Surinaamsche Almanak voor het Jaar 1833

[p. 285]

Beknopte beschrijving van de joden-savanah.

[p. 287]

Beschrijving van de joden-savanah.

De Savanah, eigendom en voormalige zetel der Portugesche Israëlieten, ligt aan den regteroever der Rivier Suriname (in het afvaren), op eenen heuvelachtigen grond. Op de vlakte van dezen heuvel, digt aan de Rivier, is een ruim cirkelvormig plein, in welks midden de kerk, het voornaamste sieraad van dit thans zeer verarmd dorp, staat. Gemeld bedehuis is langwerpig vierkant, zijnde hetzelve, geheel van steen, tot eene redelijke hoogte opgetrokken; het bevat inwendig geene bijzondere ornementen; alleen ziet men er koperen kroonen, die bij de Avond-Godsdienstoefeningen met waskaarsen verlicht worden. Deze kerk is in het jaar 1686 voltooid, doch in het jaar 1827 aanmerkelijk vertimmerd.

Behalve het plein, waarop zestien huizen staan, zijn er nog drie straten in dit dorp; de eerste geleidt den wandelaar, langs de kerk, naar den weg van den regtervleugel der linie van verdediging (Kordon); de tweede straat voert den reiziger ongemerkt naar eenen heuvel aan welks voet men een

[p. 288]

pad vindt, hetwelk, aan het einde, zich met de eerstgemelde vereenigt; de derde is eigenlijk meer eene Savanah, of uitgestrekte weide, strekkende tot bevordering van de communicatie tusschen het dorp en de omliggende Militaire Posten, met het hierbijgelegen Militair Piket.

Met uitzondering van vijf of zes huizingen, zijn al de overige in eenen zeer bouwvalligen staat, en alles draagt blijken van den steeds toenemenden armoedigen toestand der bewoners van het dorp. Weleer bloeide hetzelve; dit was in de tijden, toen de onderscheidene Militaire Posten aan dezen vleugel van het Kordon in goeden staat, en op elken derzelve een groot aantal militairen gelegerd waren. Toenmaals dreven de dorpbewoners eenen grooten handel met deze militairen en vonden daarbij een aanzienlijk voordeel. Met de trapswijze vernietiging van verscheidene dezer bezettingen, en daar, van tijd tot tijd, hoe langer hoe minder militairen naar de overige gezonden werden, moest dan ook de handel der alhier gevestigde Israëlieten afnemen, en eindelijk hunne welvaart geheel ophouden. Vandaar, dat, reeds sedert vele jaren, de meeste huisgezinnen de wijk naar Paramaribo genomen en aldaar zich gevestigd hebben. Slechts eenige bejaarde lieden, te zeer aan den oudvaderlijken grond gehecht, gaven de voorkeur aan het eenzaam verblijf in dit dorp. Behalve deze zijn er geene andere bewoners dan eenige Kerkelijke Beamb-

[p. 289]

ten, die natuurlijk hier hun verblijf moeten houden. Verscheidene huizen behooren aan welgestelde Israëlieten, die zoo te Paramaribo, als elders, woonachtig zijn; deze huizen worden, bij derzelver afwezigheid van de Savanah, door vertrouwde Slaven bewoond.

Jaarlijks, gedurende de Joodsche Feestdagen (in September en October), maken verre de meeste Portugesche Israëlieten (en ook vele van de Hoogduitsche Joden) eene bedevaart naar de Savanah, waar zij, eenige weken achtereen, zich ophouden. Alles is alsdan onder hen gemeen; de rijke en aanzienlijke schaamt zich niet aan zijne welvoorziene tafel den behoeftige en geringe te onthalen, evenmin om aan den disch van dezen laatsten deel te nemen; eene voorbeeldige broederschap heerscht dan in dit dorp.

De Kerkelijke Beambten genieten eene geringe bezoldiging uit de kas der gemeente te Paramaribo; de overige dorpbewoners worden, of door meer gegoede Leden van hun geslacht onderhouden, of voorzien in hunne nooddruft, door het aanplanten van bananen, tayers, nappies, enz. Visch alhier in overvloed zijnde, zoo hebben zij, in den eigenlijken zin des woords, met geen gebrek te kampen.

Het rivierwater in den omtrek en boven de Savanah is niet slechts drinkbaar, maar ook zeer helder en zuiver; zoodat de weldadige Natuur, ook in dit opzigt, in de behoefte der dorpelingen heeft voorzien. Ook de Gezagvoerders der schepen maken van dit water gebruik, daar zij, tegen den tijd van

[p. 290]

hun vertrek, de vaten met scheepsponten derwaarts zenden, om het Savanah-water te halen.

De omtrek van het dorp levert onderscheidene fraaije gezigtspunten op. Even buiten hetzelve, aan den voet van den heuvel, op den weg naar het Kordon, is een veld van wit zand, hetwelk zich onafzienbaar ver uitstrekt. Aan beide zijden van den heuvel verliest zich het oog in lagchende dalen en valleijen, wier boezem een groen gewaad van weiden, kokos- en andere boomen bevat. Hier verheft zich de Natuur in stille eenvoudigheid; dáár schittert zij in volle glorie, of treedt met eene ernstige majesteit uit deze kloven den wandelaar te gemoet. Uit de schilderachtige groepen van stille boschjes lagchen hem van verre aan de eene zijde, de bevallige huisjes van de militaire bezetting toe; doch aan de andere zijde vertoonen zich, in eenen treurigen toestand, eenige half ingestorte woningen der dorpbewoners.

Tot de Geschiedkundige bijzonderheden van de Savanah behoort, dat weleer, toen dezelve een groot aantal bewoners telde, men hier eene eigene Regtbank had, welke uitspraak deed, ter eerster instantie, in alle civile zaken de f500 niet te boven gaande. Daarna is deze Regtbank ontbonden, en staan nu de dorpbewoners in alle zaken te regt voor de Kollegiën van Justitie te Paramaribo. In de kerk vindt men nog het vertrek, waar eertijds de voormelde Regtbank vergaderde.

[p. 291]

Even buiten het dorp, niet ver van het tweede Militair Piket, is een kerkhof, waar ook vaak Portugesche Joden te Paramaribo woonachtig, en aldaar den laatsten tol aan de Natuur betalende, ten grave geleid worden; daar de Savanah ongeveer twee getijden waters (bijna 12 uren) van Paramaribo is gelegen, zoo spreekt het van zelf, dat het steeds zeer vele moeijelijkheden oplevert, zoo dikwijls een lijk derwaarts vervoerd moet worden.

Wij besluiten deze beschrijving met de vermelding, dat, bij eenen, op den 10^den September, 1832, op de Savanah ontstanen brand, eenige der voornaamste huizen van het dorp eene prooi der vlammen zijn geworden, waardoor de reeds vermelde armoede der bewoners niet weinig is toegenomen.