Streven. Jaargang 27

[p. 529]

[1974, nummer 6]

[Inhoud]

Versobering, p. 531

Versobering veronderstelt welvaart en dit houdt in dat haar waarde niet gelegen is in haar vanzelfsprekendheid, in het feit dat er geen andere mogelijkheden zijn, maar hierin dat zij een stilering van het menselijk bestaan is, door de mens zelf ondernomen. Als ‘deugd’, om een groot woord te gebruiken, is de soberheid geen bijprodukt van de nood, maar een culturele, ethische verworvenheid. De moeilijkheden die de versobering in onze maatschappij met zich meebrengt, houden verband met een consumptie-ideologie waarin zelfs onmatigheeid en verkwisting gepropageerd worden als vormen van activiteit, status en uitdrukking van gevoel voor eigen waarde.

Bevolkingspolitiek als onderdeel van ontwikkelingspolitiek, p. 546

Bij het voeren van een bevolkingspolitiek moet de overheid voor ogen houden dat veranderingen van opvattingen ten aanzien van het gewenste kindertal deel uitmaken van het totale veranderingsproces. Daarom zullen de maatregelen die genomen worden om de bevolkingsomvang te beïnvloeden, zoveel mogelijk geïntegreerd moeten zijn in de totale ontwikkelingspolitiek.

Waarom buitenlandse werknemers marginalen blijven, p. 554

Ethische verontwaardiging ‘in het algemeen’ over het lot van de gastarbeiders blijkt niet zoveel zoden aan de dijk te zetten. Wil men er echt iets aan doen, dan moet men de mechanismen onderzoeken die in een bepaalde samenleving de marginaliteit van de buitenlandse werknemers bevorderen èn bestendigen. De auteur gaat uit van een sociologische studie van Hoffmann-Nowotny en wijst op de onopgehelderde vraag die er nog in besloten ligt.

Engelse landschapschilderkunst, p. 560

Om een aantal socio-culturele redenen heeft het in Europa lang geduurd voor het landschap een zelfstandig schilderobject is geworden. En dan ontaardde deze kunst nog vaak in al te pathetische of lieflijk pastorale genre-stukken. In Engeland waren het alleen de grootsten, Turner en Constable naast Girtin en Gainsborough, die zich niet, of niet helemaal, in de traditionele normen lieten opsluiten. En dan blijken vaak hun ‘schetsen’ of ontwerpen oorspronkelijker te zijn en van een gaver artistiek gehalte dan het ‘afgewerkte’ schilderij dat door het publiek werd verlangd.

[p. 530]

Her-ontmoetingen met klassiekers I. Het ballet, p. 569

Met deze reeks notities, waarvan de aanleiding telkens recente opera-, ballet- en toneelopvoeringen zijn, gaat de auteur een paar markante trekken na van onze omgang met het klassieke repertoire. Het is hem vooral te doen om de zin van ons culturele erfgoed in deze tijd: uit welke verschillende hoeken het motief ‘cultuur’ gehanteerd, genegeerd of ‘opgelost’ werd. Het is tevens een wederopnemen en verder uitwerken van de reeds eerder aangesneden problematiek in ‘Cultuur als fossiel’ (Streven, mei 1970, pp. 812-821) en een verder verzamelen van materiaal voor een hedendaagse her-definiëring ‘in concreto’ van het begrip ‘cultuur’. In deze eerste aflevering wordt het probleem benaderd en geïllustreerd door te kijken naar de klassieke balleterfenis. Volgende afleveringen zullen aandacht besteden aan resp. theater en opera.

Carlos Castaneda: tovenaar van beroep, p. 576

Wat men ook over het geval Castaneda mag denken, de weerklank van zijn oeuvre bij heel wat beschavingszieke mensen in de USA is een intrigerend fenomeen. Beweert Castaneda niet, van een Indiaanse tovenaar geleerd te hebben dat men de wereld met heel andere ogen bekijken kan, meer nog, dat die andere wereld even werkelijk is als die van onze wetenschappelijke en technische ‘afspraken’? Of die ontdekking, en de weg daarheen, uiteindelijk toch niet strandt op een individualistisch subjectivisme, blijft de open vraag.