Streven. Vlaamse editie. Jaargang 48

[p. 193]

Streven
december 1980

[p. 195]

Kinderen in Komen

Maandenlang is er in de pers en de publieke opinie herrie geweest over het probleem van een ‘Vlaams schooltje’ in Komen. Op de valreep van het nieuwe schooljaar is dat schooltje er dan toch gekomen. Tegen het verzet van het lokale gemeentebestuur in dreef de regering de toepassing door van het recht waarop minderheden in faciliteitengemeenten zich kunnen beroepen. Over het belang van deze zoveelste communautaire ruzie (het ging om 16 kinderen), over de verstokking van het Komense gemeentebestuur, over de politieke opportuniteit (of het opportunisme) van het optreden van de regering kan men van mening verschillen. Maar over één ding had onmiddellijk eensgezindheid moeten bestaan, en niet alleen onder de Vlamingen: de ontoelaatbaarheid van de pesterijen die kleuters en kinderen dag aan dag werden aangedaan. De beelden logen er niet om: een dubbele haag mannen en vrouwen, waaronder leraars-opvoeders, liet de kinderen met hun ouders op hun dagelijkse tocht van en naar de school spitsroeden lopen onder gejouw en beledigingen. Het lokale bestuur verschool zich achter het argument dat het tenslotte om een rijksschool ging en dat het Rijk dus maar zelf voor de goede afloop van zijn beslissing moest instaan; de tegenstanders van de Vlaamse school maakten, scheldend en wel, toch alleen maar gebruik van hun recht op vrije meningsuiting.

Het had voor iedereen onmiddellijk duidelijk moeten zijn dat dit recht op vrije meningsuiting hier op ontoelaatbare wijze werd misbruikt. Volwassenen die onverholen blijk gaven van misprijzen voor en vijandigheid tegen weerloze kinderen liet men betijen... zolang ze maar niet tot lijfelijk geweld overgingen. Raken kinderen dan alleen maar getraumatiseerd als ze onder handtastelijkheden lijden? Zodra bleek dat het lokale bestuur niets ondernam om die kinderafdreiging te verhinderen, had de centrale overheid niet werkeloos mogen blijven toezien. Men had zich kunnen inspireren aan het voorbeeld van de federale politie in de VSA, die al vaker optrad wanneer lokale besturen in gebreke bleven, met name toen het erom ging de anti-segregatiewetten te doen eerbiedigen. Mocht iets dergelijks zijn voorgevallen - aan de ingang van een joodse of een andere erkende minderheidsschool - dan had het beslist geen dag geduurd voor de ordediensten, volkomen terecht, er paal en perk aan hadden gesteld.

De toetssteen van een democratisch bestel is niet in de eerste plaats dat de meerderheid het voor het zeggen heeft, maar wat die meerderheid doet met de minderheden in haar schoot. Zo is democratie bijvoorbeeld het aan zichzelf verplicht anti-racistisch te zijn, ook al snijdt ze daarmee wel eens

[p. 196]

in het eigen vlees. Om maar iets te noemen: de Vlaamse gemeenschap kan de rechten van de gastarbeiders niet ignoreren, ook al vreest zij misschien dat daardoor in een stad als Brussel de Vlamingen zelf in een nog zwakkere positie zouden worden gedrongen (cfr. ons Editoriaal in het oktobernummer). Of om bij hetzelfde te blijven: men kan toch niet opkomen voor de rechten van de Vlaamse minderheid in Brussel en stilzwijgend voorbijgaan aan een racistisch pamflet als dat wat burgemeester Nols destijds in zijn gemeente liet verspreiden.

In het bijzonder voor ons Vlamingen ligt deze kwestie gevoelig. De moeizaam verworven ‘taalkundige integriteit’ van het Vlaamse landsgedeelte is voor ons een proces geweest van sociale en culturele ontvoogding ten opzichte van een economisch sterkere en cultureel arrogante klasse. Voor die afbakening van de taalgrens is een wellicht onvermijdelijke, maar toch onverkwikkelijke prijs betaald: min of meer aanzienlijke minderheden werden ondergebracht in een ‘anderstalig’ landsgedeelte. Dat is Vlamingen overkomen in het naar Henegouwen overgehevelde Komen, Franstaligen in de naar Limburg overgehevelde Voerstreek. Als dit niet tegelijk gezegd mag worden, meten wij met twee maten. Om die beroerde situatie zo menselijk mogelijk op te vangen, kwam het unieke Belgische produkt van de faciliteiten tot stand. De ervaringen die we daarmee hebben opgedaan, hebben sommigen er reeds toe gebracht, voor de afschaffing van dat dubbelzinnige systeem te pleiten. Maar dan moet men wel beseffen dat dit een zwaard is dat aan twee kanten snijdt. En dat het lot van het Vlaamse schooltje in Komen dan meteen ook bezegeld zou zijn.

Hoe dan ook, in géén geval is te aanvaarden dat mensen hun ongenoegen met die wettelijke tegemoetkomingen aan minderheden botvieren op kinderen, wier enig ongelijk het is dat hun ouders van die tegemoetkoming gebruik wensen te maken. Even onaanvaardbaar is echter dat anderen voor de rechten van Vlaamse minderheden (of wat ze daarvoor houden) zo geweldig menen te moeten opkomen, dat ze daaraan het recht ontlenen andere mindeheden in de eigen gemeenschap met geweld te bestrijden. Staat de Vlaamse gemeenschap nog altijd niet sterk genoeg om zich niet langer druk te maken over ergens een Franse mis ten behoeve van een minderheid in het gastland? Is ze nog altijd niet ontwikkeld genoeg om een Franse lezing of toneelvoorstelling bij te kunnen wonen zonder spitsroeden te moeten lopen onder het gejouw (als het daar al bij blijft) van een of ander anachronistisch en kortzichtig actiecomité?

De Redactie