Streven. Jaargang 6

[p. 347]

Idealisme en realisme in het Amerikaans buitenlands beleid
door A. Thomas

National ideals and political realities have their deepest meaning when taken together.
Mc George Bundy.

1. Gebrek aan traditie en politiek realisme

GEBREK aan traditie wordt algemeen als de grote zwakte van het Amerikaans buitenlands beleid beschouwd.

Niet het minst in Amerika zelf. Eén getuigenis onder vele:

‘Ons gebrek aan een lange traditie in het internationaal denken trof me buitengewoon sterk toen ik geschiedenis doceerde in Harvard in 1912-1913. Dit was het jaar van een nu bijna vergeten Balkanoorlog. Op zekere dag kwam een Griekse immigrant na afloop van mijn college met mij discussiëren over de betekenis van de Balkangebeurtenissen waarin hij het voorspel zag van een algemene Europese oorlog. Daar hij weinig intellectuele vorming had genoten en hij bovendien in verscheidene opzichten slecht geïnformeerd was, vroeg ik hem hoe hij met zoveel schijnbare zekerheid kon spreken over een zo belangrijke kwestie. Zonder aarzelen antwoordde hij: “Daarover hebben wij het in de Balkan altijd; mijn vader, mijn grootvader en mijn voorvaderen hebben hierover van geslacht tot geslacht van mening gewisseld; ik ben daarin opgegroeid”.

In de Verenigde Staten heeft slechts één generatie zich ernstig met internationale problemen ingelaten’¹⁾.

Dit gebrek aan ervaring en aan belangstelling verklaart wat wel eens wordt genoemd de Amerikaanse politieke ‘onrijpheid’. De vrij simplistische visie van de doorsnee Amerikaan op de oorlog geldt als een typische uiting daarvan.

‘De Amerikaanse democratie heeft zich de oorlog nooit anders kunnen voorstellen dan als een strijd tussen goed en kwaad “ein Kampf auf Leben und Tod aus bloszer Feindschaft”.

Het “kaad” moet niet beperkt maar vernietigd worden. De oorlog is

1) Henry M. Wriston, Voorzitter van de Raad voor Buitenlandse betrekkingen en Voorzitter van de Brown Universiteit, Rhode Island, in ‘The Fabric of American Opinion on Foreign Affairs’, (International Affairs, April 1952).

[p. 348]

een kruistocht voor de bevrijding der slaven, om vrede te brengen op aarde of om de Satan van het totalitarisme uit te roeien’²⁾.

Dergelijke denkbeelden staan natuurlijk lijnrecht tegenover de koudrealistische stellingen van Clausewitz, voor wie de oorlog een politiek werktuig is, de voortzetting van het politieke ‘verkeer’ en het doordrijven van een politiek met ‘andere’ middelen.

Zij zijn ver van theoretisch en liggen aan de oorsprong van talrijke gewichtige beslissingen tijdens en sedert de IIe Wereldoorlog.

Systematisch werden door Roosevelt en door de Amerikaanse legerleiding, als ondraaglijke inmengingen in oorlogszaken, politieke overwegingen uit de strategie geweerd. Generaal Marshall steunde daarbij Roosevelt's standpunt volkomen. ‘Churchill's voorstellen om in de laatste phase van de oorlog de operaties in Duitsland op politieke doeleinden te richten werden beslist van de hand gewezen.... Churchill's diep gewortelde politieke visie wekte steeds Roosevelt's bewondering en ergernis’.

Geheel in de lijn van de kruistochtoorlog-mentaliteit lag de beruchte slogan ‘Unconditional Surrender’ - Onvoorwaardelijke overgave, die, via het officieel communiqué van de Yalta-Conferentie, de wereld werd ingezonden, tegen de wens van Churchill in en ondanks de terughoudendheid van Stalin.

In hoever deze slogan het moreel van de verbonden troepen heeft gesterkt is een open vraag. Vast staat dat de weerstand van de vijand er door gestaald werd en de duur van de oorlog verlengd. Alsof een ‘totale’ overwinning met wapengeweld kan worden afgedwongen.

Hoever het spel van de ‘totale overwinning’ werd doorgedreven blijkt uit de aanvankelijk gevoerde bezettingspolitiek.

Er is een tijd lang ernstig sprake van geweest Duitsland in een democratisch landbouwland om te toveren. Daadwerkelijk werd tot gedeeltelijke ontmanteling van de industrie overgegaan.

In Japan werd de bestaande industriële en financiële structuur geheel ontbonden: ze moest naar Amerikaans model worden heringericht. Alsof instellingen niet uit het diepste wezen van een volk groeien en derhalve niet voor ‘export’ vatbaar zijn.

In beide gevallen werd het roer na korte tijd omgegooid onder de druk van ‘nieuwe’ internationale spanningen - die nooit opgehouden hadden te bestaan. De Duitse industrie moest herleven, en wel zodra mogelijk. De Japanse ‘feodale’ structuur moest zo vlug als het kon worden hersteld. Immers de tijd drong en de Amerikaanse democratische instellingen en maatschappelijke structuur overplanten in landen

2) B.H.M. Vlekke - ‘Internationale Spectator - 18 April 1951’.

[p. 349]

die daartoe noch rijp, noch geschikt bleken, zou, in de gegeven omstandigheden al te veel tijd hebben gevergd.

Zo waren de U.S.A. dan gedwongen terug te komen op beslissingen waarvan kan worden aangenomen dat ze in bezet Japan ‘cum grano salis’ uitgevoerd waren - of slechts een begin van uitvoering hadden gekregen.

En zo moest het Westen uit de mond van Kanselier Adenauer vernemen ‘dat de democratie in Groot Brittannië het product is van een ononderbroken historisch proces; dat ze aldaar een onbetwist politiek en sociaal systeem is; dat er ook in Duitsland een belovend begin mee gemaakt werd - vooral in de steden - doch dat het waar blijft dat de democratische staatsvorm alleen daar verzekerd is waar de begrippen van vrijheid en orde diep doorgedrongen zijn in het wezen zelf van alle, individuele, burgers’³⁾.

Gebrek aan traditie, politieke onrijpheid, onrealistische en ietwat simplistische visie op oorlog, strategie en politiek, het hangt alles nauw samen. Kritiek hierop, vooral van Amerikaanse zijde, heeft zich gekristaliseerd rond een kerngedachte: de overdreven moraliserende tendens van het Amerikaans buitenlands beleid.

3) Toespraak gehouden in Chatam House, Londen, op 6 December 1951.

2. De Amerikaanse mythos

Nu bestaat er inderdaad een Amerikaanse mythos en een Amerikaans messianisme. Door de hoogste gezagsdragers en onlangs nog door F.D. Roosevelt, door H. Truman en door D. Acheson werd het geloof in Amerika's zending plechtig bevestigd.

‘Het Amerikaanse volk blijft gehecht aan het geloof dat de natie van het begin af heeft bezield. Wij geloven dat alle mensen recht hebben op gelijke rechtvaardigheid onder bescherming van de wet en dat aan allen gelijke kans moet geboden worden om deel te hebben aan de gemeenschappelijke goederen. Wij geloven dat alle mensen recht hebben op vrijheid van gedachte en van het woord. Wij geloven dat alle mensen geschapen zijn als gelijken, omdat ze geschapen zijn naar het beeld van God. Van dit geloof zullen wij niet afwijken.

Het Amerikaanse volk verlangt - en het is besloten ervoor te ijveren - een wereld waarin alle naties en alle volkeren vrij zijn om zich zelf te regeren zoals zij dit gepast oordelen en een degelijk en bevredigend bestaan te leiden. Bovenal verlangt ons volk - en het is besloten ervoor te werken - vrede op aarde - een rechtvaardige en duurzame vrede - gegroeid uit spontane en vrije overeenstemming onder gelijken.

[p. 350]

In het nastreven van deze doelstellingen staan de V.S. - en andere volkeren die hun mening delen - rechtstreeks gekant tegen een stelsel dat zich het omgekeerde ten doel stelt en een totaal verschillende levensbeschouwing huldigt.

Dit stelsel kleeft een valse philosophie aan.

Deze valse philosophie is het Communisme’⁴⁾.

In een poging van historische verantwoordelijkheid doet D. Acheson de Amerikaanse levensbeschouwing opklimmen tot de Renaissance. President Truman grijpt nog verder in het verleden terug: hij gewaagt van Hammurabi! De gedachte van Amerika's voorbeschikking en zijn zending om de vrijheidsgedachte onder mensen en volkeren te verspreiden is zo oud als Amerika zelf.

4) Uit President Truman's openingsrede in het Congress (Januari 1949).

3. De Amerikaanse reactie tegen de ‘moraliserende tendens’

De reactie kon niet uitblijven. Er zijn in de States altijd voorstanders van ‘Realpolitik’ geweest. Een der meest bekende is Walter Lippmann. Sedert enkele jaren groeit echter het verzet tegen wat H. Morgenthau noemt ‘de intoxicatie met morele abstracties (die niets gemeen hebben met de realiteiten der machtspolitiek), die in onze tijd steeds meer het politiek denken vervangen en die een van de grote bronnen zijn van zwakte en van mislukking in de Amerikaanse buitenlandse politiek’⁵⁾.

Volgens hem gaat de keuze niet tussen morele principes en het nationaal belang maar tussen een stel morele principes, vreemd aan de politieke realiteit en een ander stel morele principes die uit de politieke realiteit voortvloeien. Hij veroordeelt als intellectuele vergissingen ‘utopianism, legalism, sentimentalism, neo-isolationism’.

Matiger, terwijl hij toch dezelfde gedachte vertolkt, is George Kennan wanneer hij schrijft: ‘.... De zwaarste fout van ons politiek verleden ligt mijns inziens in wat ik zou noemen het juridisch en moreel standpunt van waaruit de internationale problemen worden gezien. .... Het is een eigenaardige vaststelling, maar het is waar dat het juridisch standpunt in wereldzaken, hoewel het ongetwijfeld wortelt in de wens om een einde te maken aan oorlog en geweld, het geweld en de oorlog duurzamer en schrikwekkender maakt en, meer dan de vroegere drijfveren van het nationaal belang, de politieke stabiliteit in gevaar brengt’.

‘In elk geval ben ik er van overtuigd dat er geen gevaarlijker illusie

5) Hans Morgenthau, Professor aan de Chicago University, in The Mainsprings of American Foreign Policy (‘The American Political Science Review’, December 1950). Zie ook American Foreign Policy, a Critical Examination (Londen 1952), van de zelfde schrijver.

[p. 351]

bestaat, dat niets ons meer schade heeft berokkend in het verleden en dat niets ons meer schade dreigt toe te brengen in de toekomst dan het begrip der totale overwinning’⁶⁾.

Wat de waarde van dit besluit verhoogt is dat het voortvloeit uit een aandachtige studie van de Amerikaanse buitenlandse politiek over een grote spanne tijds door iemand die ten zeerste vertrouwd is met de politieke realiteit en bijzonder bevoegd is inzake de V.S.A.-U.S.S.R. verhoudingen⁷⁾.

De jongste verkiezingsstrijd in de States heeft bewezen hoezeer ook heden nog het Amerikaanse volk voor messianisme ontvankelijk is.

Op zeker ogenblik ging het om niets minder dan om de bevrijding der onderdrukte volkeren. Een nieuwe kruistocht lokte de Amerikanen. Hoe sympathiek deze tendensen ook mogen zijn, zij houden zo weinig rekening met de politieke realiteiten van vandaag dat Truman zich genoopt heeft gevoeld - waarschijnlijk niet uitsluitend wegens binnenlandse politieke redenen - de Amerikanen te herinneren aan de practische betekenis van een dergelijke kruistocht. Eisenhower zelf achtte het ten slotte nodig - zijn kiesbelangen ten spijt - te preciseren dat hij tegen elke vorm van geweld gekant was en dat hij de politieke ‘bevrijding’ der onderdrukte volkeren alleen met pacifieke middelen wenste na te streven.

6) G. Kennan in ‘American Diplomacy 1900-1950’ - Chicago 1951.

7) Het is bekend dat George Kennan tot Amerikaans gezant te Moskou werd aangesteld, doch onlangs zijn post heeft verlaten op verzoek der Sovjet Regering.

4. De ware weg

Nu leveren het geloof van het Amerikaanse volk in zijn zending en de morele principes die het bezielen in se geen bezwaar op. Integendeel, mag het een geluk heten dat Amerika - eindelijk - bewust geworden is van zijn zware internationale verantwoordelijkheid en dat het zijn idealen zo hoog stelt.

Vooral West-Europa heeft redenen te over om zich hierover te verheugen. Zonder die bewustwording en zonder de krachtdadigheid en de edelmoedigheid waarvan Amerika heeft blijk gegeven bij het opnemen van zijn verantwoordelijkheid zou het lot van het oude Europa en wellicht ook van de Westerse beschaving al reeds zijn bezegeld.

Gevaar schuilt alleen in een zekere onbeheerstheid bij het volbrengen van die zending, die kan leiden tot een al te naïeve gevoelspolitiek.

Niets is natuurlijker vanwege een jong, machtig en dynamisch volk, bezield door de wil de wereld en zich zelf voor een dreigend onheil te redden.

Doch in de gegeven omstandigheden, met name in de gespleten

[p. 352]

wereld die de onze is, in een wereld waar, afgezien van de onverzoenlijke ideologische standpunten, eeuwen geschiedenis een kloof gegraven hebben van onpeilbare diepte, waar onbegrip en wantrouwen heerst, en ook vrees - die slechte raadgeefster -, kan de minste fout met name in de keuze der politieke actiemiddelen en zelfs in de uiterlijke vormen, noodlottig zijn. Eén vonk kan volstaan om in de geladen atmosfeer een ontbranding te verwekken waarvan de gevolgen onberekenbaar zijn.

Gelukkig is men zich hiervan overal bewust. Zowel in het Witte Huis als in het Kremlin houdt men het hoofd koel, in de overtuiging dat geweld op grote schaal alleen in allerlaatste instantie kan worden aangewend.

Geweld heeft overigens zelden iets opgelost. Indien de huidige internationale problemen voor een oplossing vatbaar zijn, dan kan die alleen worden gevonden langs de moeizame weg der voortdurende inspanning om de atmosfeer te zuiveren, onbegrip, haat en misverstand te bestrijden, alles te vermijden wat de bestaande kloof verbreedt en alles te doen wat, zo niet tot verzoening kan leiden, dan toch kan bijdragen om het uiterste te vermijden.

Begrippen als on voorwaardelijke overgave, preventieve-, totale- en bevrijdingsoorlog zijn daartoe ongeschikt. In die zin is het waar dat ‘moraliserende politiek’ en messianisme inopportuun zijn en dat een gematigde en realistische politiek de voorkeur verdient. Onder geen voorwendsel mag echter de militaire weerbaarheid van het Westen in het gedrang worden gebracht. Om doeltreffend te zijn moet, integendeel, een gematigde politiek, bij voortduring op macht kunnen steunen. Daarom juist is ze zoveel moeilijker te voeren dan een ongeschakeerde ‘idealistische’ all-out politiek: zij vergt beheersing en uithoudingsvermogen in de hoogste mate. Maar waarom zou het Westen - ook op dit terrein - zich met het Oosten niet durven meten?

Het bereiken van een zekere politieke stabiliteit langs deze weg, zou reeds een belangrijk resultaat zijn. Want de tijd staat niet stil. Ook in de Sovjet-Unie komen en gaan mensen; ontstaan, groeien en verdwijnen instellingen. Is het te veel hopen dat men ook daar tot matiger en realistischer inzichten zal komen, vooral wanneer het Westen zal bewezen hebben dat zijn ontbinding niet zo ver gevorderd is als het daar wel eens wordt voorgespiegeld?

5. Redenen tot vertrouwen

a. De politieke bewustwording van Amerika

De hoop op een niet noodzakelijk noodlottige uitmonding van de

[p. 353]

huidige politieke stromingen, dank zij een wijze en gematigde politiek, berust, ondanks alle schijn, op meerdere gronden.

Daar is vooreerst de ommekeer zelf die zich in het Amerikaanse politieke denken heeft voltrokken en waarvan het - soms al te - critisch oordeel over de tot nog toe gevolgde gedragslijn een symptoom is. Maar er is meer.

Ongetwijfeld maakt het Amerikaanse volk in zake de ‘politieke rijpheid’ snelle vorderingen. Er moet overigens worden toegegeven dat, voor fouten en vergissingen in het verleden, - en welke natie is zonder schuld? - verzachtende omstandigheden pleiten.

Immers:

‘Nooit in de geschiedenis en nergens ter wereld heeft een regering van continentaal formaat, daadwerkelijk door de openbare opinie gecontroleerd, het hoofd moeten bieden aan problemen zó omvangrijk en zó complex als die waarmede de Verenigde Staten hadden af te rekenen. Overwegend zijn echter niet zo zeer de moeilijkheden waarmee de nationale opinie te kampen heeft gehad; de verrassende werkelijkheid is de vooruitgang die bij het overwinnen der moeilijkheden werd geboekt’.

‘.... De ware openbaring van de jongste vijf jaren is dat de Amerikaanse openbare mening zich ervan bewust is geworden dat isolatie als politieke leidraad van generlei waarde meer is. Het is wonderlijk hoezeer het publiek is gaan beseffen hoe nauw de toekomst van de V.S.A. met die van het Britse Gemeenbest is verbonden. Nooit is er enige aarzeling geweest omtrent de essentiële solidariteit van de Atlantische gemeenschap. Geen enkel volk is vaster dan het Amerikaanse gehecht aan de wil de Verenigde Naties te handhaven en te doen uitgroeien tot een doeltreffend werktuig voor vrede en vooruitgang’.

‘.... Het Marshall Plan werd door de Staatssecretaris voorgesteld, doch het zou nooit aanvaard, noch uitgevoerd geworden zijn met de standvastigheid die men kent, indien het volk niet de juistheid had beseft van het idee dat de grondslag er van was.... Geen enkel vijfjaren-plan werd door de Russen met evenveel doelmatigheid en begrip gerealiseerd’.

‘Waar aan het Amerikaanse denken sentimentaliteit wordt verweten, zou aan deze overwegende stabiliteit moeten worden herinnerd’⁸⁾.

Hierin steekt veel waarheid. Rekening houdend met de reusachtige taak die op Amerikaanse schouders rust, mag worden gezegd dat ze tot nog toe niet zonder succes werd volbracht en evenmin zonder zware offers, waarbij Amerika zijn geld en zijn zonen niet spaarde.

8) Henry Wriston - The Fabric of American opinion on foreign affairs (International Affairs, 2 April 1952).

[p. 354]

b. De matigende invloed van West Europa

Een tweede reden tot vertrouwen is dat de Amerikanen niet alleen staan. Zij hebben bondgenoten en zij weten hoe onontbeerlijk die zijn. Zelfs indien Amerika het mocht wensen, kan het zich niet meer van de rest van de wereld afzonderen zonder zijn eigen nationale veiligheid op het spel te zetten.

Die bondgenoten nu, door hun rijk politiek en cultureel verleden, door hun aardrijkskundige ligging en door het realistisch inzicht dat hieraan verbonden is, kunnen niet anders dan de jeugdige onbeheerstheid van hun machtige overzeese bondgenoot matigen. Zo is het in het verleden steeds gebeurd en zo geschiedt het nog voortdurend. Het is een waarborg van politieke wijsheid.

c. De politiek op lange termijn van de U.S.S.R.

Er is ten slotte Rusland zelf. Hoezeer de volksopinie aldaar ook wordt opgezweept, hoe fanatiek en hoe simplistisch ook de officiële propaganda kan zijn, het Kremlin blijft kalm. Het is daarom niet minder gevaarlijk. Men mag aannemen, zoals beweerd wordt, dat, vergeleken met Stalin, Hitler een onbeholpen amateur-staatsman en -strateeg was. Doch het gevaar, hoewel groter, ligt in een verder verschiet. Men mag ook aannemen dat, zoals eveneens beweerd wordt, de Sovjet-Unie zich niet aan de uiteindelijke strijd zal wagen zonder al de kansen aan haar kant te hebben. Zo ver is het nog niet. De macht van de Sovjet-Unie is nog steeds niet met die van het Westen te vergelijken. Zij groeit. In binnen- en buitenland. In West-Europa echter heeft zij - wegens de bestaande materiële, politieke en sociale toestanden - zware nederlagen geboekt. In Azië, in het Midden-Oosten en in Afrika, integendeel, zijn de resultaten van haar imperialistisch en ideologisch streven - om de zelfde redenen, die hier omgekeerd werken - tastbaar en onrustwekkend. Daar ligt haar grote kans: zij weet het.

Daarom ook - de methode is zo oud als Rusland zelve - wordt de strijd van het communisme meer naar Oost en Zuid georiënteerd: de richtingen van de minste weerstand.

Tegenover het Westen maakt de koude oorlog momenteel plaats voor de ‘koude vrede’. Het gaat er om onder het motto ‘vrede’ verdeling te zaaien en elke vorm van internationaal en nationaal verweer te verzwakken en te ontzenuwen.

Zeer handige en verraderlijke politiek, indien het Westen ze niet zou doorzien. Ze is des te gevaarlijker daar ze een gunstige ontwikkelingsbodem vindt in de bestaande economische en financiële noden en verhoudingen en in de diepgewortelde politieke tegenstellingen en natio-

[p. 355]

nale tradities. Zij biedt echter het voordeel dat ze het Westen tijd gunt. Tijd om een politiek en economisch evenwicht tot stand te brengen; tijd om een militaire macht op te bouwen die elke tegenstander zal doen aarzelen; tijd om, door de ontwikkeling der economisch achterlijke gebieden, het communistisch stelsel ook elders in de wereld overbodig en dus ongevaarlijk te maken.

Alleen komt het er op aan dat het Westen zich voor ‘wishful thinking’ hoedt. Want een West-Europees gevoel van euphorie of van passieve gelatenheid zou niet minder noodlottig zijn dan een Amerikaans ‘emotional’ beleid, dat leiden zou tot onberedeneerde dynamiek.

d. De nieuwe President

Voor dit laatste bestaat er sedert de jongste Amerikaanse Presidentsverkiezingen overigens weinig kans. Dit mocht reeds gezegd worden vóóraleer men wist wie - Eisenhower of Stevenson - President van de Verenigde Staten zou zijn.

Immers zoals ‘The Economist’ schreef: ‘Het Amerikaanse politiek systeem heeft aan deze zijde van de Atlantische Oceaan steeds aan strenge critiek blootgestaan. Hoewel gericht op het doel de tyranie te weren, scheen het dikwijls alleen tot onverantwoordelijkheid te leiden.... Maar bij grote gelegenheden en in essentiële zaken heeft het de gewoonte te doen wat moet gedaan worden (the right thing); het doet het slechts ter elfder ure; het doet het na vele ongeluksprophetieën, maar het doet het zoals het hoort (handsomely)’⁹⁾.

En inderdaad, de aanstelling van voornoemde twee candidaten pleit voor de Amerikaanse volksopinie.

De keuze van Eisenhower is de keuze van een symbool. Het symbool van de overwinning, van de georganiseerde Atlantische Gemeenschap, van de verstandhouding onder bondgenoten, van de gematigdheid ook. Wat deze generaal van vele andere onderscheidt is zijn vrees en afschuw voor de oorlog die hij zo goed kent - doch die hij succesrijk weet te voeren, indien ooit hogere waarden dan het leven zelf op het spel staan en het werkelijk niet anders kan.

Intussen is vrij algemeen het besef doorgedrongen dat Amerika geen derde wereldoorlog kan ontketenen, noch zelfs tot een oorlog uit zelfverdediging kan overgaan, tenzij daartoe volstrekt gedwongen.

Weigert Amerika de atoombom te pas en te onpas te gebruiken - en wie zal het daarmee niet eens zijn? - dan moet het zich er mee vergenoegen op lagere machtsniveau's te ageren en te reageren, ‘en wel in vormen die zo ver van de vrede afwijken als Korea en slechts zo

9) The Economist - 2 Augustus 1952.

[p. 356]

ver van een IIIe Wereldoorlog verwijderd blijven als de koelbloedigheid van staatslieden en staatsburgers het veroorloven’.

‘Het aanvaarden van een dergelijk bestaan is slechts mogelijk voor hen die zowel vrede door onderwerping als vrede door een “alles-of-niets-oorlog” als oplossing verwerpen. De soort vrede die mogelijk is, is niet de vrede der passiviteit noch de vrede van de totale overwinning, noch zelfs de vrede van waarlijk verenigde volkeren. Het is de vrede der politiek, die steeds moet gewonnen worden en nooit geheel veilig is. Zo is het bestaan, vol actie en gevaar, dat het lot is van elke natie. Amerika kan aan die levenswet niet meer ontkomen. Dit te verstaan is de eerste grote stap naar het overleven’.

Hoe de Amerikaanse leidende politieke en administratieve staf zal samengesteld zijn en welke preciese gedragslijn zal worden gevolgd is op het ogenblik nog niet bekend.

‘....Van belang is vooral dat de druk wordt verhoogd die het Kremlin zal doen afzien van aggressie-plannen, terwijl terzelfder tijd al te strakke houdingen worden vermeden. Dit zal vanwege de nieuwe President een dosis moed, begrip en leiders-talent vergen die, zelfs aan een persoonlijkheid van zijn formaat, gelegenheid te over zal bieden om zich zelf te overtreffen. Hij heeft echter bewezen de kracht te bezitten om zich op het niveau der zwaarste verantwoordelijkheden te kunnen hijsen’.

‘Zelden zal een Amerikaanse President zo treffend de verbondenheid van practische wijsheid en van hoog moreel aanvoelen hebben belichaamd, die de kern is van de nationale traditie. Zonder morele overtuiging zou zelfs iemand met de finesse van Bismarck niet in staat zijn Amerika te regeren’

‘....De jongste Amerikaanse presidentsverkiezing is het duidelijkste antwoord dat kon gegeven worden aan schrijvers die onlangs gepleit hebben voor het terzij schuiven van hinderlijke morele overwegingen en voor het zich concentreren op wat ze beschouwen als het ware politieke realisme’.

‘....Wij mogen er groot op gaan en wij mogen er op vertrouwen dat de volgende President klaarblijkelijk een man zal zijn die er zich ten volle van bewust is dat nationale idealen en politieke realiteiten eerst dan hun diepste betekenis krijgen wanneer ze samenvloeien’¹⁰⁾.

Hieraan is niets toe te voegen.

10) Mc. George Bundy, Professor aan de Harvard University, in Imperatives of Foreign Policy (Foreign Affairs, November 1952).