Streven. Jaargang 74

[p. 5]

Jorgen Cassier
Open brief aan Nele Tas, van een model aan de schilder

Nele,

wat zeggen de anderen? Vinden ze het mooi?

Ik heb het gezien. Al drie keer. Bij mij thuis - je stond daar ineens met acht reusachtige doeken. Bij je tentoonstelling. En op foto - je zei: schrijf er iets bij.

Je weet wat ik ervan vind. Of je weet het niet. Heb ik het je niet gezegd? Ik weet het niet meer, kan het me niet herinneren. Heb ik het je echt nog nooit gezegd? Je vroeg me alleszins of ik er wat titels bij kon bedenken. Ik kom helaas niet verder dan ‘Titelloos’ of ‘Portret’, mega-clichés in schilderland, maar wat het is, is het. En ik heb het gezien: ons schilderij.

Ik stond halfweg op de trap, jij wat hoger. Ik hield me vast aan de reling, keek naar de treden onder mijn voeten. Het was een van die loden zomerdagen in juli. Ik zwichtte bijna onder mijn eigen gewicht. Ik zweette als een rund... en jij, foto's nemen, als een gek, digitaal, met flits, want het duister viel in onze traphal. Daar stond ik, een model, en ik dacht dat poseren vandaag de dag een eenvoudiger aangelegenheid was dan toen modellen zich nog uren in dezelfde houding voor de meester moesten stilhouden. In deze temperaturen zou ik het nog geen vijf minuten volhouden. Je vraag was dan ook niet: mag ik je schilderen, maar: mag ik je fotograferen? En ik wist dat de foto's als uitgangspunt zouden dienen voor een schilderij. En jij wist dat ik dat wist. Je eigende jezelf het recht toe later te beslissen of ik daadwerkelijk geschilderd zou worden of niet. En dat stelde me gerust; op een of andere manier is het gemakkelijker leven met misschien. Onze verbintenis bleef vrijblijvend; in die zin dat een objectief beeld jou ervan zou moeten overtuigen of er een schilderij in zat of niet, en niet ik. Uiteindelijk bleek het beeld overtuigend genoeg - alsof ik dat niet voorvoelde, maar toen ik het schilderij voor ogen kreeg, was het verre van vrijblijvend: het

[p. 6]

zweet brak me een tweede maal uit, en het was lang niet zo warm. In je objectiviteit leek je iets van mij te begrijpen wat ik zelf niet begrijp als ik in de spiegel kijk. Je hebt iets, in een flits, van mij gestolen.

Met welk recht toon je me zoals ik ben: de schim die niet weet of ze naar boven zweeft of naar beneden tuimelt, de geest die horizontaal oplost in elke opeengestapelde horizon, de half dode levende, de half levende dode die, eens aangesproken, weer tot leven komt en zelf spreekt. Met welk recht herleid je me tot een facet? Waarom beroof je me van wat nog aan glorie in me rest? Want je laat niet zien: mijn gelaat, en dieper nog: mijn ogen. Ben je bang voor mijn ogen? Voor hun kracht, hun nederigheid, veranderlijkheid, voor hun onverzettelijkheid, hun kleur? Wat zie je erin dat je ze niet laat zien? En ik weet wel dat je ze al eerder hebt getroffen met dat ene zwarte penseel, ik weet dat je ze kent en er nu voor kiest om ze het bodemloze groen van de afgrond onder mij te laten belichten. Peil je naar diepte, zonder erin onder te gaan? Alsof je, in de ochtend, na een fris ontbijt, tegelijk fluit en hardop zingt: ‘I'm looking down on everything...’ Waarom maak je van mij een silhouet?

Ik dacht dat ik alleen was, maar met mij zo veel anderen. Ben ik een van hen, hoor ik bij hen thuis, maak ik deel uit van een reeks? Een reeks gelijkgestemden in jouw perspectief, die spreken met hun fontanellen, die getuigen van hun bestaan in jouw kleuren? Jij moet denken dat de nuance schuilt in de beperking, het verschil in de eenvormigheid. Jij moet denken in beeldtaal, wat ik begrijp, maar ik dacht dat ik alleen was.

Natuurlijk ben ik niet ontredderd, noch door je diefstal, noch door wat je van mij stal: wij, bestolenen, kunnen inmiddels tegen een stootje; maar we kunnen het ook niet laten, met de rug tegen de muur, steeds opnieuw uit te halen naar wat ons dreigt te bedreigen, omdat het ons in ons diepste wezen raakt. We raken verslaafd aan de adrenaline, die het hoogste of laaghartigste spel in ons lichaam vrijmaakt.

Ik hoef geen antwoord op mijn vragen, het zijn niet eens de juiste. Ik heb mijn woorden, jij je verf. Maar zeg nu eens: wat zeggen de anderen? Vinden ze het mooi?

jouw model tot in den treure, Jorgen