Streven. Jaargang 5

[p. 454]

Politiek Overzicht

Internationaal

HET streven van Kanselier Adenauer om zo spoedig mogelijk de ratificatie van de verdragen van Bonn door de Bondsdag en de Bondsraad gedaan te krijgen is afgestuit op de tegenstand, zelfs van zijn eigen partijgangers. Om het veto van de Bondsraad, waarvan de meerderheid uit zijn tegenstanders, de socialisten, bestaat, te ontlopen, had hij die verdragen, die over de betrekkingen met het buitenland handelen, als niet tot de competentie van dit lichaam behorende, van de overige afgescheiden. Deze splitsing aanvaardde de Bondsraad niet. Als hoofdbezwaar tegen het verdrag werd aangevoerd, dat een Duits contingent van 90.000 man in vredestijd voor de E.D.G. beschikbaar was gesteld, terwijl de Grondwet bepaalt, dat niemand tegen zijn geweten in oorlogstijd tot krijgsdienst kan gedwongen worden. Na de socialisten bracht de president in eigen persoon, Heuss, de kwestie voor het constitutionele Gerecht van de Bondsrepubliek te Karlsruhe, dat eerst 29 Juli zijn uitspraak deed. Adenauer wilde zo lang niet wachten. Dat hij van zijn tijdschema, de ratificatie uiterlijk in Augustus binnen te hebben, heeft afgezien, vond zijn oorzaak in de aandrang van zijn coalitie-genoten, die gelegenheid wensen voor een grondig onderzoek. De beslissende behandeling zal nu eerst begin October kunnen plaats hebben. Bij dit uitstel speelt ook een rol de vrees voor Moskou en voor een definitieve scheiding tussen Oost- en West-Duitsland. De oppositie voelt er veel voor, dat het Sovjet-aanbod van 25 Mei aan de Grote Drie om in een nieuw te beleggen conferentie de regeling van vrije en onafhankelijke verkiezingen voor geheel Duitsland te bespreken, aanvaard wordt alvorens zich definitief aan West-Europa te verbinden. De Franse en de Britse regering was hiervan niet afkerig, maar Acheson, met meer wantrouwen tegen Moskou vervuld dan zijn partners, achtte zulk een samenkomst nutteloze tijdverspilling. Bij zijn bezoek aan Londen is hij tot andere gedachten gekomen en verenigde hij zich met de opinie der beide bondgenoten om de Moskouse nota, die een viermogendhedenconferentie voorstelde, in zover in te willigen, dat van die zijde een onpartijdige commissie van onderzoek naar de mogelijkheid van vrije verkiezingen in geheel Duitsland worde aanvaard. Dit geallieerd antwoord zal tevens een steekproef zijn naar de waarachtigheid en de goede trouw van de Sovjet.

Tijdens zijn verblijf te Londen kwam ook Korea ter sprake. Niet het geschil met president Rhee, die, ontsnapt aan een moordaanslag, heeft weten door te drijven, dat zijn ambtsduur met één jaar is verlengd, maar de luchtaanvallen op de krachtinstallaties bij de grensrivier de Jaloe. Deze zijn geschied buiten overleg met de Britse regering, ofschoon een vertegenwoordiger, de minister van Defensie, lord Alexander, in Tokio makkelijk te bereiken was. Vooral de Labour-oppositie wond zich over dit verzuim op en Churchill, zelf ook niet tevreden, verschool zich achter onvoldoende informaties. Van Amerikaanse zijde kon men aantonen, dat de vroegere minister van buitenlandse zaken Morrison in September 1951 een lijst van Koreaanse doelen, waaronder ook deze electrische krachtcentrale, had goedgekeurd. Om olie op de golven te gieten kalmeerde Acheson Londen door toe te geven, dat tengevolge van een ‘administratieve fout’ Londen niet op de hoogte was gesteld. Om dergelijke misvattingen in de toekomst te voorkomen, is een Britse hoofdofficier als adjunct bij de opperbevelhebber der V.N.-troepen, generaal Mark Clark, aangesteld.

De Sovjet-vredesduif toont meer de karaktertrekken van een roofvogel dan van een duifje zonder gal. De harde maatregelen, die, op bevel van Moskou, in Oost-Duitsland worden genomen en waarvan zowel de bevolking van West- als van Oost-Berlijn het slachtoffer is, de omzetting van de politietroepen tot een echt leger, waarbij de Oost-Duitse jeugd willekeurig gedwongen wordt tot dienstneming, wijzen niet op een zachtaardige vredelievende stemming. Nog minder de haatgevoelens jegens de

[p. 455]

V. St. waaraan de Sovjetpers zich te buiten gaat. Wat de diplomaten-wisseling te Washington, Peking en Londen te betekenen heeft, is mysterieus. Maar achter de komst van de neen- of veto-zegger Gromyko, als ambassadeur te Londen kan de bedoeling schuilen gebruik te maken van de wrijvingen tussen de V. St. en Groot-Brittannië om hun verbondenheid los te weken. Een andere Sovjet-vertegenwoordiger, Jacob Malik, deed in de V.R. een zijdelingse aanval op de V. St. door aan te dringen, dat deze het protocol van Genève van 1925 zouden tekenen, volgens hetwelk het gebruik van bacteriologische en chemische wapens verboden is. Malik was zo gematigd zich te onthouden van een herhaling der beschuldiging alsof de V. St. in Korea zich aan deze onmenselijkheid hadden schuldig gemaakt. Zijn resolutie werd, nadat aangetoond was, dat Stalin het bezit van gifgas geen misdaad had genoemd en hij dus ‘geen overdreven waarde’ aan het protocol hechtte, naar de ontwapeningscommissie verwezen. Deze besprekingen vielen samen met de onmenselijkheid dat twee ongewapende Zweedse vliegtuigen, onder voorwendsel, dat zij de (onrechtmatig ver uitgestrekte) territoriale wateren hadden geschonden, waren neergeschoten. De Zweedse publieke opinie was toch al verontrust door de onthullingen van een spionnage-proces. Vandaar dat de regering, van oudsher er op uit om haar neutraliteit in vrede en oorlog angstvallig te handhaven, gedwongen was een krachtige protestnota aan Moskou te richten, met de eis van bestraffing der schuldigen en schadevergoeding voor de benadeelden. Zoals altijd draaide Moskou de zaak om met de bewering, dat de (ongewapende) Zweed het vuur geopend had. Er bleef de Zweedse regering niets anders over dan haar vloot en luchtmacht te machtigen, indien aangevallen, zich met geweld van wapenen te verdedigen.

Over de binnenlandse toestand kan de Franse minister-president Pinay tamelijk tevreden zijn. De dreigende algemene staking ter bevrijding van de communistenleider Duclos (intussen op vrije voeten gesteld) is niet doorgegaan. Met een flinke meerderheid haalde Pinay de glijdende loonschaal door de Assemblée. Ofschoon het vertrouwen in de clandestiene spaarders de goudstroom nog maar matig heeft doen vloeien, hoe langer hij zich weet te handhaven des te meer zal hij ook vertrouwd worden en zullen de gelden loskomen. Een schaduw op dit succes werpt de verhouding tot Tunesië. De minister van buitenlandse zaken, Robert Schuman, ging met zijn hervormingsplannen voor de rechterzijde te ver en voor de socialisten niet ver genoeg. De minister-president moest ingrijpen met de verklaring, dat het hele ministerie solidair was met Schuman. Aldus werd een motie van afkeuring, door de R.P.F. ingediend, met geringe meerderheid verworpen. Maar met Tunesië bemoeien zich ook buitenlandse mogendheden. De Arabisch-Aziatische staten stellen alles in het werk om de kwestie-Tunis op de agenda der V.N. te plaatsen. De V. St., ‘anti-koloniaal’, zijn van oordeel, dat de hervormingen lang niet diep genoeg ingrijpen. In een onbekookt ogenblik heeft maarschalk Juin, al was het dan in een particuliere bijeenkomst, zich laten ontvallen, dat, indien Amerika niet meer begrip toont voor de Franse politiek in Noord-Afrika, Frankrijk niet moest aarzelen uit de UNO te treden.

President Truman heeft echter andere zorgen. Nadat het Hooggerechtshof de overname van de staalindustrie door de regering onwettig had verklaard, heeft hij daartoe machtiging gevraagd van het Congres. Dit was hem niet ter wille doch verwees hem naar de Taft-Harleywet, waarbij de regering de staking voor 80 dagen kan verbieden. Truman, die op de hand van de arbeiders is, heeft redenen dit middel niet te gebruiken. Het is niet uitgesloten, dat, bij de verwarring, en wellicht bij de scheuring, die de republikeinse Conventie 9 Juli tussen Taft en Eisenhower verdeeld hield, de democratische candidaat Stevenson tegen wil en dank dezelfde kans krijgt waardoor in 1913 Wilson tot president werd gekozen.

De onberekenbare koning van Jordanië, Talal, zoon van de vermoorde Abdoellah, is naar zijn land teruggekeerd. Dan zal beslist worden of zijn jongere broer, Naif, of zijn jonge zoon, Hoessein, hem zal opvolgen, in afwachting van hetgeen de regent van Irak zal ondernemen om beide gebieden onder zich te verenigen. Ook Mossadecq

[p. 456]

wacht af, wat het Internationaal Gerechtshof in den Haag, na zijn pleidooi tegen haar competentie, zal beslissen.

Nederland

De minister van Onderwijs, Rutten, heeft, nog voor het scheiden van de markt, een drietal wetsontwerpen ingediend, die een grondige hervorming van het middelbaar en hoger onderwijs nastreven. De H.B.S. moet, onder de naam van Athenaeum, een zesjarige cursus worden met in de onderbouw enig latijn. Daardoor wordt zij bij het voorbereidend hoger onderwijs ingeschakeld. De overblijvende middelbare scholen voor ‘algemeen middelbaar onderwijs’ (A.M.S.) krijgen een aparte regeling. Een derde wetsontwerp onttrekt de universiteiten en de Technische Hogeschool aan de Rijksdienst en verleent haar een autonome rechtspersoonlijkheid onder beperkende voorwaarden. Om het onderlinge contact tussen deze instituten te animeren zal een ‘Hoge Academische Raad’ worden opgericht.

Wil er van deze projecten, na zoveel gefrustreerde in het verleden, iets terecht komen, dan zal het van belang zijn, dat minister Rutten, die over het algemeen een goede pers heeft gehad, zijn portefeuille blijft behouden. De veel omstreden figuur van minister Lieftinck, die in zijn 7-jarige ambtsduur, hoe dan ook, de financiën hersteld heeft, kan thans makkelijker gemist worden. Zijn benoeming aan het filiaal van de wereldbank in Turkije zal niemand hem misgunnen.

De Tweede Kamer-verkiezingen hebben de sterkste partij, de K.V.P., zij het met een achterstand van bijna 20.000 stemmen, uit haar positie gedrongen ten voordele van de P.v.d.A. Beide partijen behaalden eenzelfde aantal zetels (30), maar daarin is verdisconteerd een verlies van 2 zetels voor de K.V.P. en een winst van 3 zetels voor de P.v.d.A. Deskundigen hebben de oorzaken van deze (kleine) débacle trachten op te sporen, maar bij de uiteenlopende conclusies kwam dit wel vast te staan, dat het gehaperd heeft bij de leiding, zodat de wantrouwenden een onderdak gekozen hebben (hopelijk tijdelijk) bij links (P.v.d.A.) en bij rechts (de Kath. Nat. Partij van Welter). In de Eerste Kamer echter won de K.V.P. 1 zetel (zij bezet er thans 17 van de 50). Een verheugend verschijnsel was, dat de C.P.N. in beide Kamers enige zetels (2 in de Tweede en 1 in de Eerste Kamer) moest inboeten.

1-7-'52

K.J.D.

België

Op het ogenblik dat wij dit politiek overzicht schrijven, zijn Kamer en Senaat drukker dan ooit in de weer, om hun wetgevende agenda vóór het einde van de maand Juli af te handelen. Noemenswaardige incidenten zijn niet te verwachten. Ieder hunkert naar de vacantie en zelfs een drietal ontwerpen van de Minister van Openbaar Onderwijs, Harmel, welke beogen de schoolgelijkheid en -vrijheid te bevorderen zullen de betrekkelijke rust die tussen links en rechts heerst in het Parlement niet verstoren.

Evenals de Senaat vóór enkele weken, heeft ook de Kamer het Schumanplan goedgekeurd. Na debatten waarin op sommige ogenblikken de tweespalt tussen voor- en tegenstanders van het Schumanplan in de schoot van de socialistische partij, scherp tot uiting kwam, werd op het ogenblik van de stemming nagenoeg de eenparigheid bereikt.

Men zal zich herinneren dat bij de stemming over het ontwerp in de Senaat, de socialistische fractie zich eenparig onthield. In de Kamer heeft de partij nagenoeg eensgezind het ontwerp goedgekeurd. Deze wijziging in de houding van de sterkste der oppositiepartijen is te wijten aan de doordrijvende actie van de gewezen voorzitter van de Straatsburgse Europese Vergadering P.H. Spaak van wie men moeilijk kon verwachten dat hij de eerste ernstige stap naar de Europese integratie niet zou goedkeuren. De pogingen van de socialistische leider en van zijn vrienden

[p. 457]

werden trouwens gesteund door de C.V.P.-leiders De Schrijver en Eyskens en op het critieke ogenblik van de stemming is zelfs de oude liberaal Devèze voor de dag gekomen om het samengaan van C.V.P. en B.S.P. te bevorderen. Zoals steeds in onze parlementaire geschiedenis is dus een wet die van beslissende betekenis zal zijn voor de toekomst, goedgekeurd door een meerderheid gevormd uit leden van de drie traditionele partijen.

* * *

Omdat de traditie en de statuten het willen, heeft de Christelijke Volkspartij op het einde van de maand Juni gecongresseerd. Meer dan een formaliteit in de ontwikkeling van onze politiek is dit Congres niet geweest. Het leverde evenwel het bewijs dat geen passionele geschillen op dit ogenblik de partij verdelen. Voor het overige waren de verslagen die op het Congres werden uitgebracht, door dhr Tanghe over de Gemeenteverkiezingen, door senator Derbaix over de algemene politiek, door volksvertegenwoordiger De Saeger over de sociale en economische problemen zeer uitvoerig en grondig. De drukkende warmte, alsmede het feit dat men het nodig had geoordeeld de verslagen in hun integrale tekst voor te dragen, hadden als gevolg dat ze niet tot hun volle recht zijn gekomen. Dit verklaart tevens waarom in de C.V.P.-pers contradictorische beschouwingen werden gewijd. Dhr Theo Lefèvre die met enigszins harde hand sinds twee jaar de partij leidt, werd tot het voorzitterschap herkozen. Ook de verkiezingen voor het Nationaal Comité boden niet de minste verrassing.

* * *

In een rede die hij hield voor de ‘Vlaamse Club’ te Brussel, heeft Eerste-Minister Van Houtte kennis gegeven van een algemeen plan tot bestrijding van de structurele werkloosheid. Onmiddellijk kreeg hij gelegenheid om in de Senaat zijn gedachten te verduidelijken. Inderdaad werd hij aldaar door de liberale senator en gewezen minister Buisseret scherp geïnterpelleerd, omdat zijn plan - hoe zou het anders kunnen - de werkloosheid beoogde te bestrijden daar waar zij bestaat, dus vooral in de Vlaamse provincies.

Terecht wees dhr Van Houtte erop dat buitenlandse autoriteiten aan ons land hulde brengen omdat het onder al de Europese landen de grootste interne finantiële stabiliteit kent en de meest evenwichtige betalingsbalans heeft. Er is evenwel een schaduwzijde aan het beeld dat men van België ophangt zo zei hij: nl. de grote omvang van de werkloosheid. De werkverschaffing moet dan ook een van de eerste oogmerken zijn van de regering. Zij zal dit oogmerk verwezenlijken door een systematische bevordering van de investeringen daar waar ze nodig en mogelijk zijn.

Het plan van de regering bedoelt in hoofdzaak een bevoorrecht fiscaal en financieel regime in te richten. Zeker zal dit regime vooral ten gunste komen van sommige gebieden maar dit is onvermijdelijk, gezien het hier in hoofdzaak een gewestelijk vraagstuk betreft.

In politieke kringen heeft de uiteenzetting van de Eerste-Minister een zeer gunstige indruk gelaten. Maar evenals de vorige laat ook deze regering al te zeer na de openbare opinie bij haar plannen te betrekken. Men moet hopen dat wanneer regeringsplannen als ontwerpen bij het Parlement zullen ingediend worden, men dit niet uit het oog zal verliezen.

A. Vanhaverbeke