Migrantenverdriet kent vele schakeringen. Spijt, trauma, onkunde of melancholie maakt dat velen lang blijven steken tussen het oude, voorbije ginder en het nieuwe, onzekere hier. Sommigen schamen zich over hun afkomst, anderen over hun aankomst hier. De ene schaamt zich om de nieuwe taal te spreken, de andere omdat hij zijn moedertaal spreekt.
Zo groot hun schaamte, zo veel minder die van de ander.
De laatste jaren zijn er steeds meer regeringsleiders opgestaan die, omdat ze menen daartoe een mandaat te hebben gekregen van hun kiezers (die nooit meer dan de helft van de bevolking representeren), voorbij de schaamte de grootste onzin over migranten kunnen verkopen als waarheid.
De Amerikaanse president Trump heeft het over een ‘invasie’ van latino's en laat op de zuidergrenzen een verdedigingswal bouwen en vluchtelingenkinderen opsluiten in gevangenissen. Zijn Braziliaanse collega heeft tijdens zijn prille presidentschap al zowat alle minderheden in zijn land beledigd. Bolsonaro's gevaarlijke kritiek op alle andersdenkenden zoals de socialisten, de vrouwen, de lgtbq-gemeenschap en de oorspronkelijke indianenbevolking heeft deze zomer de sfeer op straat en het regenwoud (letterlijk) in brand gezet. Dichter bij ons hebben de Hongaarse premier Orban en de huidige Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini zich uitgeroepen tot potige poortwachters van Fort Europa. In ons land heeft de rechtsextremist Dries Van Langenhove zich in het parlement genesteld terwijl hij buiten de stoottroepen van Schild en Vrienden het vuile werk tegen de ‘kansenparels’ laat opknappen.
Het gaat steevast om blanke, mannelijke bullebakken die zonder nuance alle problemen op bepaalde bevolkingsgroepen afwimpelen. Hun retoriek is de schaamte voorbij, liegen is geen probleem. En zo de leiders, zo ook hun volgelingen, die op een agressieve, vaak revanchistische wijze de politieke correctheid, de elementaire beleefdheid en de menselijke empathie aan stukken brullen (en soms schieten) met de sociale media daarbij als munitie.
Trumps vriendschap met de machtige Amerikaanse wapenlobby, Bolsonaro's favoriete schietgebaar, Salvini's misprijzen voor stervende bootvluchtelingen en de testosteronfilmpjes van Schild en Vrienden: het belooft allemaal weinig goeds. Als het haat en leugens regent op de publieke communicatiekanalen van bovengenoemden, dan druppelt het in de hoofden van hun aanhangers. Sinds de laatste Vlaams Belang-overwinning houden steeds minder racisten en vreemdelingenhaters hun mond. Naargelang de retoriek over migratie verhardt en verengt, zullen steeds minder mensen zich schamen om ernaar te handelen, getuige daarvan de navenante incidenten uit de actualiteit (de haatboodschappen, de schietpartijen).
Terwijl de ene schaamte verdwijnt als sneeuw voor de zon, stapelt de andere zich op.