De Stem. Jaargang 18

[p. 681]

Op de bres
Door J. Welders
Vluchtelingenleed en Nederlands plicht

Ons land kampt met een immigranten-probleem, dat zorgen baart; zorgen aan de Regeering, die den economischen toestand van ons volk zoo goed mogelijk wil beschermen, zorgen aan de leden van ons volk, wien het handhaven van de traditie onzer natie om toeverlaat te zijn voor hen die om politieke of geloofsredenen worden vervolgd, een heilig gebod is. Het spreekt vanzelf, dat de scheiding niet zoo scherp is als hier wordt gesteld. De Regeering, als een Regeering van Nederlanders, is aan onze nationale traditie evenmin vreemd als welke der nationaal voelende Nederlanders ook, en anderzijds beseffen de verschillende groepeeringen van ons volk zeer goed, dat de economische gevolgen eener instrooming van vreemdelingen niet mogen worden genegeerd. Maar er is nu eenmaal verschil van positie tusschen regeerders en geregeerden, en ons land behoort gelukkig nog tot de landen, waarin dat verschil niet alleen met den mond kan worden erkend, maar ook met de daad kan worden beleden. In het onderhavige geval heeft dat verschil tot een botsing geleid, die in het Parlement haar weerklank heeft gevonden.

Het is onmogelijk te schetsen wat in ons land door particulieren en comité's gepraesteerd wordt om menschen te redden, die uitsluitend wijl zij kinderen of kleinkinderen zijn uit een huwelijk, dat beneden de criteria blijft van een weerzinwekkende en goddelooze bloed- en bodemtheorie, in een hel van vervolging en vernedering zijn gestort. En ongeteld zijn de daden van liefde en solidariteit, betoond aan de velen, die om politieke, wetenschappelijke, kunstzinnige of geloofsopvattingen verjaagd zijn uit het land, dat naar geboorte en arbeid hun vaderland was. De volledige geschiedenis daarvan zal wel nooit geschreven worden en behoeft ook niet te

[p. 682]

worden geschreven. Liefde worde betoond, niet geboekstaafd.

Hebben al deze daden van hulp en steun ons volk benadeeld? Economisch waarschijnlijk niet; daarvoor was het aantal gesteunden te klein in verhouding tot onze eigen bevolking, en daarvoor hebben velen van hen door hun arbeid en hun initiatief ons eigen bedrijfsleven te zeer gestimuleerd. En geestelijk zeker niet, want zij hebben een van de edelste karaktertrekken van ons volk tot een heilzame activiteit geprikkeld. Het is de betreurenswaardige fout van onze Regeering, dat zij te veel oog heeft gehad voor het eerste en te weinig voor het laatste, en dat zij, in stede van te appelleeren aan de geestelijke waarden van de natie, de aandacht van het volk vooral heeft gericht op vermeende economische belangen. In deze controverse tusschen natie en regeering staat de natie stellig niet aan den verkeerden kant.

De onmiddellijke aanleiding tot de botsing is het rondschrijven van minister Goseling van den 7en Mei geweest, waarin de immigratie, met terugwerkende kracht (het geval-Oostenrijk!), werd stopgezet en de beslissing aangaande toelating en uitzetting van vreemdelingen, met voorbijgaan van de wet, in de handen van plaatselijke politie-autoriteiten werd gelegd. Reeds voordien was verzet gerezen tegen een - reeds weer ingetrokken - resolutie van denzelfden minister, waarin de toelating van gevluchte Oostenrijkers o.m. afhankelijk werd gesteld van het bezit van een bepaalde geldsom, - een eisch die practisch de grens voor deze slachtoffers van het nieuwe bewind sloot, wijl dit hun juist van hun geld beroofd had. Het is het Tweede Kamerlid Albarda geweest, die het zedelijk ongeoorloofde van dezen eisch heeft gegispt. Doch het groote parlementaire debat is uitgelokt door het bovenbedoelde ministerieele rondschrijven.

Aan het boek van onze parlementaire geschiedenis heeft de Tweede Kamerzitting van den 9en Juni een schoone bladzijde toegevoegd. Zij heeft uiting gegeven aan wat leeft in de overweldigende meerderheid van ons volk op een punt, dat welhaast als een toetssteen van onze zedelijke krachten mag gelden.

De Kamer heeft geweigerd een interpretatie van de Vreemdelingenwet van 1849 te aanvaarden, die de dwingende en

[p. 683]

objectieve voorschriften van de wet vervangt door een willekeurig ingrijpen van politioneele autoriteiten. Zoo de wet verouderd is, verandere men haar. Maar men taste de hooge idee van den rechtsstaat niet aan, vooral niet in een tijdsgewricht dat zoozeer als het onze de signatuur draagt van het geweld. Ministerieele circulaires mogen regelen geven omtrent de toepassing van de wet, zij mogen niet, in een détournement de pouvoir, het voorschrift van de wet, waarbij alle vreemdelingen in Nederland worden toegelaten die voldoende middelen van bestaan hebben of door werkzaamheid kunnen verkrijgen, vervangen door de volkomen willekeurige opvatting die elken vluchteling als ‘een ongewenschten vreemdeling’ beschouwt.

Bovendien moet de juistheid van de zienswijze van den minister aangaande de economische benadeeling van ons volk door de toegelaten vluchtelingen, worden betwist. Behoudens voor enkele gevallen, is uiteraard op dit punt geen exacte bewijsvoering mogelijk. Maar èn onze geschiedenis èn diverse publicaties - o.a. een rapport van de commissie voor economische voorlichting van Duitsche emigranten te Amsterdam - leeren, dat men in dit opzicht niet pessimistisch moet zijn. In geen geval mag aan het economisch argument, schoon op zich zelf stellig niet zonder beteekenis, een doorslaggevende waarde worden toegekend.

Ten slotte is wel gebleken, dat in ons volk nog altijd de groote traditie leeft van vrijheid en van deernis met vervolgden, die ons een - ook door vreemdelingen erkende - eereplaats geeft onder de naties der wereld. Hier zij volstrekt niet geïnsinueerd, dat onze Regeering die traditie bewust zou willen verloochenen. Maar wel mag men haar verwijten, dat zij tegenover het dubio van het economische nadeel niet het ontwijfelbare actief van onze nationale traditie heeft gesteld, die toch mede ons kleine volk groot maakt. Het leed, dat duizenden wordt aangedaan die tot de beste en trouwste leden hunner natie hebben behoord, de vernederingen waaraan ook, of juist, de edelste geesten zijn blootgesteld, de vervolgingen die zoovelen tot den waanzin of den zelfmoord hebben gedreven - dit alles is te erg dan dat wij, om der wille van nog wel zeer dubieuze materieele belangen, verraad zouden mogen plegen aan onze verantwoordelijkheid jegens onze

[p. 684]

eigen geschiedenis en jegens de bedreigde cultuur van Europa. Er zijn op grond van het vermelde rondschrijven van den minister onbedoelde, maar materieel helaas volkomen gerechtvaardigde onmenschelijkheden gepleegd, waarvoor wij ons hebben te schamen, en ontsteld vraagt men zich af, of het ‘positieve Christendom’, waaruit onze Regeering haar kracht zegt te putten, bij de grenzen van het politieke christendom ophoudt.

Met dit alles wil schrijver dezes de beteekenis van het probleem niet onderschatten, en evenmin ontkennen, dat het een zaak is welker duurzame oplossing slechts internationaal kan worden verkregen. Het initiatief van de Amerikaansche Regeering tot het houden van een internationale conferentie moet dan ook zeer worden toegejuicht, evenals het feit, dat onze Regeering de uitnoodiging heeft aanvaard. Binnenskamers worden reeds plannen opgesteld, die niet alleen het onmiddellijke leed bedoelen te verzachten, maar ook den duizenden - en op dezen komt het aan, niet zoozeer op den brillanten enkeling die in elke natie met trots en vreugde wordt opgenomen - de levensbasis kunnen verschaffen welke hun is ontnomen. De moeilijkheden, die daarbij oprijzen, zijn niet gering. Maar ook hier is het de geest, die moet overwinnen. Op dit punt kan onze delegatie vooraan staan als zij kan wijzen niet alleen op den wil, maar ook op de daden van ons volk. In een tijd, dat de menschheid door barbaarschheid en brute macht dreigt te worden overweldigd, heeft vooral ons volk de nobele taak die barmhartigheid en gerechtigheid te oefenen, welke het aan zijn geschiedenis is verplicht en die voor kleine naties als de onze wellicht de eenige rechtvaardiging vormt voor haar bestaan in een wereld, welker God zich, naar het schijnt, uitsluitend laat uitdrukken in maat en getal.