Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het Eerste Capittel.

1 Na het opschrift des briefs, 3 danckt den Apostel Godt, dat hy ons heeft wedergeboren tot een onverderflicke erve. 5 mitsgaders dat hy ons door ’t geloove tot de saligheyt bewaert. 6 ende ons verheught in het midden van alle beproevingen. 8 waer over wy hem oock met vreughde lief hebben, hoewel wy hem niet en sien. 10 Betuyght voorder dat de leere van dese genade niet nieuw en is, noch geringe, maer dat de Geest Christi in de oude Propheten deselve heeft voorgeseght. 12 ende de Engelen begeerigh zijn om sulcks in te sien. 13 Komt daer na tot verscheydene vermaningen, ende voor al tot vaste hope op dese genade. 16 tot heyligheyt. 17 tot voorder aflegginge van allen ydelen wandel, daer uyt wy door ’t bloet Christi verlost zijn. 20 Leert dat Godt Christum tot dit Middelaer-ampt wel uytverkoren heeft van eeuwigheyt, maer dat hy nu geopenbaert is om onsent wille. 22 Treckt daer uyt weder een vermaninge tot onderlinge broederlicke liefde. 23 alsoo wy door ’t onvergancklick zaet des Euangeliums daer toe zijn wedergeboren.

1

¹ PETRUS een Apostel JESU CHRISTI, ² den vreemdelingen ^a verstroyt ³ in Ponto, Galatien, Cappadocien, ⁴ Asien, ende Bithynien:

1 Deses Apostels eygen naem was Simon, ofte Simeon, Ioan. 21.2. 2.Petr. 1.1. Doch de naem Petrus, ofte in’t Syrisch Cephas, Ioan. cap. 1. vers 43. 1.Cor. 1.12. heeft hy van Christo ontfangen, doe hy hem tot het Apostelschap heeft beroepen, gelijck te sien is Marc. c. 3. vers 16. Luce 6. vers 14. siet de reden hier van in de aent. op Matth. 16.18.

2 Gr. der verstroyinge. Sommige verstaen hier door de gene die om dat sy het geloove in Christum beleden, uyt het Ioodsche lant, door de ongeloovige Ioden verdreven waren, gelijck Actor. cap. 8. vers 4. ende cap. 11. vers 19. te sien is. Doch het en schijnt niet dat dese verdrevene Christenen in soo korten tijt na landen soo verre van Iudea gelegen vertrocken zijn, maer dat die veel eer in de landen gelegen rontom Iudea gebleven zijn. Daerom is het gevoelen der gene gelooflicker, die hier door verstaen de Ioden die in die landen van Asien lange te voren verstroyt geweest waren, door de wechvoeringe der Assyriers, ende door de vervolginge onder Antiochus te voren geschiet, gelijck het Griecks woort parepidemois mede brenght: die wel vreemdelingen waren, maer onder deselve volckeren woonden, gelijck oock het Griecks woort diaspora, Dat is, verstroyinge, alsoo genomen wort, Ioan. cap. 7. vers 35. uyt welcke oock vele op den Pincksterdagh te Ierusalem gekomen zijnde, door de predicatie Petri ende anderer Apostelen bekeert zijn, Actor. cap. 2. vers 10. die daer na te huys zijn gekeert, ende het geloove hebben verbreyt, hoewel niet sonder groote swarigheyt van de andere hardtneckige Ioden. Ende wort dit gevoelen oock bevestight met den tijtel, die Iacobus in sijnen Sendtbrief deselve Ioden geeft, als hy haer noemt de verstroyde uyt de twaelf stammen, aen dewelcke hy sijnen Sendtbrief schrijft. Siet Iacob. 1.1. Tot deser versterckinge heeft dan Petrus, gelijck oock Iacobus, sijnen Sendtbrief geschreven.

a Iacob. 1.1.

3 Dese waren alle provincien in Asien gelegen, in welcke vele Ioden te voren hare wooninge hadden genomen, gelijck Actor. 2. versen 9, 10. ende uyt de reysen Pauli, oock ten deele te sien is.

4 Dit was een deel van Asien, genaemt kleyn Asien, waer van Ephesus de hooftstadt was. Siet Actor. cap. 2. vers 9.

2

⁵ Den uytverkorenen ⁶ na de voorkennisse Godts des Vaders, ⁷ in de heylighmakinge des Geests, ⁸ tot gehoorsaemheyt ende ^{b 9} besprenginge des bloets Iesu Christi: [kolom] ^c Genade ende vrede zy u ^{d 10} vermenighvuldight.

5 Hier door en wort niet eygentlick de eeuwige verkiesinge (die door den volgenden tijtel verstaen wort) beteeckent, maer de verkiesinge in der tijt uyt den gemeynen hoop der menschen, ende insonderheyt der Ioden: welcke verkiesinge in de Schrifture andersins oock de roepinge, ofte de roepinge na Godts voornemen genoemt wort. Siet Ioan. capit. 15. vers 19. Rom. capit. 8. vers 28. 1.Corinth. cap. 1. vers 26.

6 Dat is, na het eeuwigh besluyt ofte voornemen. Siet Rom. 8.29. ende hier na vers 20.

7 Ofte, door. Want dese verkiesinge ofte roepinge bestaet in de heylighmakinge des Geests, ende geschiet door den Heyligen Geest, overmits de werckinge des Heyligen Geests alleen ons afsondert van den gemeynen hoop der verdorvene menschen.

8 Namelick, des geloofs. Want door het geloove gehoorsamen wy den Euangelio Christi. Siet hier na vers 22. ende Rom. 1.5.

b Hebr. 12.24.

9 Dat is, versoeninge met Godt door het bloet Christi, die wy met het geloove aennemen, ende waer van de besprenginge des bloets der offeranden in ’t Oude Testament een voorbeelt was. Siet Hebr. cap. 9. vers 18, etc. Alsoo worden hier dan in het korte verhaelt alle de voornaemste oorsaken onser saligheyt.

c Rom. 1.7. 1.Corinth. 1.3. Galat. 1.3. Ephes. 1.2.

d 2.Petr. 1.2. Iudae vers 2.

10 Dit seght den Apostel om dat sy alreede de beginselen deser genade ende vrede hadden ontfangen.

3

^{e 11} Gelooft zy ¹² de Godt ende Vader onses Heeren Iesu Christi, ^f die na sijne groote barmhertigheyt ¹³ ons heeft wedergeboren, tot ¹⁴ een levende hope, ^{g 15} door de opstandinge Iesu Christi uyt den dooden.

e 2.Corinth. 1.3. Ephes. 1.3.

11 Gr. gezegent, gelijck Ephes. 1.3.

12 Siet hier van 1.Corinth. 15.24.

f Rom. 6.23. Iacob. 1.18.

13 D. door sijnen Geest vernieuwt, ofte van de verdorvenheyt onser eerste geboorte, ende van de heerschappije der inwoonende sonde verlost. Siet Ioan. 3. versen 5, 6. Rom. 6. vers 11, etc.

14 D. een hope des eeuwigen levens, ofte een levendighmakende hope, een hope die in ons wacker ende vast is, ende alle swarigheden overwint: onder welcke oock het geloove, waer uyt dese hope ontstaet, wort begrepen.

g 1.Corinth. 15.20.

15 De Apostel schrijft hier onse wedergeboorte de opstandinge Christi toe, niet om sijne doot uyt te sluyten, want daer door zijn wy met Godt versoent, ende door de kracht der selve doot is onsen ouden mensche oock gedoodet: maer om dat dese versoeninge ons door Christi opstandinge wort toege-eygent, ende de nieuwe mensche in ons wort verweckt, gelijck Paulus Rom. 6.4. ende volgens breeder verklaert. Siet oock d’aenteeckeninge op Rom. 4.25.

4

Tot een onverderflicke, ende onbevlecklicke, ende onverwelcklicke erffenisse, ^h die ¹⁶ in de hemelen bewaert is voor u,

h Col. 1.5. 2.Tim. 1.12.

16 Dit seght den Apostel, om dat vele Ioden een aerdtsch Koninckrijck onder den Messias verwachteden.

5

Die ghy ¹⁷ in de kracht Godts ¹⁸ bewaert wort door het geloove, tot de saligheyt die bereyt is om ¹⁹ geopenbaert te worden ²⁰ in den laetsten tijt.

17 Of, door.

18 ’t Griecks woort beteeckent een bewaringe die door uytgesette wachten geschiet. Soo is dan de kracht Godts gelijck een wacht ende sterckte, daer mede wy tegen onse geestelicke vyanden rontom beset zijn. siet Psalm 34.7, 8. ende 91.1, 2. Ioan. 10.28, 29.

19 D. u in’t openbaer gegeven ende mede gedeelt. Siet 1.Ioan. 3.2.

20 D. in den uytersten dagh, als hy sal komen om te oordeelen de levende ende de doode.

6

^{i 21} In welcken ghy u verheught, ^k nu een weynigh [tijt] (²² soo het noodigh is) bedroeft zijnde door menigerley ²³ versoeckingen:

i Rom. 5.3. Iacob. 1.2.

21 Namel. Godt. Of, in welcke, Namel. sake.

k Hebr. 10.37. 1.Petr. 5.10.

22 D. soo het Godts wille is, dien wy ons geerne moeten onderwerpen: gelijck hy hier na spreeckt Cap. 3. vers 17. ende soo sulcks dienstigh is tot onse saligheyt 1.Cor. 11.32.

23 D. verdruckingen ofte vervolgingen, gelijck Iacob. 1.2.

7

^l Op dat de beproevinge uwes geloofs, ²⁴ die veel kostelicker is dan des gouts het welck vergaet ende door het vyer beproeft wort, ²⁵ bevonden worde te zijn ²⁶ tot lof, ende eere, ende heerlickheyt, ²⁷ in de openbaringe Iesu Christi:

l Iesa. 48.10. 1.Cor. 3.13. Iacob. 1.3. 1.Petr. 4.12.

24 D. van meerder kracht ende weerde dan de beproevinge des gouts door ’t vyer. Siet Iob 23.10. Iacob. 1.3.

25 Namelick, als ghy daer door beproeft, ende stantvastigh in’t geloove gebleven zijt, niet tegenstaende alle besoeckingen. siet Matth. 24.13.

26 Namel. in den hemel voor Godt, gelijck Rom. 2.7. ende wort dit gestelt tegen den smaet ende oneere, die de wereltsche menschen meynen dat sy den geloovigen door de vervolginge aendoen.

27 Siet hier voor vers 5.

8

^m Den welcken ghy ²⁸ niet gesien en hebt, ende [nochtans] lief hebt: in den welcken ghy nu, hoewel [hem] niet siende, maer geloovende, ²⁹ u verheught met eene ³⁰ onuytsprekelicke ende ³¹ heerlicke vreughde:

m Ioan. 20.29.

28 Andere lesen niet gekent en hebt, Namel. na den vleesche. ’t Welck oock voor een teecken van de vrucht des waren geloofs gestelt wort, Ioan. 20.29. 1.Ioan. 4.20.

29 De geloovige bedroeven haer oock in de verdruckingen, gelijck vers 6. geseght is, om dat sy niet ongevoeligh en zijn in de kastijdingen, maer verheugen haer in den troost des Geests, die sy daer door gevoelen, Rom. 5.3, 4. ende in het overdencken van de blijde uytkomste der selve. Siet Hebr. 12.11.

30 Dat is, die van de geloovige door de werckinge des Heyligen Geests, selfs in ’t midden der verdruckingen, beter gevoelt, dan met monde voor andere kan uytgesproken worden. siet Ioan. 14.17. Philip. 4.4.

31 Gr. verheerlickte vreughde, D. die in desen leven uyt goede ende heerlicke oorsaken spruyt, ende in het toekomende met de eeuwige heerlickheyt sal gevoeght zijn. Ende wort dese eygenschap hier gestelt tegen de wereltsche vreughde, die dickmael met oneere gemenght is, ende gemeenlick tot schande uytvalt, Philip. 3.19.

[fol. 140r]

9

Verkrijgende ³² het eynde uwes geloofs, [namelick] de saligheyt ³³ der zielen.

32 Ofte, den loon uwes geloofs: alsoo genaemt om dat die op het eynde van den arbeyt ons uyt genade sal worden gegeven. Siet hier van in de gelijckenisse Matth. 20.1, etc.

33 Hoewel dese saligheyt, die wy door Christum verwerven, den geheelen mensche toekomt, soo wort sy nochtans der zielen genaemt, om dat in dit leven, ende na dit leven dese saligheyt in de ziele begint, die na de opstandinge der dooden daer na oock den lichame sal gemeyn gemaeckt worden, Philip. 3.20, 21.

10

³⁴ Van welcke saligheyt ³⁵ ondervraeght ende ondersocht hebben ⁿ de Propheten, die gepropheteert hebben ³⁶ van de genade aen u [geschiet.]

34 Namelick, ons door Christum verworven, om hier ende hier namaels te genieten. siet Actor. c. 3. vers 24. ende 10. vers 43, etc.

35 Want de Propheten door Godts Geest daer van onderricht zijnde, hebben altijt meer ende meer daer van gepooght te weten. siet hier van exempelen Iesa. 63. vers 1, etc. Dan. 9. vers 24, etc. Luce 10.24.

n Genes. 49.10. Dan. 2.44. Hagg. 2.8. Zachar. 6.12.

36 Alsoo noemt den Apostel de vervullinge der beloften, die in den Euangelio geschiet is, gestelt tegen de bloote voorbeelden ende voorseggingen van dese genade. siet Ioan. 1. vers 17.

11

^o Ondersoeckende op welcken ofte ³⁷ hoedanigen tijt ³⁸ de Geest Christi, die in haer was, beduydde ende te voren getuyghde ^p het lijden [dat] op Christum [komen soude,] ende de ³⁹ heerlickheyt daer na [volgende.]

o Dan. 9.24.

37 D. niet alleen de genade selve en is van haer ondersocht, maer oock den tijt, wanneer die over het huys Israëls soude komen. siet Gen. 49. vers 10. Iesa. 11.1. Dan. 9.24.

38 D. de Heylige Geest, door welcken de heylige mannen Godts gedreven zijn geweest, ende gesproken hebben, 2.Petr. 1.21. welcke hier Christi Geest genaemt wort, om dat hy van Christo voort komt, ende hy hem van den Vader niet alleen tot de Apostelen, maer oock tot de Propheten heeft gesonden. Siet Ioan. 12.41. ende 15.26. vergeleken met Actor. 28. vers 25. waerom hy oock de Geest des Soons genaemt wort, Galat. cap. 4. vers 6.

p Psalm 22.7. Iesa. 53.3.

39 Gr. de heerlickheden.

12

Den welcken geopenbaert is, ⁴⁰ dat sy niet haer selven maer ons bedienden dese dingen, die u nu aengedient zijn by de gene die u het Euangelium verkondight hebben ^q door den Heyligen Geest ⁴¹ die van den hemel gesonden is, ^{r 42} in welcke dingen ⁴³ de Engelen begeerigh zijn in te sien.

40 Den Apostel spreeckt hier van de sake selve, namelick, Christi komste in den vleesche, sijn lijden ende sijne heerlickheyt, gelijck in het voorgaende vers is uytgedruckt, niet van de vruchten ende werckingen der selve in ons, die de geloovige des Ouden Testaments soo wel als wy hebben ontfangen, gelijck hier voren meermaels is aengewesen.

q Actor. 2.4.

41 Namelick, op den Pincksterdagh na de prophetie Ioëls, Ioël 2.28. Actor. 2.4, 16, 17.

r Ephes. 3.10.

42 Namel. daer van hy in dit vers, ende inde voorgaende heeft gesproken.

43 Namelick, van wegen de verwonderinge ende het vermaeck, dat sy hebben in het erkennen van Godts veelvoudige wijsheyt, die hy gebruyckt in het werck onser verlossinge, ende in de uytdeelinge sijner genade over de gemeynte, gelijck Paulus verklaert Ephes. 3.10. Ende schijnt hier den Apostel te sien op het voorbeelt der Arke des verbonts, over welcke twee Cherubinen met uytgestreckte vleugelen ende gebogen hoofden na den genadenstoel ofte het versoendecksel geduerighlick sagen. Siet Exod. 25.29. Hebr. 9. vers 5.

13

^{s 44} Daerom opschortende de lendenen uwes verstants, [ende] ⁴⁵ nuchteren zijnde, hoopt ⁴⁶ volkomelick op de genade die u ⁴⁷ toegebracht wort ⁴⁸ in de openbaringe Iesu Christi.

s Luce 12.35. Ephes. 6.14.

44 Dewijle den Apostel vers 4. geseght hadde dat dese hope in den hemel wort bewaert, soo komt hy in dit ander deel des Sendtbriefs, ende vermaent haer dat sy dan sullen poogen daer toe te komen door den voorgestelden wegh, ende alle verhinderingen ofte belemmeringen die haer in haer verstant souden mogen voorkomen, op te schorten, ende van haer te weeren, gelijck de lieden van dien tijt hare lange kleederen met gordelen aen hare lendenen opschorteden, om te veerdiger haren wegh te gaen.

45 Dit doet den Apostel daer by, gelijck oock Christus, Luce 21.34. om dat een mensche die met spijse ende dranck overladen is, alsoo onbequaem is om geestelicke dingen te betrachten, als om sijnen wegh spoedighlick te vervoorderen. Siet oock 1.Thessal. 5.6.

46 Dat is, vastelick ende oprechtelick.

47 Gr. die u gebracht, Dat is, toegebracht, ofte, aengeboden wort.

48 Namelick, ten uytersten dage, gelijck hier voor vers 7. Andere verstaen het van de genade die ons door het Euangelium nu geopenbaert ende aengeboden wort.

14

⁴⁹ Als gehoorsame kinderen, en wort niet ⁵⁰ gelijckformigh den begeerlickheden, die te voren in uwe ⁵¹ onwetenheyt waren.

49 Namelick, Godts. Gr. als kinderen der gehoorsaemheyt.

50 D. en wandelt niet, gelijck ghy te voren dedet, doe ghy u gelijckformigh maecktet den begeerlickheden, die in uwe onwetenheyt waren. Siet dergelijcke Rom. cap. 12. vers 2. Ephes. 2.3.

51 Dat is, Ioodsche ende wereltsche blintheyt voor uwe bekeeringe tot Christum.

15

Maer gelijck hy die u geroepen heeft heyligh is, ^t [soo] wort oock ghy selve heyligh in al [uwen] wandel,

t Luce 1.75.

16

Daerom datter geschreven is, ^v Zijt heyligh, want ick ben heyligh.

v Levit. 11. versen 44, 45. ende 19.2. ende 20. vers 7.

17

Ende indien ghy ⁵² tot eenen Vader aenroept ⁵³ den genen ^x die sonder ⁵⁴ aenneminge des persoons oordeelt na eens yegelicks werck, soo wandelt in vreese den tijt ⁵⁵ uwer inwooninge:

52 Namelick, als oprechte kinderen. Siet Iacob. 2.7.

53 D. Godt, den oppersten Rechter.

x Deut. 10.17. 2.Paral. 19.7. Iob 34.19. Actor. 10.34. Rom. 2.11. Galat. 2.6. Ephes. 6. vers 9. Coloss. 3.25.

54 Gr. aenneminge des aenschijns, waer van siet de aenteeckeninge op Actor. 10.34.

55 Het Griecks woort Paroikia beteeckent eene inwooninge voor eenen tijt in een plaetse die ons vaderlant niet en is, gelijck te sien is Luce 24.18. Hebr. 11.9. onse inwooninge die is hier in het lichaem op de aerde, buyten den hemel, die eygentlick ons vaderlant is. Siet 2.Corinth. 5. versen 1, 6.

18

^y Wetende dat ghy niet door verganckelicke dingen, silver ofte gout, verlost en zijt uyt uwe ydele wandelinge, die [u] ⁵⁶ van de Vaderen overgelevert [is:]

y 1.Corinth. 6.20. ende 7.23.

56 Hy spreeckt ten deele van de quade exempelen van vele harer voorvaderen, gelijck Ezech. 20.18. Actor. 7.51. ten deele van vele ydele ende Pharizeische overleveringen, daer sy haer meer na voeghden, dan na Godts geboden, gelijck doorgaens in den Euangelio te sien is.

19

Maer ^z door het dierbaer bloet Christi, ⁵⁷ als een onbestraffelicken ende onbevleckten Lams: [kolom]

z Actor. 20.28. Hebr. 9 12. Apocal. 1 5.

57 D. als die is een onbestraflick ende onbevleckt lam: een sacramentale wijse van spreken, waer door het gene van het Paeschlam geseght was, op Christum wort geduydt, om dat het Paeschlam een voorbeelt Christi was, 1.Corinth. 5.7. gelijck oock de andere lammeren, die tot dagelicksche versoen-offeren sonder vlecke moesten verkoren worden. Siet Num. 28.3. Ioan. 1.29.

20

Dewelcke wel ^{a 58} voorgekent is geweest voor de grontlegginge der werelt, maer ⁵⁹ geopenbaert is in dese laetste tijden ⁶⁰ om uwentwille:

a Rom. 16.25. Ephes. 1.9. ende 3.9. Coloss. 1.26. 2.Timoth. 1.9. Titum 1.2.

58 Dat is, te voren verordineert, namelick, tot een Middelaer ende versoeninge voor onse sonden. Siet oock van dit woort Rom. 8.29. ende 11.2. ende hier voor vers 2.

59 Namel. in den vleesche, 1.Tim. 3. vers 16.

60 D. om uwer saligheyt wille. Siet hier van Hebr. 11.40. ende d’aenteeckeninge aldaer.

21

Die ghy ⁶¹ door hem gelooft in Godt, welcke hem opgeweckt heeft uyt den dooden, ^b ende hem heerlickheyt gegeven heeft, op dat uw’ geloove ende hope op Godt zijn soude.

61 Namel. Christum. Want wy en konnen geen vertrouwen op Godt hebben, dan door het geloove in Christum, die alleen onse Middelaer ende de wegh is tot den Vader, Ioan. 14.6.

b Actor. 2.33. Philip. 2.9.

22

Hebbende [dan] uwe zielen gereynight ⁶² in de gehoorsaemheyt der waerheyt, door den Geest, ^c tot ongeveynsde broederlicke liefde, soo hebt malkanderen ⁶³ vyerighlick lief uyt een ⁶⁴ reyn herte:

62 D. door ’t geloove, ’t welck door het gehoor des Euangeliums, ende door den Heyligen Geest in u is gewrocht. Siet Actor. 15.9.

c Rom. 12.10. Ephes. 4.3. Hebr. 13 1. 1.Petr. 2.17.

63 Gr. uytstreckelick, Dat is, met een uytgestreckte ofte uytgespannene liefde.

64 D. oprecht, ongeveynst.

23

Die ghy ^d wedergeboren zijt ⁶⁵ niet uyt verganckelicken, maer [uyt] ⁶⁶ onverganckelicken ^e zade, ⁶⁷ door het levende ende eeuwighblijvende woort Godts.

d Iacob. 1.18.

65 Namelick, gelijck uwe eerste geboorte is geweest. Want al wat uyt den vleesche geboren is, dat is vleesch, Ioan. 3.6.

66 Alsoo wort het woort des Euangeliums genaemt, om dat het met de onberouwelicke werckinge des Heyligen Geests gevoeght is, ende dat de wedergeboorte die daer door in ons te wege wort gebracht, onverganckelick is. Siet Rom. 11.29. Philip. 1.6. 1.Ioan. 5.4, 18, etc.

e 1.Ioan. 3.9.

67 Ofte, door het woort Godts, die daer leeft, ende in der eeuwigheyt blijft.

24

^f Want ⁶⁸ alle vleesch ⁶⁹ is als gras, ende ⁷⁰ alle heerlickheyt des menschen ⁷¹ is als een bloeme des gras. Het gras is verdorret, ende sijn bloeme is afgevallen:

f Iesa. 40.6. 1.Corinth. 7.31. Iacob. 1.10. ende 4.14. 1.Ioan. cap. 2. vers 17.

68 Dat is, alle menschen uyt vleesch geboren: ofte, alle natuerlicke menschen.

69 Dat is, verwelckt ofte vergaet als gras.

70 By Iesaias cap. 40. vers 6. waer uyt dese plaetse verhaelt wort, staet alle de goedertierenheyt des menschen, D. alle de heerlickheyt daer mede Godt den natuerlicken mensche uyt sijne goedertierentheyt noch verciert, namelick in saken de wereltsche wijsheyt ende eere aengaende.

71 Namelick, die wel eenen korten tijt schoon staet, maer haest verdwijnt, gelijck terstont wort verklaert.

25

⁷² Maer ’t woort des Heeren ⁷³ blijft in der eeuwigheyt: ende ⁷⁴ dit is het woort dat onder u verkondight is.

72 Namelick, des Euangeliums, daer van Iesaias in die plaetse propheteert.

73 Namelick, ten aensien van sijne vernieuwende, wederbarende, ende salighmakende kracht, gelijck hier voor vers 23. is aengeteeckent. Siet oock Ioan. 3.6. Iacob. 1.21.

74 Namelick, des Euangeliums. Siet 2.Corinth. 3.6, etc.