Streven. Jaargang 75

[p. 673]

Streven september 2008

[p. 675]

Uitnodiging

Streven publiceert gewoonlijk ‘essays’. Dat zijn als het ware gecondenseerde schriftelijke voorstellen tot beschouwing van de wereld. Een auteur heeft daarvoor kennis vergaard, die het gestelde probleem in al zijn complexiteit laat zien. Vervolgens formuleert hij een eigen, door de stijl soms kunstzinnige oplossing. Die heeft onvermijdelijk een levensbeschouwelijk fundament, waarbij traditie (opvoeding, onderwijs) is bijgesteld door ervaringen. Lezers kunnen dit verworven inzicht op hun beurt toetsen aan eigen ideeën, en daar al dan niet lucht aan geven. In zijn elementairste vorm is zo een ‘intellectueel debat’ ontstaan, een begin.

Er duiken ter zake echter al decennialang onheilsberichten op. In de jaren tachtig van de vorige eeuw proclameerde de Amerikaan Arthur Danto het einde van de kunst, enkele jaren later riep zijn landgenoot Francis Fukuyama het einde van de geschiedenis uit. Voordien was het einde van het gedrukte woord al herhaaldelijk afgekondigd: opgroeiende generaties, gedomineerd door de alomtegenwoordige televisie, zouden enkel nog belangstelling hebben voor het beeld. Naar hun veronderstelde postreligieuze verlangens en kundes werd het onderwijs heringericht, waarbij kennis geen prioriteit genoot. Daarnaast zouden mensen steeds vaker multitasken, activiteiten tegelijk verrichten, zodat bijvoorbeeld het aandachtig lezen van een tekst zonder afbeeldingen, of zonder muziek op de achtergrond, een vrome wens heette te zijn.

De cultuurpessimistische kijk op het voorland van gedrukte tekst kreeg een extra impuls door de opkomst van internet, die alle - niet per definitie betrouwbare - kennis door één klik met de muis binnen handbereik zou brengen. Moest Gutenberg na eeuwen trouwe dienst plaatsmaken voor allemansvriend Microsoft? Waar prompte toegankelijkheid, vaart en afwisseling de weg schenen te wijzen, kon het onafhankelijke, door diverse vormen van kalmte omgeven essay in de knel raken. Media vroegen naar verluidt veeleer om opinie, liefst simplificerend en spraakmakend, zodat niet zozeer lezers als wel adverteerders hun belangstelling behielden. Het legendarische Interbellum, waarin een opeenvolging van conflictueuze politieke constellaties zich vertaalde in een explosie van diverse papieren ontwerpen en diagnoses, leek nu met recht voltooid verleden tijd te mogen worden genoemd.

[p. 676]

Maar als ‘het debat’ louter nog beantwoordt aan wetmatigheden van de markt en lezers meer en meer het veld moeten ruimen voor snel afgeleide kijkers, wat moet dan een blad als Streven dat nu zo trots het vijfenzeventigjarig bestaan viert? Bedrijven auteurs die ‘essays’ publiceren een genre dat door uitsterving wordt bedreigd?

Met onze lezers willen we over deze vragen nadenken op twee symposia, die in Nederland en België ter gelegenheid van ons jubileum worden georganiseerd. De eerste bijeenkomst vindt plaats in het Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond in Amsterdam (Tuinzaal, Nes 45) op zaterdag 11 oktober, met medewerking van onder meer Arjen Mulder, Jeroen Vanheste en Samuel Vriezen. Wil Derkse modereert. Een week later, op zaterdag 18 oktober, is Antwerpen (Hof van Liere, Prinsstraat 13) aan de beurt, met bijdragen van Luc Devoldere, Harold Polis, Dirk Pültau en Marc Reynebeau. Moderator is Gudrun De Geyter.

De symposia lopen telkens van 14.00 tot 17.00 en worden gevolgd door een receptie. De toegang is gratis maar inschrijven is wel verplicht. Dat kan bij het redactiesecretariaat, per e-mail (mailto:streven@skynet) of per telefoon ((0031) (0)3 2121020). De mogelijkheid tot aanmelden stopt op 2 oktober voor Amsterdam en op 9 oktober voor Antwerpen, of vroeger als de maximumcapaciteit van de zaal is bereikt.

Een speciaal woord van dank past het Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond, Vlaams-Nederlands huis deBuren, de Universiteit Antwerpen, de Vlaamse minister bevoegd voor Cultuur, het Universitair Centrum Sint-Ignatius Antwerpen en de Vlaamse en Nederlandse jezuïeten voor hun steun bij de organisatie van deze symposia.

We hopen van harte u op 11 of 18 oktober te begroeten!

Namens de redactie, Herman Simissen