Streven. Jaargang 2

[p. 337]

Mengelingen

Lieven Gevaert
door W. Matthijs. Lic. Hand.

Op 2 Februari l.l. verloor Vlaanderen een zijner grootste mannen. Nevens de Vlaamsche grootheid uit geromantiseerde, lang vervlogen tijden staat Lieven Gevaert vóór ons als de incorporatie onzer hedendaagsche volkskracht.

Hij werd geboren te Antwerpen op 28 Mei 1868. Na zijn studiën aan het Klein Seminarie te Hoogstraten, vestigde hij zich als zelfstandig vakfotograaf. Weldra echter zou de fabricatie van fotographische producten hem volledig in beslag nemen. Zijn onderneming kent succes. Geen bijzondere studies heeft hij gedaan, een ingenieursdiploma bezit hij niet, maar toch zal hij zelf en hij alleen de leiding van de onderneming zoowel op financieel-, op handels- als op technisch gebied in handen houden.

Uit het profijtig atelier van de Anselmostraat te Antwerpen ontstaat op 23 Juni 1894 de Firma Gevaert en C°. Door haar gestadige groei is de firma verplicht in 1905 de gronden te Oude-God te betrekken waar de fabrieken nu nog gevestigd zijn. Het aanvankelijk kapitaal van 20.000 Fr. werd in 1914 tot 1.000.000 opgevoerd, om in 1920 op 15 millioen gebracht te worden. De twee laatste verhoogingen van 1926 en 1929 deden het kapitaal resp. tot 36 en 100 millioen stijgen. Daardoor werd de onderneming - sedert 1920 de N.V. Gevaert Photo-Producten - een der grootste van het land.

De fabrieken van Oude-God beslaan 8 bebouwde Ha., de celluloid-fabriek te Heultje, bij Westerloo, 10 Ha.. Door deze fabriek voorziet niet alleen België in eigen behoefte aan celluloid, maar werkt ook voor het buitenland. De firma heeft vertegenwoordigers in alle landen en binnen afzienbaren tijd gaat wellicht de droom van haar stichter in vervulling, wanneer de firma in de bijzonderste harer vreemde afzetgebieden eigen fabrieken zal hebben opgericht.

De N.V. Gevaert Photo-Producten gebruikt een personeel dat

[p. 338]

circa 2.700 werkkrachten bedraagt. Tegenover zijn steeds aangroeiend personeel gaf de Heer Gevaert herhaalde en telkens grootere blijken van zijn sociaal voelen. Hij was een der eerste nijveraars die met de betrokkene syndicaten collectieve contracten afsloot, zoo voor arbeiders als bedienden. Ieder jaar vergrootten de voordeelen aan de werkkrachten toegekend. Buiten een betaald verlof, betaalt de firma ook de bedrijfsbelasting van het personeel. Na de ziekenkas werd een weduwen- en wezenfonds, een geneeskundige dienst, een boekerij, een mutualiteit opgericht. Vóór er ooit spraak was van het invoeren van den verplichten kindertoeslag, geregeld door de wet van 4 Aug. 1930, betaalde Heer Gevaert jaarlijks aan kindertoeslag voor zijn personeel circa 550.000 Fr.. Een herstellingsoord werd ten dienste gesteld van het personeel. Aan het personeel wordt een aandeel in de winst uitgekeerd, dat in 1929 circa 9% bedroeg van het loon. In verstandhouding met de belanghebbende leiders der Christene vakbeweging, werden loonbarema's opgesteld, rekening houdend met den ouderdom, het uit te voeren werk en den index. Al deze verschillende initiatieven zijn te danken aan den Heer Gevaert persoonlijk.

Hij was een sociaal man. Hij was ook een Vlaming. Met zijn naam heeft hij in de gansche wereld ook zijn land doen kennen en doen waardeeren. In eigen land was hij de economische leider. Reeds vóór de oorlog was hij lid van het dagelijksch bestuur van het Vlaamsch Handelsverbond. Zijn grootste daad echter op Vlaamsch economisch gebied stelde hij op 11 April 1926 met de stichting van het Vlaamsch Economisch Verbond, waarvan hij de eerste voorzitter werd, en waarin hij allen, die in den Vlaamschen handel, nijverheid of financie naam hadden, groepeerde. Het V.E.V. speelde een actieve rol in de economische gebeurtenissen gedurende de jaren van zijn bestuur. Grootsche plannen werden er ontworpen en uitgewerkt onder zijn leiding en met het ééne doel: aan Vlaanderen een economische macht verzekeren. Op zijn activa komen nog de organisatie door het V.E.V. van een Vlaamsche Jaarbeurs (1928), die de kroon was op het hoofd der bekomen samenwerking, en de stichting der VI. Ingenieursvereeniging die zich met steun van het V.E.V. tot een zelfstandige organisatie ontwikkelde. De Heer Gevaert gaf ook den stoot om de, door Advokaat Floris Coutreele ingezette actie tot vervlaamsching der Handelsrechtbanken, met verdubbelden ijver door te voeren. Een zijner laatste initiatieven was het stichten eener

[p. 339]

textielcommissie in den schoot van het V.E.V. en die een plan zou uitwerken tot redding dezer van oudsher Vlaamsche nijverheid.

Immer verder drong het initiatief van den Heer Gevaert. Hij had reeds handelaars en producenten vereenigd in het V.E.V.; nu dacht hij ook aan degenen die de eersten doen leven, aan de koopers. Hij wou een grootsch verbond oprichten van Vlaamsche handelaars en koopers, van al diegenen die er wilden voor streven aan de Nederlandsche taal in het zakenleven haar rechtmatige plaats weder te veroveren. Dit verbond zou gesteund worden door het V.E.V. Gezien echter de huidige toestanden, hebben de leiders van het V.E.V. besloten dat de definitieve oprichting van het verbond voorloopig nog niet doorgaat.

Aan de uitvoering van dit plan zal Lieven Gevaert niet meer kunnen meewerken; maar die na hem komen, de erfgenamen van zijn overtuiging, die zullen eens tot verwezenlijking ervan blijk geven van Vlaamsch solidariteitsgevoel. Hierin heeft Lieven Gevaert het voorbeeld gegeven. Zijn machtsontplooiing werd niet beperkt door eigenbelang; hij stelde ze ten dienste van zijn volk, niet alleen tot den economischen bloei ervan maar ook tot zijn cultureele ontwikkeling. Daarom richtte hij Vlaamsche Katholieke scholen op. Gedurende den politieken strijd om de vervlaamsching van ons onderwijs, in een op- en neergaan van discussies, in den kamp van voor- en nadeelen, van durf en gevaren zag Lieven Gevaert wel in dat wetteksten, alhoewel noodig, niet volstaan, dat zij de opwerpingen van tegenstanders en van vreesachtigen niet kunnen verpletteren. Hij wou een voorbeeld stellen dat zou trekken. In 1928 stak hij, samen met Mej. Belpaire, de reeds bestaande St. Lutgardisschool in een nieuw kleed van Vlaamsche aristocratie. Twee jaar later stichtte hij het St. Lievenscollege, modern zoowel in geest als in gebouw. Het telt nu 600 studenten. In 1931 stichtte hij een nieuwe school te Merksem die het plaatsgebrek in St. Lutgardis zou vergoeden.

Zijn de droomen van Lieven Gevaert niet allen in vervulling kunnen gaan, de lichtbakens die hij te Antwerpen optrok, toonen den weg aan voor diegenen die hem volgen willen.