Streven. Jaargang 75

[p. 5]

Op de kaft van deze nieuwe jaargang: Daniel LeBlond

Rood, blauw, geel: de kleuren van het vuur. Die overheersen op de twee panelen van de serie ‘Amitié’ die de Frans-Canadese jezuïet Daniel LeBlond afgelopen zomer geschilderd heeft en waarvan u een jaar lang elke maand op de kaft van Streven een ander fragment wordt aangeboden. Rood is misschien wel de lievelingskleur van de kunstenaar. Geen schreeuwerig rood, maar dieprood, zo sereen en gedreven over het hout aangebracht dat de schilderijen van stille passie gloeien. Hartstocht en lijden, innerlijke strijd en verlichting, verwondering en vervulling worden tastbaar gemaakt. De materie sprankelt van inwendig leven.

Daniel LeBlond werd in 1953 geboren in Lévis-Lauzon (aan de Saint-Laurent, tegenover de stad Quebec), waar hij is opgegroeid. Hij heeft na de middelbare school een opvallend veelzijdige vorming genoten. Na een baccalaureaat theologie aan de Université Laval in Quebec behaalt hij in 1979 een getuigschrift van filmscenarioschrijver aan de Université du Québec in Montreal en een diploma aan het École des Hautes Études Supérieures Cinématographiques in Parijs. Daarop maakt hij enkele films en video's.

In september 1986 treedt hij bij de jezuïeten in. Na het noviciaat studeert hij filosofie aan de universiteit van Montreal. Hij hervat daarna de studie van de theologie, dit keer aan de universiteit van Ottawa. Zijn licentiaatsverhandeling wijdt hij aan de esthetische theologie van Hans Urs von Balthasar. Eind december 1991 wordt hij tot priester gewijd. Tijdens zijn jezuïetenopleiding is LeBlond artistiek bedrijvig gebleven. Stilaan verschuift zijn aandacht echter van film naar teken- en schilderkunst. Over die ontwikkeling schrijft hij zelf:

‘Sedert mijn kinderjaren ben ik door beelden geboeid. Ik ben met de opkomst van de televisie geboren en heb mij heel vroeg met fotografie vertrouwd gemaakt. Zo heb ik de mogelijkheden van mijn blik ontdekt en verkend, en mijn omgeving onderzocht, zomaar op zoek. Daarna is het beeld in beweging getreden en heb ik mij bij voorkeur via film en video uitgedrukt. Rond 1992 is die voorliefde voor het beeld-in-beweging ineens verdwenen. Toen heb ik het intense en stille plezier van het tekenen en

[p. 6]

schilderen ontdekt. Sindsdien schilder ik... Door die ontdekking zijn mijn visie en reflectie op de kunst veranderd. Met film stond ik in het hart van de industrie en het entertainment; door te schilderen voel ik mij dichter bij het scheppen. Trouw aan het intense gevecht met de materie bevrijdt de kunstenaar zich uit de omstandigheden die zijn leven bepalen, zodat hij voeling krijgt met zijn diepere wezen en een eigen kijk op het universum, het bestaan en wat menselijk is ontwikkelt. Schepping is vooreerst een drang naar vrijheid, een zoektocht naar binnen, weg van gemeenplaatsen en vooroordelen: een kunst die geen enkele zaak moet dienen, een kunst die speurt en zoekt.’ (uit Relations, januari 2002, blz. 674)

Onder leiding van meerdere meesters bekwaamt Daniel LeBlond zich in de techniek van de inkttekening, het olieverfschilderij en, tijdens een verblijf in Tokio, de oosterse kalligrafie. In 2001 waagt hij zich aan een eerste tentoonstelling. Toen reeds was het rood in zijn werken dominant. Krachtige composities op de rand van het niet-figuratieve bevatten tekens die verwijzen naar oeroude symbolen. De schilderijen zijn de neerslag van een zoektocht naar verinnerlijking en verdieping. De materie wordt zo bewerkt dat ze transparent raakt: ze laat zien welk geheim haar bewoont. En dat geheim heeft te maken met ontmoeting: met zichzelf, met de ander, met de natuur, met God. Terwijl hij aanvankelijk op doek schilderde, werkt LeBlond de laatste jaren het liefst op hout, dat hem beter geschikt lijkt om de concreetheid van het mysterievolle levensavontuur gestalte te geven.

Naast het eenzame werk in het atelier zet Daniel LeBlond zich ook met hart en ziel in voor Le Gesù: Centre de Créativité waarvan hij sedert 1991 de artistieke leiding heeft. Dat centrum beschikt over ruime lokalen, en zelfs een theaterzaal, die de indrukwekkende kelderverdieping vormen van de neobarokke Gesùkerk van Montreal. Er worden tentoonstellingen, dans- en toneelvoorstellingen alsook lezingen en cursussen georganiseerd. Jonge artiesten kunnen er een tijd verblijven. Elke herfst wordt er een Festival Art Sacré gehouden. Door zijn aanleg voor contacten en zijn charismatisch optreden heeft LeBlond van zijn centrum een aantrekkelijke plek gemaakt waar de dialoog tussen geloof en cultuur op een open en stimulerende wijze kan gedijen. Hij blijft met het centrum begaan, ook nu hij sedert augustus 2004 voor een termijn van zes jaar provinciaal van de Frans-Canadese jezuïeten is geworden. Deze taak belet hem evenmin zich af en toe in het atelier terug te trekken om te schilderen. Zo kon in de zomer 2006 recent werk van Daniel LeBlond in de kathedraal van Brussel worden geëxposeerd.

Tot slot laat ik hem zelf aan het woord over wat hem als kunstenaar en jezuïet bezielt:

‘In de kunst zitten drie dimensies: de existentiële zoektocht, de creativiteit en de liefde. Die drie dimensies zijn ook kenmerkend voor het geestelijk leven. Het geestelijk leven is bovenal een zoektocht die voortspruit uit een algemeen verlangen naar oneindigheid,

[p. 7]

naar ontmoeting met de Gans Andere. Geestelijk leven is tevens creativiteit: de spirituele ervaring baart leven en kleurt dit leven met mijn eigenheid, die ik voor het aanschijn van God ontdek. Ten derde is geestelijk leven ook liefde: rijkelijk schenkt het mij een open hart voor wat gegeven wordt en voor de ander.
Ook de schilder, de beeldhouwer, de choreograaf, de videokunstenaar zijn op zoek. Zij wijden hun leven aan het scheppen en hun werk rijst op in een gebaar van liefde dat geen grenzen kent en de tijd overstijgt. Een geestelijk mens zoekt, schept en bemint zoals de kunstenaar.
De kunst brengt mij in verbinding met mezelf en met de anderen. Ze schept een nauwe en vruchtbare band tussen God en mij. [...] Ik ga dieper in op het mysterie dat ik in mij voel. Midden in het creatieve proces breng ik vragen vol heftige emoties en lijden binnen, en dan volstaan geen pasklare antwoorden en gangbare voorstellingen. Ik eigen mij mijn leven toe. Ik ben er diep van overtuigd dat kunst te maken heeft met alle uitdagingen van mijn eigen en van onze gemeenschappelijke wording. [...] Soms sluiten wij de geestelijke ervaring liever op binnen de grenzen van een godsdienst met zijn ritmen, wetten en hiërarchie. Ook creativiteit beperken wij liever tot de cultuurindustrie met haar eigen eisen, wetten, ritmen en hiërarchie. Beide zijn echter allereerst een ervaring van de gehele mens en in de beleving zijn ze elkaar zo nabij dat het een het ander en het ander het een is. Beide worden een manier van zijn, van zien en van leven. Beide veranderen en bezielen mij. Beide brengen mijn vrijheid, mijn waardigheid en mijn schoonheid voort. Beide openen mij voor de ander. Ik wens ze beide niet uit elkaar te halen, ik probeer vooral te beleven wat de ervaring van de artistieke schepping en de geestelijke ervaring in mijn bestaan uitlokken en geboren laten worden.’
 
Jan Koenot