Streven. Jaargang 76

[p. 570]

Koen Ruymaekers
Leven als Australische Vlamingen in Dubai

Clichés over het leven in Dubai zijn er genoeg: snel rijk worden, zwelgen in luxe, altijd zonnig weer. Er zijn ook de horrorverhalen die nu en dan in de kranten verschijnen: een diskjockey krijgt een gevangenisstraf van vier jaar omdat er een gram cannabis onder zijn schoenzool gevonden werd, mensen worden gegeseld omdat ze een beetje te veel gedronken hebben, anderen belanden in de gevangenis na een verkeersongeluk.

Wij kenden die clichés en verhalen toen we naar Dubai trokken, voor een driejarig verblijf. Wij, dat is een Belgische familie die al twintig jaar in Australië woont. Dat zijn Hilde en Koen (beiden 47), Laure (20) en Arno (18). De kinderen, opgegroeid in een Engelstalige omgeving, spreken voornamelijk Engels. We hebben hen nooit gedwongen om Nederlands te spreken. We voeren gemengde conversaties: wij zeggen iets in het Nederlands, de kinderen antwoorden in het Engels. Ik herinner me nog dat we aan mijn dochter (toen 4 jaar oud) vroegen waarom ze niet ‘zoals ons’ spreekt. Haar antwoord: ‘The other kids don't’. Dat was het einde van die conversatie.

25 januari 2005: na 16 uur vliegen eindelijk aangekomen in Dubai. Hilde heeft een job als lerares Engels bij HCT (Higher Colleges of Technology). Dat is een soort voortgezet onderwijs, georganiseerd door de regering en uitsluitend voor Emiratis (dat zijn de mensen die de Verenigde-Arabische-Emiratennationaliteit hebben). Mannen- en vrouwencampus zijn strikt gescheiden. Hilde heeft een contract voor drie jaar. Ik heb geen job en heb me voorgenomen een goede huisvader te zijn: kinderen naar school brengen en ophalen, koken, wassen en plassen.

Hilde's HR-departement heeft de aankomst fantastisch geregeld. We worden opgehaald van het vliegtuig, er is iemand om ons door douane te helpen en we worden afgezet aan ons hotel, waar we een week zullen blijven tot ons huis beschikbaar is. Voor de kinderen lijkt het een gewel-

[p. 571]

dig avontuur, maar in werkelijkheid zijn ze er niet altijd gerust op: nieuwe school, nieuwe vrienden. De volgende twee dagen trekken we rond in een minibusje met andere pas aangekomen families om allerhande kleinere zaken af te werken, zoals winkelcentra bezoeken, gsm's kopen en een rondleiding door Dubai. Er is ook een sessie over wat je kunt doen en wat niet, zoals niet kussen op straat, geen alcohol (in het openbaar), conservatief gekleed op kantoor en wachten tot de politie opdaagt als je een auto-ongeluk hebt.

Volgende probleem: scholen. Dat wordt een moeilijke beslissing, met een grote impact op de kinderen. Van school veranderen is altijd een moeilijke ervaring, in een vreemd land is dat nog moeilijker. Gelukkig zijn onze kinderen altijd naar een Engelstalige school gegaan, dus dat maakte het een beetje gemakkelijker. Voor Laure is er geen probleem, die kan onmiddellijk in een Amerikaanse internationale school beginnen. Voor Arno is het lastiger. Na vijf of zes scholen bezocht te hebben, is er maar één optie: een Arabische school voor internationals, waar in het Engels lesgegeven wordt. Gelukkig zal dat een tijdelijke oplossing zijn, want in september komt een plaats vrij op de school van Laure. Naar een Arabische school gaan is misschien wel het allermoeilijkst. De kinderen (meestal expats, bijna allemaal uit het Midden-Oosten) gedragen zich totaal anders dan wat wij normaal vinden. Ze vertonen veel meer fysiek gedrag en hebben weinig of geen respect voor de leerkrachten. De westerse kinderen horen er niet echt bij, ze worden min of meer buitengesloten. Dat baart ons wat zorgen, maar uit gesprekken met andere ouders in een gelijkaardige situatie begrijpen we dat het typisch voor zulke scholen. Het hoort er blijkbaar bij, net als het redelijk lage niveau van de leerstof. Arno heeft er niet echt veel plezier in.

Het meest interessante is het ontdekken van onze nieuwe omgeving, een nieuwe cultuur en een spectaculaire architectuur. Dubai lijkt wel een bouwwerf (hoewel dat nu met de economische crisis aan het veranderen is). Je kunt nergens gaan zonder enorme constructies te zien. En de gebouwen worden niet routinematig neergepoot. Het lijkt of de architecten carte blanche hebben gekregen om hun wildste ideeën op papier te zetten: een overdekte skipiste, het hoogste gebouw ter wereld, kunstmatige eilanden, een shopping mall met een drie verdiepingen hoog aquarium of een zevensterrenhotel. Verzin iets en je komt het tegen in Dubai. Tijdens de wintermaanden is het een stad vol leven, met daarbij horende files en gemopper. Voor ons is het ook de eerste keer dat we naar een westerse hypermarkt kunnen, waar we allerlei dingen kunnen kopen die we in Australië niet vonden. Sommige dingen zijn dan weer nauwelijks verkrijgbaar, zoals alcohol en varkensvlees.

Het goede huisvaderleven heeft niet lang geduurd: als ik op een dag het kantoor van mijn ex-werkgever bezoek (een IT-services multinatio-

[p. 572]

nal) kan ik de volgende week al beginnen. Het is wel elke dag naar Abu Dhabi, dat is 160 kilometer rijden - anderhalf uur. Als ik de snelheidsmaniakken kan vermijden is dat wel te doen, denk ik.

Werken in het Midden-Oosten is dikwijls erg ingewikkeld. De out-sourcingsindustne is een nieuwe ervaring voor onze klanten. Over de meeste contracten wordt onderhandeld nadat onze CEO tijdens het weekend koffie is gaan drinken met de beheerder van een ander bedrijf. Vele managers zijn gepromoveerd zonder voldoende scholing of training, enkel omdat ze van de juiste familie komen. En er wordt meestal niet heel hard gewerkt. Het grootste probleem is echter dat, als er iets niet naar wens verloopt of fout gaat, dat onmiddellijk escaleert. De bedrijfsleider wordt op de hoogte gebracht, die belt meteen naar onze CEO, en dan moet alles heel snel opgelost worden. Erg frustrerend. Maar in het algemeen is kunnen werken met mensen uit andere culturen een fantastische ervaring. Ik heb samengewerkt met mensen uit India, Libanon, Egypte, Pakistan en Irak, om er maar enkele te noemen. En natuurlijk ook met Emiratis. Over het algemeen is de sfeer vriendelijk en joviaal, zelfs als er iets misgaat.

Met de zomer komt een onwaarschijnlijk hitte: elke dag is het 45 graden. Niet meer en niet minder, 's Avonds koelt het af tot 33 graden. Gelukkig is er overal airconditioning, gewoonlijk zelfs te hard: in de winkels is het veel te koud. Je ervaart de hitte het meest als je in de wagen stapt: het duurt een paar minuten voor die gekoeld is tot een redelijke temperatuur. Snel de veiligheidsgordel omdoen en het stuur maar met twee vingers aanraken.

Velen vertrekken dan ook uit Dubai tijdens de vakantie: Hilde en de kinderen gaan naar Australië, terwijl ik het op mijn eentje moet zien te redden. Vanwege de ligging van Dubai is het ook gemakkelijk om naar de buurlanden op vakantie te gaan. Afrika is niet zo ver meer, en andere landen in het Midden-Oosten zijn ook eenvoudig te bereiken. Veel mensen maken korte trips naar Libanon of Egypte. Wij zijn een paar keer naar Zuid Afrika en Tanzania gegaan.

De rijkdom van Dubai is werkelijk overal te zien: de duurste auto's vliegen met een waanzinnige snelheid door het verkeer, merkkleding, uurwerken en handtassen zijn een dagelijks accessoire voor menigeen. De over-the-top-projecten kent iedereen wel. Dubai is in your face. Het lijkt belangrijker om te laten zien dat er veel geld is dan om echt veel geld te hebben. Velen gaan grote leningen aan om prestigeprojecten te voltooien, een grotere woning te kopen of met die Mercedes rond te rijden. Dikwijls worden schulden niet afbetaald en is het de regering die ervoor opdraait of wordt aan de banken gezegd dat ze maar moeten kwijtschelden. Geld is alles. Geld brengt prestige. En prestige brengt geld. Abu Dhabi is druk bezig z'n achterstand op Dubai in te halen, en is

[p. 573]

z'n eigen megaprojecten nu aan het opstarten, zelfs in deze tijden van recessie. Men bouwt er een Guggenheim Museum, een Louvre en een formule 1-circuit dat dwars door een hotel gaat.

Dubai valt volgens mij te vergelijken met het oude Egypte, waar alles in dienst stond van de farao: enorme gebouwen werden opgetrokken ter ere van hem. Dit alles met behulp van slaven, en tegelijk bleek een ongelooflijk talent voor architectuur en constructie. In Dubai is alle macht gelijkaardig geconcentreerd in één persoon: de sjeik. De enorme gebouwen zijn er voor hem en hij ziet er persoonlijk op toe dat alles volgens zijn wensen verloopt. Hij is het die bepaalt welke projecten worden uitgevoerd, en het is diezelfde sjeik die ook de onrealistische deadlines vastlegt (die dan ook bijna nooit worden gehaald).

Ondanks de technologische hoogstandjes is Dubai in sociaal opzicht haast premodern gebleven, met een strikte scheiding tussen meisjes en jongens buiten de familiekring - en georganiseerde huwelijken, dikwijls tussen neven en nichten. De manier waarop de gegoede Emiratis, en ook vele expats, omgaan met hun huispersoneel, verraadt een feodale mentaliteit. Ze wonen in grote huizen, met hun meiden die alles voor hen doen, en gaan naar de shopping malls vergezeld van de kinderen, terwijl die meiden voor de kinderen zorgen en de pakjes dragen. Het is ook eigenaardig om te zien hoe de meiden hun eigen gedragscode hebben. Ze zijn meester in het onzichtbaar worden, en duiken als uit het niets op wanneer hun diensten nodig zijn. Gewoonlijk zitten ze aan een apart tafeltje in een restaurant en zeggen niet veel.

Nog schrijnender is het leven van de arbeiders op de talloze werven. Ze worden gerekruteerd in India, Pakistan of de Filippijnen, en ze lijken rechteloos. Ze worden dikwijls behandeld als vee. Gewapend met een schroevendraaier en een helm worden ze op een werf gegooid, waar ze zes dagen per week, tien uur per dag moeten werken, tijdens de zomer in een ondraaglijke hitte. En dat alles voor een hongerloon. Na hun werk worden ze in een bus geladen en naar de appartementen getransporteerd, waar het wachten is tot de volgende shift begint. Het is een hard en troosteloos bestaan. Abu Dhabi heeft plannen om voor 800.000 arbeiders extra accommodatie te bouwen.

Omdat we geen Australische nationaliteit hebben, kunnen we niet langer dan drie jaar buiten het land verblijven. We moeten dus terug naar huis. Ondanks de confrontatie met sociale ongelijkheden ervaren we ons verblijf in Dubai als heel positief. Misschien heeft dat minder te maken met Dubai op zich dan met het feit dat naar het buitenland verhuizen altijd interessant is: een beetje als een heel lange vakantie. Of omdat de expatgemeenschap zo bijzonder is, ook voor de kinderen. Vooral voor de kinderen, denk ik. Ze houden nog altijd contact met hun schoolvrienden, nu verspreid over verschillende continenten.