

Mei 12. Het dagblad Suriname geeft ter eere van het 25 jarig jubelfeest der Kol. St. een feestnommer op oranjepapier uit, waarin wordt opgenomen een ode ter herdenking van dat tijdsverloop.

[p. 193]

Mei 12. Allerwege worden toebereidselen gemaakt om den dag van heden feestelijk te vieren.

Mei 12. Stoornis van het feest door het gepeupel dat in opstand komt tegen de burgerij er. zich verzet tegen de Openbare Macht.

Mei 12. Telegrammen van hulde en dank van Suriname's burgerij worden aan H.M. Koningin Regentes en aan den oud-Minister van Koloniën Fransen van de Putte verzonden.

Mei 12. (Dinsdag omstreeks 11 uur v.m.) Oproer op het Gouvernementsplein van het gepeupel. Gewelddadige vernieling door hen van alle toebereidselen, die voor de volksfeesten waren gemaakt. Hevig verzet tegen de Openbare Macht, waarbij aan beide zijden vele verwondingen plaats vinden. Het oproer wordt tot laat in den namiddag in verschillende andere wijken, vooral door Joden bewoond, voortgezet en vinden daarbij vernieling van verschillende goederen en beschadiging van gebouwen plaats.

Mei 13. (Woensdag ochtend) Na een rustigen nacht trekt een groote menigte negers naar het gouvern hotel om den Gouvern. eene ovatie te brengen, waarna weder met meerdere woede een aanvang wordt gemaakt aan de vernieling van goederen en beschadiging van gebouwen. Zware verwondingen, vooral aan de zijde der politie. Militaire macht ter hulpe geroepen. De Gouverneur, onder de oproerlingen, werkt alle bevelen van den Procureur-Generaal tegen. Telegram door de Staten aan den Minister verzonden. Eerst in den laten namiddag kwam er eenige rust, die den geheelen nacht voortduurde.

Mei 13. H.M. de Koningin Regentes zegt bij telegram dank voor het haar toegezonden telegram van hulde en dank van Suriname's burgerij.

Mei 14. (Donderdag ochtend) Op een' door den Procureur-Generaal aan den waarn. Commissaris van politie verstrekten last, om de markt aan den Waterkant, de verzamelplaats der muiters, te doen ontruimen, werd hij, in zijn rijtuig gezeten, en tot de uitvoering van den last willende overgaan, door eene woeste bende aangevallen, die zijn rijtuig aanhield en hem te lijf viel. Zijn leven toen bedreigd ziende, en geen hulp kunnende verwachten van de aldaar gestationneerde beambten van politie, omdat zij ingevolge den last van den Gouverneur geen gebruik van hunne wapens mochten maken, zag hij zich verplicht, nog in zijn rijtuig gezeten, met zijn revolver een schot in de lucht te doen, hopende daar-

[p. 194]

door de muitelingen tot kalmte te brengen. Deze maatregel was echter olie in het vuur, en bracht de oproerlingen tot eene ongekende woede: stokken, steenen en andere projectielen werden daarop naar het hoofd van den Commissaris van politie geslingerd, en had deze zich niet lang te bedenken, wilde hij niet het offer hunner woede wezen. Hij stapte toen uit het rijtuig, en deed 3 schoten: een dezer trof een der grootste belhamels in het voorhoofd doodelijk. De bende stoof hierop voor een oogenblik uit elkaar, om spoedig daarna weder met heviger woede den aanval te beproeven. Middelerwijl echter snelde eene in de nabijheid gestationneerde patrouille van het Garnizoen den aangevallene ter hulpe, en bracht hem geëscorteerd naar het politiebureau. Daarmede was het oproer in lang niet opgehouden: de oproerlingen trokken in groepen door verschillende wijken, al door schade aan goederen en gebouwen veroorzakende, en bedreigingen van moord en brandstichten doende. Middelerwijl werd door de Kol. Staten, den Procureur-Generaal en den stationscommandant van H.M. stoomschip Sommelsdijk een telegram opgezonden aan H.M. de Koningin, den toestand vermeldende waarin de kolonie verkeert. H.M. de Koningin Regentes beval toen per telegram den Gouverneur samenwerking met politie, land- en zeemacht. De Gouverneur, thans begrijpende wat het einde van dit alles zou wezen, voldeed aan dien last, trok zich terug en liet toen alles over aan den Procureur Generaal en de commandanten van landen zeemacht. Krachtdadige maatregelen werden toen door deze machthebbenden genomen, en was het ook alléén daaraan te danken dat het oproer gedempt werd. Een detachement mariniers, onder bevel van een officier, werd onmiddellijk gedebarkeerd, en op verschillende punten der stad, waar het oproer het hevigst was, op wacht geplaatst. De drie genoemde gezaghebbers en de Procureur-Generaal maakten, zoo te zamen als ieder afzonderlijk, op differente tijdstippen van den dag en den nacht, rondes door de stad om zich persoonlijk van den toestand te vergewissen. Zij deelden den Govverneur mede dat het in het

[p. 195]

belang van de orde en rust gebiedend noodzakelijk is dat hij geen deputatie der muiters meer ten Gouvernementshuize ontving. Door den Procureur-Generaal wordt gepubliceerd en aangeplakt eene proclamatie, waarbij maatregelen zijn getroffen om de orde en rust te herstellen: het verbod van samenscholingen op de openbare straat, het gebod om alle tapperijen en winkels gesloten te houden, het verbod om eenig buskruit of vuurwapens te verkoopen, en aan de ingezetenen om zich nà 9 uur 's avonds op straat te vertoonen. Een ± 200 tal ingezetenen uit alle rangen en standen bieden zich vrijwillig aan om, in vereeniging met zee- en landmacht en de politie, rondes door de stad te doen, en de stad te helpen bewaken. De R. Kath en de beide Israël. Gemeenten, beducht voor de door de muiters geuite bedreigingen om hare kerken in brand te steken en te plunderen, staken hare godsdienstoefeningen en houden die onder een wakend oog gesloten. Dit alles veroorzaakt onder de ingezetenen groote ontsteltenis.

Mei 14. Aankomst van de Hereford, kapt. Handyside, met 609 Br. Ind. immigranten van Calcutta.

Mei 15. (Vrijdag) Het oproer wordt den ganschen dag voortgezet. 's Namiddags 5 uur leggen de volontairs in handen van den Procureur-Generaal den eed af, en worden dadelijk ingedeeld bij de verschillende wachten, die gedurende den geheelen nacht rondes door de stad doen.

Mei 15. Behandeling in de Tweede Kamer der Staten-Generaal van eene, naar aanleiding van het oproer alhier op 12 Mei en volgende dagen, gedane interpellatie, waarbij de heeren Gleichman (interpellant), Goeman Borgesius, Smidt, Lieftinck en van Kerkwijk het warm opnemen voor de belangen van Suriname.

Mei 16/19 (Zaterdag-Maandag) Gewapende patrouilles doen bij dag en bij nacht voortdurend rondes door de stad, waarbij tal van arrestatiën plaats vinden. Daardoor komt er eenige kalmte, en worden de winkels, particuliere kantoren, scholen etc., die van 12-18 Mei gesloten waren, weder geopend.

Mei 19. De Sur. Bank keert over 1890 een dividend van 8% uit.

Mei 20. ('s nam.) De volontairs, ten getale van ± 250, daartoe opgeroepen, worden afgedankt.

Mei 20. De Société française des télégraphes sous marius publiceert eene tariefsvermindering.

[p. 196]

Mei 20. Intrekking door den Gouverneur van de buitengewone maatregelen, genomen naar aanleiding van de plaats gehad hebbende rustverstoringen.

Mei 20. Proclamatie van den Procureur-Generaal, waarbij worden ingetrokken sommige der maatregelen, verordend bij proclamatie van 14 Mei.

Mei 21. De Engelsche Regeering stelt het Hollandsch Gouvernement aansprakelijk voor alle schaden of verliezen die hare in Suriname verblijvende onderdanen bij het aldaar plaats gehad hebbend oproer mochten hebben geleden.

Mei 26. Afstand aan den K.W.I. Maildienst van een terrein en een gedeelte van de rivier Suriname (1499 M^2) ter uitbreiding van het aan hem reeds vroeger afgestane terrein.

Mei 26. De Mineraal Maatschappij Suriname keert over het afgeloopen boekjaar aan hare aandeelhouders een dividend van 16% uit.

Mei 27/28, Juni 3/4. De nieuw benoemde Gouverneur, Jhr. Mr. T.A.J. van Asch van Wijck, verleent in het lokaal van het Departement van Koloniën, te 's Gravenhage, andientie aan allen die Z.E. wenschen te spreken over aangelegenheden, rakende de kolonie.

Mei 28. In eene expresselijk daarvoor bijeen geroepen buitengewone openbare zitting der Koloniale Staten, waarbij al de leden en eenige oud-leden tegenwoordig zijn, wordt door den Voorzitter herdacht de dag waarop de heer J.H. de Granada, tegenwoordige griffier der Staten, als zoodanig werd gekozen. In eene hartelijke toespraak, die in even hartelijke bewoordingen door den jubilaris is beantwoord, wordt hem door den Voorzitter, namens de leden, oud-leden en ambtenaren ter griffie, aangeboden een huldeblijk (een zilveren vaas) met toepasselijke inscriptie.

Mei 29. Bij telegram wordt bericht dat de rivier Lawa, bij arbitrale uitspraak van den Keizer van Rusland dd. 13/25 dezer, is aangewezen als grensscheiding tusschen Suriname en Fransch-Guiana, behoorende het grondgebied boven de samenvloeiing van de Lawa en de Tapanahony alzoo aan Nederland toe.

Juni 1. De Procureur-Generaal geeft kennis dat van af heden geheel is ingetrokken de proclamatie van 14 Mei.

Juni 9. De nieuw benoemde Gouverneur, Jhr. Mr. T.A.J. van Asch van Wijck, en echtgenoote vertrekken per Kon. West-Indische mail uit Amsterdam naar hier.

Juni 11. Monseigneur Wülfingh doet aan ieder der Commandanten van Land- en Zeemacht f 50 in geldswaarde toekomen, met het verzoek, hunne manschappen,

[p. 197]

die bij het oproer bijstand hebben verleend om de R.K. kerken, die met vernieling door brand werden bedreigd, te bewaken en te beschermen, daarvoor zijn' innigen dank te betuigen, en het geld onder de minderen te verdeelen.

Juni 18. In eene daartoe, op verzoek van de heeren Barnett, van Praag en van den Broek, belegde zitting der Kol. Staten om te bespreken wat, naar aanleiding van het met de mail van 6 dezer alhier bekend geworden telegram van den Gouverneur aan den Minister van Koloniën, door de Staten behoort gedaan te worden, wordt het voorstel van den heer Barnett, dat met algemeene stemmen - op die van de heeren van Geyt en van den Broek na, die afwezig waren - aangenomen, om een schrijven aan den Minister te richten waarin geprotesteerd wordt niet alléén tegen de door den Gouverneur in zijn telegram tegen de Kol. Staten vervatte beschuldiging, maar ook tegen de daarin voorkomende opzettelijke verwringingen der waarheid.

Juni 18. De firma Sträter, Esser & Co. stelt het ijs van hare stoomfabriek verkrijgbaar voor het publiek.

Juni 19. Bij Gouvern. Resol. bepaald de voorschriften en regelen, die bij de ontvangst van den nieuw benoemden Gouverneur zullen worden in acht genomen.

Juni 20. De Westmeath ankert op 3 mijlen benoorden het lichtschip, om den kabel voor de lijn Suriname-Cayenne te leggen.

Juni 21. De Roomsch Katholieken in de kolonie Suriname herdenken feestelijk den dag, waarop 25 jaren geleden de Redemptoristen zich in de kolonie hebben gevestigd, en er de wereldpriesters vervangen.

Juni 22. De brief van de Kolon. Staten aan Z.E. den Minister van Koloniën wordt, na beraadslaging in eene openbare zitting, met 10 stemmen tegen 1 stem (van den heer van Geyt) aangenomen. Afwezig waren: de heeren Juda en van den Broek.

Juni 22. De Hooge Raad confirmeert het vonnis van het Hof van Justitie in Suriname, gewezen in zake de firma de Jong contra het Kol. Gouvernement.

Juni 24. Een telegram uit 's Gravenhage bericht dat de liberalen bij de periodieke verkiezing voor leden van de Tweede Kamer de meerderheid hebben behaald.

Juni 26. 's Avonds omstreeks 6½ uur ankert de Prins Frederik Hendrik voor het fort Zeelandia met den nieuw benoemden Gouverneur en zijne echtgenoote aan boord.

Juni 27. 's Voormiddags 11 uur stapt de Gouverneur met zijne echtgenoote aan wal, en worden zij door de

[p. 198]

daartoe aangewezen autoriteiten naar het gouvernementshotel geleid. Na de gewone voorstelling aan de aldaar daarvoor bijeengekomenen, begeeft Z. Exc. zich naar de Kolon. Staten, om, krachtens het bepaalde bij het Regeeringsreglement, in eene vereenigde zitting van dat Lichaam met den Raad van Bestuur het bestuur te aanvaarden.

Juni 27. Mr. Lohman, afgetreden Gouverneur, verlaat omstreeks 1 uur met zijn' zoon en zijne dochter in alle stilte en zonder gezelschap het gouvernementshotel, en begeeft zich aan boord van de Prins Willem II, waarmede hij de reis naar het Moederland zal aanvaarden.

Juni 29. Quarantaine vastgesteld op schepen komende van St. Thomas, alwaar de pokken heerschen.

Juni 30. In eene openbare zitting der Kol. Staten wordt met algemeene stemmen aangenomen een door de daartoe benoemde commissie van redactie ingediend ontwerp-adres om den Gouverneur geluk te wenschen met de aanvaarding van het bestuur.

Juli 13. Met algemeene stemmen nemen de Koloniale Staten, na eenige door hen daarin gemaakte wijzigingen, de Koloniale huishoudelijke begrooting voor 1892 aan.

Juli 16. Vastgesteld door eene daartoe benoemde commissie de feestelijkheden, die ter gelegenheid van den jaardag van H.M. de Koningin Regentes op 3 Aug. a.s. zullen worden gevierd.

Juli 16. Een stortregen, vergezeld van hevige rukwinden, richt op enkele plaatsen te Paramaribo groote schade aan de daken van gebouwen.

Juli 18. Egbert George van Emden, beheerder der Kol. vaartuigen en opperbrandmeester, overleden.

Juli 21. Proclamatie van den Gouverneur, waarbij Z. Exc. een kort woord tot de ingezetenen van Suriname richt om den verjaardag onzer geëerbiedigde Koningin Regentes feestelijk te vieren.

Juli 28. De Gouverneur ontvangt de rechterlijke, militaire en civiele ambtenaren, kerkbesturen en commissiën, die van de hen aangeboden gelegenheid hebben gebruik gemaakt om Z. Exc. hunne opwachting te maken.

Juli 29. Dit vindt eveneens plaats voor de particulieren, en bepaalt Z. Exc. dat een ieder voortaan gelegenheid zal hebben op iederen werkdag, tusschen 9 en 10 uur 's v.m., hem voor persoonlijke belangen te spreken.

Aug. 1. Paramaribo met den kabel van de Société française des télégraphes sous marins aan Cayeane verbonden.

Aug. 2. De verjaardag van onze Koningin Regentes wordt met geestdrift feestelijk gevierd.

[p. 199]

Aug. 8. Het programma voor de feesten op den verjaardag van H.M. onze Koningin op 31 a.s. door eene daartoe benoemde commissie vastgesteld.

Aug. 13. Door de Kol. St. in openbare zitting aangenomen een voorstel van den heer Barnett, om met de allereerste gelegenheid aan de beide Kamers der Staten-Generaal ter kennisneming aan te bieden een afschrift van het schrijven der Staten, dd. 25 Juni 11. aan den Minister van Koloniën.

Aug. 13. Per het Eng. schip British Peer vertrekken van hier naar Calcutta 601 Britsch-Indische immigranten, wier contracttijd geëindigd is, met hunne kinderen, ten getale van 120.

Aug. 16. Op de plantages Zoelen en Geertruidenberg ontstaan onder de Britsch-Indische immigranten (Hindoes tegen Mahomedanen), bij het vieren van hun Tadjafeest, onlusten; spoedig was echter de orde weder hersteld, en hadden de daarop uitgerukte militairen en versterkte potitiemacht niet noodig handelend op te treden.

Aug. 17. Herhaling der onlusten onder de Britsch-Indische immigranten op de plantages Zoeten en Geertruidenberg, tengevolge van een door de Openbare Macht ingesteld onderzoek naar de belhamels van den vorigen dag; bij arrestatie van eenige dezer vond er zijdens de macht een gewelddadig verzet tegen de autoriteiten plaats, waarop op bevel van den Procureur Generaal werd geschoten: twee werden doodelijk getroffen en eenigen verwoud.

Aug. 19. Aan de Koloniale Staten door den Gouverneur ter goedkeuring aangeboden eene verordening, betrekkelijk concessiën voor paardentramwegen in Paramaribo en de buitenwijken.

Aug. 21. Met vreugde wordt kennis genomen van een alhier ontvangen telegram, waarbij bericht wordt dat een liberaal Ministerie is opgetreden: onze oud-Gouverneur Mr. H.J. Smidt heeft daarin zitting erlangd als Minister van Justitie, en Mr. W.K. Baron van Dedem zal de portefeuille van Koloniën aanvaarden.

Aug. 21. Dr. Comins, Protector of immigrants, bezoekt op zijne rondreis naar alle W.I. koloniën, waar Br. Ind. immigranten werkzaam zijn, Suriname, om er onderzoek te doen naar hunne behandeling.

Aug. 23. De heer O'Ferrall, hoofd eener bijzondere school, houdt in de Buiten-Societeit eene voorlezing over de pluimveeteelt, waarvan de opbrengst ten voordeele van de zeevaartschool zal worden gebezigd.

Aug. 27. In eene door den Gouverneur ten gouvernementshuize op verzoek van den heer Rogger Welles, ‘Ensign’ der Marine van de Vereenigde Staten

[p. 200]

van Noord-Amerika en speciale Commissaris voor Zuid-Amerika van de in 1893 te Chicago te houden wereldtentoonstelling, bijeengeroepen vergadering van de meest voorname ingezetenen wordt besproken de door Suriname met betrekking tot deze tentoonstelling te nemen houding. Een voorloopige commissie wordt, na beraadslaging over het doel der bijeenkomst, door den Gouverneur uit de aanwezigen gekozen om de noodige voorbereidende werkzaamheden voor de deelneming aan de zaak door Suriname te doen.

Aug. 27. De heer L.C. Leefmans vraagt van het Bestuur concessie aan om de stad Paramaribo electrisch te verlichten.

Aug. 28. De uitgifte van het alhier verschijnend dagblad ‘Volksbode’ wordt, tengevolge van de preventieve gevangenneming zijner bestuurders, beschuldigd van opruiïng aan het volk, dat op 12 Mei en volgende dagen in oproer is gekomen tegen de bezittende klasse, gestaakt.

Aug. 28. Het dagblad Suriname wijdt in zijn nommer van heden aan den Gouverneur, ter gelegenheid van Z. Exc.'s 42n jaardag, op morgen, een feestgedicht.

Aug. 31. Als blijk van hulde aan H.M. de Koningin der Nederlanden, geeft het dagblad Suriname, op H. M's. 11n jaardag, een feestnommer op oranjepapier uit, waarin eene ode aan H.M. wordt opgedragen.

Aug. 31. Met buitengewone geestdrift viert Suriname feestelijk den jaardag van H.M. onze Koningin. Een comité uit de burgerij biedt namens haar den Gouverneur voor H.M. aan, een op wit satijn sierlijk gedrukt gedicht, waarvan de eerste letter van iedere strophe, gezamenlijk den naam van ‘Wilhelmina’ vormende, zoomede de hoofdletters in den aanhef en een daaraan gebrachte rand, kunstig en smaakvol zijn geborduurd. Door den Gouverneur namens de bevolking afgezonden een telegram van gelukwensching aan H.M., hetwelk per telegram namens de Koningin Regentes door den adjudant van dienst met bijzonderen dank der Koningin beantwoord is.

Sept. 1. Officieele inwijding van de nieuwe lijn der Société française des télégraphes sous marins, welke Noord Amerika met Brazilië verbindt.

Sept. 2. Openstelling der lijn voor het publiek.

Sept. 2. De Gouverneur proclameert zijn' dank aan de ingezetenen van Suriname, ieder in het bijzonder, voor de door hen verleende medewerking om den jaardag van H.M. de Koningin op zoo luisterrijke wijze te vieren.

Sept. 2/3. Aan de Kol. St. ter goedkeuring aangeboden eene verordening: a. houdende bepalingen omtrent het ont-

[p. 201]

ginnen van delfstoffen in of op den bodem van het grondgebied van Suriname, dat gelegen is tusschen de Lawa en de Tapanahony en bij scheidsrechterlijke uitspraak is erkend Nederlandsch te zijn, en b. houdende goedkeuring van een met W.R. Stockbridge Jr. gesloten contract tot exploitatie van balata.

Sept. 5. Bijeenkomst van een 25 tal onderwijzers, door den heer O'Ferrall daartoe ten zijnent genoodigd om te bespreken: de verdere exploitatie van de kinderconrant ‘De Surin. Jeugd’ ten bate van de zeevaartschool, en eene door hem ontworpen methode voor aanvankelijk leesonderwijs.

Sept. 12. Een door het Maçonniek Opvoed. en Onderst. fonds der Loge Concordia gegeven vocaal en instrumentaal concert, ter stijving van zijne kas, wordt met den besten uitslag bekroond.

Sept. 12/14 Brand ontstaan in de Marowijne, alwaar een particulier winkelgebouw, en in Beneden Saramacca de aldaar zijnde yawsinrichting met de daarin zich bevindende utensiliën, fournitures etc. geheel zijn afgebrand.

Sept. 16. Op Jagtlust wordt door een' Br.-Indischen immigrant een allergruwelijkste moord gepleegd op den gezagvoerder, den heer A.J. Lionarons. De onverlaat is in handen der justitie.

Sept. 30. Opheffing van de inrichting tot opleiding van jongelieden tot distr. geneesh. en tot pharmaceut.

Oct. 2. Openbare zitting der Kol. St. ter beraadslaging over de ontwerp-verordeningen: a. betrekkelijk concessiën voor paardentramwegen in Paramaribo en de buitenwijken, en b. houdende bepalingen omtrent het ontginnen van delfstoffen in of op den bodem van het grondgebied van Suriname, dat gelegen is tusschen de Lawa en de Tapanahony en bij scheidsrechterlijke uitspraak is erkend Nederlandsch te zijn. Beiden aangenomen met algemeene stemmen.

Oct. 2. Willem Johannes Gijsbertus Labad, mede-uitgever van ‘De West-Indiër’, overleden.

Oct. 5. Een 30 tal belanghebbenden bij den landbouw, (beheerders, gezagvoerders en eigenaren van plantages), vergaderen in de Buiten-Societeit om, naar aanleiding van de steeds toenemende boosaardigheid onder de Br. Ind. immigr. en de door hen gepleegde gruwelen in den laatsten tijd, onderling te overleggen wat er moet gedaan worden om een einde te maken aan den zorgwekkenden toestand, die het leven en de bezittingen der ingezetenen hoe langer hoe meer in gevaar doet verkeeren.

[p. 202]

Na breedvoerige en ernstige bespreking der zaak, besloten eene commissie te benoemen om zich te wenden tot den Gouverneur, Z. Exc. in kennis te stellen met al het zorgwekkende dat in deze vergadering is ter sprake gebracht, en hem te verzoeken zoodanige maatregelen te nemen om aan dien toestand een einde te maken. De Commissie, onmiddellijk uitvoering gevende aan de opdracht, wordt welwillend door den Gouverneur ten gehoore ontvangen, waarna Z. Exc. verzocht schriftelijk mededeeling van de feiten te mogen ontvangen, om onverwijld de zaak te onderzoeken en, zooveel in zijn vermogen is, maatregelen te nemen tot bescherming van personen en goederen.

Oct. 7. Uitreiking op feestelijke en passende wijze aan de Landmacht door Z.E. den Gouvern. van een door H.M. de Koningin-Weduwe Regentes aan haar ten geschenke gegeven geëncadreerd photographisch portret van wijlen Z.M. Koning Willem III

Oct. 12. Door de Commissie, in de vergadering van den 5n dezer uit belanghebbenden bij den land bouw gekozen, wordt den Gouverneur aangeboden een adres, waarin omstandig wordt uiteengezet de hedendaagsche toestand onder de Br. Ind. immigranten, welke hoe langer hoe meer het leven en de bezittingen der ingezetenen in gevaar doet verkeereu.

Oct. 12. De Gouverneur neemt maatregelen welke kunnen bijdragen tot geregelder inning van verschuldigde landsbelastingen: zij, die zich met eenig verzoekschrift tot Z.E. wenden, zullen moeten doen blijken dat zij geene belasting schuldig zijn, willen zij kans hebben hunne aanvragen ingewilligd te zien.

Oct. 15. Afgekondigd de verordening van 3 Oct. 1891 houdende bepalingen omtrent het ontginnen van delfstoffen in of op den bodem van het grondgebied van Suriname, dat gelegen is tusschen de Lawa en de Tapanahony en bij scheidsrechterlijke uitspraak is erkend Nederlandsch te zijn.

Oct. 20. J.F.A. Cateau van Rosevelt overleden op 67 jarigen leeftijd. Met diepe verslagenheid wordt algemeen van dit voor de kolonie en Moederland zoo groot verlies kennis genomen.

Oct. 23. Op plant. Voorburg wordt door een' Br. Ind. immigrant, 20 jaren oud, op een 5 jarig zoontje van een zijner landgenooten een afgrijselijke moord gepleegd. Na hem aan de pooten eener brits in zijne woning te hebben vastgebonden, heeft hij hem doodgehakt door het hoofd nagenoeg van den romp te scheiden.

[p. 203]

De moordenaar is in handen der Justitie, en moet als reden van deze misdaad hebben opgegeven, dat het kind hem had uitgescholden toen hij het om wat water vroeg.

Oct. 23. Een genootschap, de ‘Alliance Française’, in het leven geroepen om de beoefening der fransche taal te bevorderen. Aan het hoofd staat eene Commissie, bestaande uit de heeren: A.J. Baron Schimmelpenninck van der Oije, Eere-voorzitter, Dr. J. Delmonte Lijon, Voorzitter, A.H. de Granada, Onder-Voorzitter, A.W.S. Schut, Penningmeester, Chs. Taupin, Secretaris, J.A.H. Reiziger en W.P. Kloot, leden.

Oct. 26. De Société française des télégraphes sous marins erlangt van het Kolon. Gouvernement in huur de Nederland, een zijner stoombooten, om te gaan opvisschen den kabel tusschen Cayenne en Brazilië, die defect is.