Streven. Jaargang 2

[p. 1121]

De onverwinbare Hoop
door P. Smulders

HOOP doet leven. De uitgeputte reiziger vindt sterkte in de hoop, dat hij zijn bestemming bereiken zal; ontneem hem die hoop, zo zegt Augustinus, en zijn laatste krachten ontzinken hem. Door de hoop treden we de toekomst, de immer onzekere en vaak dreigende toekomst, met een sterk hart tegemoet, omdat de hoop ons vervuld van blijde verwachting en fiere zekerheid. Waarlijk hopen kunnen we dan ook alleen, wanneer wij bouwen op Hem, in wiens hand geheel de toekomst ligt. Als wij weten, dat Hij ons liefheeft, Hij de almachtige en getrouwe, dan duchten we geen gevaren en torsen de zwaarste lasten. Want dan beseffen we, dat hoe donker en dreigend de wolken ook zijn die zich samenpakken boven ons leven, toch daarachter de zon straalt, die geen ondergang kent, de zon van Gods liefde voor den mens. Wel is zij nu verhuld, maar straks zal zij de sluiers verscheuren en glanzend over ons schijnen. Die diepe zekerheid en dat blij vertrouwen maken dappere en sterke zielen.

En God heeft ons lief. Daarvan heeft Hij het hoogste blijk gegeven, doordat Hij zijn enigen welbeminden Zoon voor ons overleverde aan de dood, opdat wij zouden leven. Daarvan staat het onderpand blijvend in ons midden op het altaar, waar wij Christus' offer dagelijks herdenken en op geheimzinnige wijze vernieuwen, en waar Christus zich onder de sluiers van brood en wijn aan ons schenkt tot onderpand van de onverhulde Godsgave, die ons is beloofd. Juist in gevaarlijke tijden, wanneer ons christendom bedreigd wordt en bittere teleurstelling onze levensmoed zou kunnen verlammen, moet de christen zijn hoop vernieuwen door zich te bevestigen in het hechte geloof in de vaderlijke goedheid Gods.

Twee dingen vooral kunnen onze hoop aantasten, omdat zij twijfel zouden kunnen wekken aan die liefde, het lijden namelijk der wereld en onze zondigheid. Want indien God de mensen liefheeft, hoe is het dan mogelijk, dat de mensheid zo bitter te lijden heeft?

Hierop heeft Jesus geantwoord: 'Ik kastijd en tuchtig allen die ik liefheb' (Apoc. 3/19).

Als God ons doet lijden, handelt Hij als een vader die zijn kind straft, niet uit liefdeloze hardheid, maar juist uit ware liefde. Zo zeer, dat de Apostel durft schrijven, dat wij in die kastijding zelf een teken

[p. 1122]

moeten zien, dat God ons als zijn kinderen bemint en als zijn kinderen behandelt. 'Zo gij zonder tuchtiging zoudt wezen..., dan waart gij bastaards en geen zonen' (Hebr. 12/5vv). Wat een moeder bij anderen door de vingers ziet, duldt zij niet in haar eigen kind. En een vader stelt de strengste eisen aan de meestbeminde zijner zonen, met wie hij de grootste plannen heeft. Omdat wij Gods uitverkoren kinderen zijn, daarom gebruikt Hij de roede. Juist de rank, die aan de wijnstok vrucht draagt, wordt door den hemelsen Tuinier gezuiverd en gesnoeid tot op het levende hout, om nog rijker vruchten voort te brengen (Joh. 15/2).

De korte spanne van ons aardse leven is de school, die ons vormt voor het ware leven. Hier worden wij opgevoed tot het volle bezit van God, dat eenmaal ons deel zal zijn, en daartoe hebben wij die wisseling van vreugde en van leed te ondergaan, die ons leven uitmaakt: van vreugde, opdat wij de goddelijke goedheid zouden erkennen in wat haar aardse afstraling is, en van leed, opdat wij zouden ondervinden, hoe niets ons kan bevredigen, wat niet de onveranderlijke volheid van God zelve is. Het lijden van de aarde moet ons leren verlangen naar een beter leven, en dit verlangen moet steeds groeien, opdat het groeiend verlangen ons hart wijd zou maken en geschikt om de overgrote gave Gods te bezitten. Onverdeelde menselijke successen zijn geenszins, zoals wij licht menen, een teken van Gods zegen: veeleer moeten wij dan die uiterste verschrikking vrezen, waarin Gods hand zich van een mens terugtrekt. Dan laat God toe, dat een mens ongestoord voortbouwt aan zijn aards geluk, zodat hij zijn hart sluit voor iedere hogere werkelijkheid; maar als hij eenmaal de aarde moet verlaten, zal hij neerstorten in de afgrond van zijn menselijke leegte. Tegenslag en verdriet hier op aarde zijn daarentegen het middel, waardoor de hemelse Vader zijn kinderen leert, naar het eeuwig geluk te streven: 'Zalig, die wenen, want ze zullen worden getroost' (Matt. 5/5). Het schijnt een harde school, maar hoe hardleers is de mens!

Nooit zullen wij hier op aarde de goedheid beseffen, die in Gods gestrengheid schuilt, evenmin als een kind begrijpt, waarom zijn ouders soms harde eisen stellen. Doch wij geloven, dat heel het leven, niet slechts de goede dingen, doch evenzeer het leed, het werk is van Gods liefde, die ons langs zijn onnaspeurlijke wegen voert tot de bestemming, welke Hij voor ons heeft weggelegd.

_* * _*

[p. 1123]

Maar er is een nog gevaarlijker bedreiging van onze hoop, namelijk het besef van onze schuld en onze zwakheid. Hebben wij door onze zonden Gods liefde niet verspeeld? Mogen wij nog op zijn genade hopen, als wij Hem telkens ontrouw worden? Ook hier geeft Sint Paulus ons het antwoord: 'God bewijst zijn liefde voor ons, doordat Christus voor ons is gestorven, toen we nog zondaars waren. Hoeveel te meer dus zullen we thans door Hem van de toorn worden gered, nu we gerechtvaardigd zijn door zijn Bloed!' (Rom. 5/8v). Jesus kwam om de zondaars te redden. Dat wij zondaars zijn, is dus geen reden om aan Gods liefde te twijfelen, daar die liefde door onze schuld niet wordt ongedaan gemaakt. Onze menselijke zondigheid, hoe afschuwelijk ook, weegt niet op tegen de liefde Gods.

Dat leerde Jesus ons met zijn wondere parabels over den herder, die juist het verloren schaap gaat zoeken, en over den waren vader, die met zulke oprechte vreugde de verloren zoon ontving; dat toonde Hij ons, toen Hij tijdens zijn openbaar leven zich bijna bij voorkeur omringde met zondaars, en bovenal toen Hij in zijn laatste uren op het kruis nog bad voor zijn vijanden, die in gruwelijke haat Gods Zoon vermoordden. Geen zonde is zo zwaar, geen ondank zo grievend, geen zwakheid zo ellendig, dat zij Gods liefde kan doven. Hij heeft ons immers lief, niet omdat wij goed zijn, maar om ons goed te maken.

Zelfs mogen wij zeggen, dat het besef van onze zondigheid het teken is, dat Gods liefde ons niet verlaat. Dat schuldbesef is immers niets anders dan de stem van den H. Geest, die ons innerlijk oog opent voor onze ellende. Het is dus genade, werk van Gods liefde. Wanneer ons hart zich innerlijk afkeert van het kwaad, - en hiervan is het schuldbesef het eerste symptoom - is God reeds bezig het tot zich te trekken en onze boeien te verbreken. Hij zal zijn werk voltooien, want zijn liefde rust niet. Slechts één groep mensen heeft reden om te vrezen, dat Gods liefde zich van hen aftrekt, zij namelijk die zoals eenmaal de Farizeën niet erkennen, zondaars te zijn: dezen zijn te trots om hun schuld te bekennen en als de verloren zoon te vluchten tot den Vader. Zelfverzekerd en zelfheerlijk sluiten zij zich voor die eerste genade. Maar de 'gewone' zondaars, die uit zwakheid vallen en onder hun ellende gebukt gaan, zij mogen vertrouwen en hopen: want in hun hart werkt ondanks alles de goddelijke liefde. Zo is de wroeging en het berouw zelf een teken, dat God ons niet verlaat, maar ons blijft trekken tot het heil. Onze zonden doen ons twijfelen aan onszelf, maar deze twijfel is ten leven: want doordat hij onze zelfverzekerdheid breekt, maakt hij ons hart vrij om op God

[p. 1124]

te vertrouwen. Als wij het Rijk der Hemelen niet kunnen binnengaan, tenzij wij worden als kinderen, dan is het wanhopig besef van onze onmacht en boosheid het middel, waardoor de Vader ons mensen, die ons misschien wijs en groot en sterk gevoelen, tot zijn kleine kinderen maken wil, die zich aan zijn machtige liefde toevertrouwen met de veilige overgave van de kleine jongen aan vaders hand.

Het besef van onze schuld en onze zwakheid mag ons daarom niet moedeloos maken, omdat dat besef zelf bewijst, dat God werkt aan de vervulling van zijn plan, dat liefde is en leven geeft. Door de ervaring van zijn tekorten leert de christen de nederigheid, die niet klein-, doch integendeel grootmoedig is. Want wie nederig erkent, uit eigen kracht tot niets bekwaam te zijn, maar alles aan God te danken, hij bouwt op de vaste grond van Gods genade, niet alleen in de dagelijkse kleine moeilijkheden, maar evenzeer in de grote en bovenmenselijke. Vandaar dat hij, zo vaak God dit eist, even moedig grote als kleine lasten op zich neemt. 'God is getrouw: Hij zal niet toelaten, dat gij boven uw krachten bekoord wordt, maar met de bekoring zal Hij ook het middel geven, om ze te kunnen doorstaan.' (1 Kor. 10/14). De ware nederigheid, die uit het besef van onze onmacht groeit, maakt niet neerslachtig, doch schenkt een fiere en zo nodig roekeloze durf.

Wanneer dan ook in onze tijd ieder christen en geheel de christenheid zich bedreigd gevoelt en door harde ervaring geleerd, levendiger het menselijk onvermogen beseft, is dat geen reden om moedeloos te worden, maar integendeel om veel te hopen en veel te verwachten. Wanneer menselijke pogingen mislukken, schept God ruimte voor zijn werk in en door de mens. Diepe vernedering is de voorbode van goddelijke bloei en heerlijke vruchtbaarheid. Als wij zwak zijn, zijn wij sterk.

Niets kan dus onze hoop knakken. Want zij groeit tegen alle verdrukking in, omdat iedere tegenslag, al het lijden van deze tijd en zelfs het bewustzijn van onze ellende aan onze hoop nieuw voedsel geeft. Dat is onze vreugde, die ons blij maakt in de beproeving. Dat is de ware vrede, die niemand ons kan ontroven. Dat is de bron van goddelijke kracht. God verwezenlijkt zijn liefdeplan. 'Weest blijde in de hoop' (Rom. 12/12).