ontwerper provoceren, waarschuwen of misschien toch op een of andere manier uitnodigen?
‘De aarde was woest en leeg, duisternis lag over de diepte’. Die woorden uit Genesis 1 zijn evenzeer van toepassing op onze eigen moeizame tijd. De hedendaagse westerse cultuur wordt inderdaad gekenmerkt door een neerdrukkende, niet te miskennen leegte, in het beste geval nog gecamoufleerd als ‘middelmaat’ of ‘oppervlakkigheid’. De aloude zorg om het innerlijk, de niet-materiële waarden, al wat we kunnen samenbrengen onder de noemer ‘spiritualiteit’, staat langs alle kanten onder druk. Als een bedehuis, de plaats bij uitstek die dit spirituele zou moeten behoeden, deze dimensie juist zo flagrant als in Duffel ontkent, en die negatie bovendien in zijn naam draagt, zegt dat veel over de actuele morele conditie.
Onze huidige cultuur is als het ware ‘geamputeerd’. Spiritualiteit verdween bij het afval, wat bleef is het leed veroorzaakt door dit gemis. Het echte vraagstuk van onze tijd heet niet ‘populisme’, ‘neoliberalisme’ of ‘radicalisering’, maar wel wat eraan ten grondslag ligt en dat is gewoon leegte. Het nerveuze smartphonegejakker lijkt in dit verband vooral een vorm van ontsnappingsgedrag en een uiting van horror vacui, angst voor die leegte. Elk mens heeft zijn ideeën en overpeinzingen, zijn ‘filosofie’. Dan bevindt hij zich al in het ‘rijk van de geest’. Het is zelfs mogelijk een ideaal te koesteren. Een ideaal verheft ons boven de banaliteit van het dagelijkse bestaan, brengt ons boven onszelf. Een ideaal maakt het bestaan waar en waardig, in volle en felle, onherhaalbare zin heerlijk. Een ideaal houdt de mens levend.
Dat de introductie van de iPhone, de Amerikaanse kredietcrisis die de algemene implosie van het kapitalisme inluidde, en de oprichting van de Kapel van het Niets alle drie in hetzelfde heilloze jaar 2007 plaatsvonden is geen toeval. We bevinden ons op een kantelmoment. Thierry De Cordier kon niets anders dan een tot leegte gereduceerde kapel ontwerpen omdat de Tijd hem niets anders toestond. In die zin bevat zijn bouwwerk een opgave, de belangrijkste opgave voor vandaag. Die luidt: een nieuwe spiritualiteit ontwikkelen. En er zijn allengs tekenen die daar op wijzen, divers, verspreid en soms nog aarzelend, maar ze zijn er. Genoeg alleszins voor een nieuw begin, weg uit de leegte, het niets voorbij.
Auteursrechtelijk beschermd