Streven. Jaargang 6

[p. 497]

[1953, nummer 6]

Waarom werd deze storm niet gestild?
door Dr H. van Waesberghe S.J.

DEZE vraag is opgekomen in allen, die de stormramp hebben overleefd of er in zijn omgekomen. De vorm, waarin de vraag gesteld wordt, is zeer verschillend en doet niet ter zake. De inhoud is steeds dezelfde: het had, hoe dan ook, voorkomen kunnen worden. Iemand heeft gefaald, zo menen wij, hetzij Gods Voorzienigheid, hetzij menselijke berekening.

Dit is de vraag, min of meer onderdrukt, die leeft bij alle landgenoten en ook bij zovele sympathizanten buiten Nederland, in Scandinavië, Duitsland, België, Zwitserland, Italië, Frankrijk, Engeland, America en Canada.

Het is de navrante vraag van alle Zeeuwse en Zuidhollandse Christenen, van gereformeerden, hervormden en van katholieken. Het is ook de vraag der niet-christenen. Zij, die worstelden met het wilde water en de wind, voelden deze vraag in zich opkomen als in een flits, zonder woorden, in een machteloze kreet: ‘Waarom moest dit gebeuren?’

Zij, die deelnamen aan het reddingswerk, hebben dagenlang met deze vraag rondgelopen en rondgevaren. Zij werden er langzaam door verdoofd. De dijken hebben een paar eeuwen gehouden. Waarom nu niet meer? Het is de vraag der evacué's. Van hen, die baden voor het eten en van hen, die niet meer wilden bidden omdat zij zegden niet meer te geloven. Het is de vraag van de moeder, die in 's-Hertogenbosch het koffertje niet wilde afgeven, waarin zij haar kind meedroeg, dat al drie dagen geleden gestorven was.

Zij, die collecteerden, inzamelden en sorteerden, inpakten en met auto's reden, naar radioberichten luisterden en kranten lazen, werden voortdurend door deze vraag gepijnigd. Het waarom hield hen bezig op straat en bij hun werk. Maar slechts tegenover een heel enkele spraken zij er zich over uit. En dan nog. Het zit te diep.

* * *

De Minister-President spreekt over deze ramp zonder God te noemen. Niet velen kunnen er over spreken of nadenken zonder religieuze gronden aan te raken en om te woelen. De meesten onder ons hebben gevoelens, verwant aan die der Apostelen:

[p. 498]

‘Zij maakten Hem wakker en zeiden tot Hem:
Meester, raakt het U niet, dat wij vergaan?’ (Mc. 4, 38).

Dit is inderdaad het pijnlijke in de vraag naar het waarom. Wij voelen ons ten prooi aan bruut en blind geweld, terwijl er Iemand is, die alles had kunnen voorkomen:

‘Een hevige angst greep hen aan en ze zeiden tot elkander: Wie is Hij toch, dat zelfs de wind en het meer Hem gehoorzamen?’ (Mc. 4, 41).

Dat God erin betrokken is, wordt openlijk beleden in ons volkslied:

‘So het den wil des Heeren
Op die tijt had gheweest,
Had ik Hem willen keeren
Van U dit zwaar tempeest;
Maar de Heer van hier boven
Die alle dinck regeert,
Die men altijt moet loven
En heeftet niet begeert’.

* * *

Wij vertrouwden op onze dijken en op ons vakmanschap. Wij dachten allen, dat ons meesterschap over het water zo groot en zo degelijk was, dat zulke rampen bij ons niet meer voor konden komen. Toen niet lang geleden de Po-vlakte overstroomd werd, was ons oordeel niet zonder superioriteitswaan tegenover de dilettantistische Italianen, die dit vak niet verstaan.

Februari heeft ons nederiger gemaakt. Moge het een religieuze verdeemoediging zijn tegenover de Enige, die alle dinck beheerst. Maar ook deze erkenning kan dof zijn, afgedwongen en verwrongen. Zij zal dit altijd blijven, zolang wij God alleen plaatsen aan de kant van de oorzaak: de storm, en ons zelf alleen aan de kant van de gevolgen: de watersnood.

Steeds blijkt hoe weinig wij beseffen dat God in Christus aan ónze kant van het menselijke leven staat. Wij geloven nog maar ten dele in de Menswording. Hetzelfde geloof, dat ons leert de Almachtige te zien in de krachten van de storm, wijst ons Christus, het Hoofd, in zijn lijdende ledematen.

Hij is de getroffene in de getroffenen. Hij heeft gezegd: Wat aan de minsten der Mijnen wordt gedaan, is mij aangedaan. Alle lijden is deelname aan Zijn lijden. Ons lijden is meer Zijn lijden, in ons, dan het onze. Het raakt Hem méér dan ons.

[p. 499]

De doodstrijd der getroffenen is de rechtstreekse voortzetting van Zijn zielenood in de Hof van Olijven. Car Jésus sera en agonie jusqu'à la fin du monde (Pascal). Samen met Hem één lichaam vormend, is de doodstrijd van het Hoofd doorgetrokken op deze meer dan duizend landgenoten, om hun leven worstelend in de stormnacht.

Dit is niet zinloos. Daar het de hedendaagse voortzetting was van Zijn lijden, heeft het ook dezelfde zin als Zijn lijden. Met Hem en in Hem zijn zij ‘Lam Gods, dat wegneemt de zonden der wereld’. Het is contemporaine verlossing. De Koningin heeft dit in haar toespraak van 8 Februari aangeduid met de woorden: ‘Overal waar leed is, is zegen nabij’. Terwijl de Schepper was in de storm, was de Verlosser in de slachtoffers. Nergens staat Hij zo aan de kant der mensen, als in Zijn lijdende ledematen. Wie christelijk heeft geleden, weet dit.

* * *

In de messiaanse psalm 69 ‘die jammerklacht in zware nood’ heeft Jezus zijn eigen gevoelens uitgedrukt en tevens de gevoelens van hen, die zijn zware nood in de Februari-nacht deelden. Tijdens zijn aardse leven heeft Hij deze psalm gebeden en zijn eigen toekomst daarin voor ogen gehad. Zo in vers 22:

‘Zij gaven mij gal in plaats van spijs.
En lesten mijn dorst met azijn’.

Dit detail sloeg op Hem alleen. Maar voor zijn geestesoog zag Hij, deze psalm tijdens zijn aardse leven biddend, ook de situatie van hen, die Hem in de dood volgden. Met hen en voor hen heeft Hij gesmeekt:

‘Tot U richt ik mijn bede, o Jahweh
In de tijd der genade, o God.
Verhoor mij om Uw grote ontferming
En om de trouw van Uw hulp.
Red mij uit de modderpoel en laat mij
er niet in verzinken.
Verlos mij, en trek mij uit de diepe wateren omhoog
Laat de watervloed mij niet verstelpen,
En de kolken mij niet verzwelgen,
De afgrond zijn mond niet boven mij sluiten
Verhoor mij spoedig, want het is mij bang om het hart’

(vers 14-18).

Eens heeft Hij de storm gestild: maar toen de grootste storm op Hem en de zijnen afkwam, heeft Hij noch voor zichzelf noch voor de zijnen

[p. 500]

de legioenen ontboden, waarover Hij kon beschikken. Geheel onderworpen aan de wil des Vaders, vereenzelvigt Hij zich geheel met de drenkelingen, in wie Hij voortleed:

‘Red mij o God.
Want het water staat mij aan de lippen.
Ik zink in een modderpoel weg
En voel geen grond meer onder de voeten.
Ik ben in peilloze wateren geraakt,
En de stroom sleurt mij mee.
Ik ben afgemat van mijn schreien en
schor is mijn keel.
Mijn ogen staan mat van het staren naar God’ (vers 2-4).

Met de Zijnen en in de Zijnen is Hij zo de dood ingegaan. Christus wordt weer gekruisigd. Dit is het mysterie van de Februari-nacht. En zij die gireerden op 9575, traden in het spoor van Veronica.