Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het iiij. Capittel.

1 Den Apostel vermaent de heeren tot billickheyt tegen hare dienstknechten. 2 ende een yeder tot aenhouden in den gebede. 3 ende bysonderlick voor hem, op dat hy door sijne banden in ’t werck des Euangeliums niet en soude worden verhindert. 5 Vermaent haer wijselick te wandelen ende te spreken onder de gene die buyten zijn. 7 Betuyght dat hy haer Tychicum ende

[fol. 115v]

Onesimum sendt om haer te vertroosten, ende van alle sijne saken te onderrichten. 10 Groet haer van wegen Aristarchus ende verscheydene andere, welcker yver voor haer hy prijst. 15 Beveelt dat sy de broederen in Laodicea sullen groeten, ende haer desen brief oock laten lesen. 17 ende Archippo seggen dat hy sijnen dienst vervulle. 18 ende besluyt alsoo desen brief met sijne groete.

1

^a GHy heeren doet [uwen] dienstknechten ¹ recht ende gelijck, wetende dat oock ghy eenen Heere hebt in de hemelen.

a Ephes. 6.9.

1 Gr. het recht, ende de gelijckheyt. Door ’t eerste woort kan bequamelick verstaen worden het gene de heeren, volgens de wetten des lants schuldigh zijn te doen aen hare dienstknechten: door het andere het gene de billickheyt ende Christelicke mededoogentheyt daer by noch vereyscht.

2

^{b 2} Houdt sterck aen in het gebedt, ende ³ waeckt in ’t selve met dancksegginge:

b Luce 18.1. Rom. 12.12. Ephes. 6.18. 1.Thes. 5.17.

2 Ofte, zijt geduerigh. Want het Griecks woort beyde beteeckent, namelick, met yver ende geduerigheyt in den gebede aenhouden. Siet Luce 18. vers 1. Ephes. 6.18.

3 D. zijt sorghvuldigh ende aendachtigh, op dat niet alleen de mont, maer oock het herte ende verstant wacker zy in het bidden. Siet Marc. 13.33, etc. Apoc. 3.2, etc.

3

Biddende met eenen oock voor ons, dat Godt ons ⁴ de deure des woorts opene, ^c om te spreken ⁵ de verborgenheyt Christi, om welcke ick oock ⁶ gebonden ben:

4 Dat is, goede gelegentheyt ende vrymoedigheyt verleene, om het woort des Euangeliums te mogen verbreyden, gelijck 1.Cor. 16.9. ende 2.Cor. 2.12.

c Ephes. 6.19. 2.Thess. 3.1.

5 D. het Euangelium, ofte de leere Christi. Waerom het selve een verborgenheyt genaemt wort, siet Ephes. 1.9. ende Coloss. 2.2.

6 D. gevangen. Siet van de wijse deser gevangenisse, Actor. 28.16.

4

Op dat ick deselve mach openbaren gelijck ⁷ ick moet spreken.

7 Namelick, uyt kracht mijner beroepinge, Rom. 1.14. 1.Corinth. 9.16.

5

^d Wandelt ⁸ met wijsheyt by de gene ⁹ die buyten zijn, ^e den bequamen tijt ¹⁰ uytkoopende.

d Ephes. 5.15.

8 Gr. in wijsheyt, Dat is, wijselick, voorsichtelick, D. alsoo dat ghy u selven sonder noot in geen gevaer en brenght, noch dat ghy hare sonden, afgoderijen, ofte valsche leeringen niet toe en geeft, maer haer by alle gelegentheyt soeckt te winnen.

9 Dat is, noch vreemt zijn van het geloove, ofte de gemeynte Godts, die het huys Godts is. Siet dergelijcke 1.Corinth. cap. 5. versen 12, 13.

e Ephes. 5.16.

10 Van dese wijse van spreken siet de aenteeckeninge op Ephes. cap. 5. vers 16.

6

^f Uw’ woort zy alle tijt in aengenaemheyt, ¹¹ met sout besprenght, op dat ghy mooght weten hoe ghy ¹² eenen yegelicken moet antwoorden.

f Marc. 9.50.

11 Gr. geconfijt, Dat is, alsoo gerecht tot aengenaemheyt der gene daer ghy by verkeert, dat daer en tusschen alle vuyle, verdervende, ende onstichtelicke redenen daer uyt zijn geweert, gelijck door het sout de spijse smakelick wort gemaeckt, ende uyt deselve alle verdervinge wort gehouden. Siet 1.Corinth. 15. vers 33. Ephes. cap. 4. vers 29.

12 Namelick, het zy deselve buyten ofte binnen de gemeynte zy: het zy om reeckenschap te geven van uw’ geloove, 1.Petr. 3.15. het zy om malkanderen te vertroosten, ofte vermanen, 1.Thessal. cap. 5. vers 11.

7

¹³ Alle mijne saken sal u bekent maken ^g Tychicus de geliefde broeder, ende getrouwe dienaer, ende mededienstknecht in den Heere:

13 Ofte, de dingen die my aengaen, Namelick, van mijne gelegentheyt in dese gevangenisse, ende wat ick hier doe.

g Actor. 20.4. Ephes. 6.21. 2.Tim. 4.12.

8

Den welcken ick tot den selven eynde tot u gesonden hebbe, op dat hy ¹⁴ uwe saken wete, ende uwe herten ¹⁵ vertrooste:

14 Dat is, den staet daer uwe gemeynte in is.

15 Namelick, soo met sijne gaven, als oock door het verhael van de vryheyt die ick hier hebbe, om het Euangelium te verbreyden in mijne banden, ende den voortgangh des selven. Siet Actor. 28. vers 30. Philip. 1.12.

9

Met ^h Onesimo den getrouwen ende geliefden broeder, dewelcke ¹⁶ uyt de uwe is, sy sullen u alles bekent maken dat hier is:

h Philem. vers 10.

16 D. niet alleen uyt uwe stadt ende lantslieden, maer oock een bedienaer uwer gemeynte, gelijck dergelijcke wijse van spreken hier na vers 12. te sien is.

10

¹⁷ U groet ^{i 18} Aristarchus mijn medegevangen, ende ^{k 19} Marcus ²⁰ de neve van Barnabas, welcken aengaende ghy bevelen ontfangen hebt: soo hy tot u komt, ²¹ ontfanght hem: [kolom]

17 Groeten, is eygentlick yemant vrede, geluck ende saligheyt toe wenschen. Siet Luce 10.5.

i Actor. 27.2.

18 Dese is een vermaert discipel geweest, geboren uyt Macedonien, een geduerigh metgeselle Pauli, die hem oock tot Roomen toe in sijne banden was gevolght. Siet Actor. cap. 19. vers 29. ende cap. 20. vers 4. ende 27.2.

k Actor 15.37. 2.Tim. 4.11.

19 Die oock Ioannes genaemt wort, wiens moeder Maria een seer Godtsalige vrouwe was, in welckers huys de vergaderingen der Apostelen ende der andere geloovigen veeltijt gehouden wierden, Actor. cap. 12. vers 12. die wel met Barnaba van Paulo is gescheyden, Actor. c. 15. vers 38. maer evenwel in den dienst des Euangeliums volstandigh gebleven, ende weder tot Paulum is gekeert, gelijck hier blijckt, ende 2.Timoth. c. 4. vers 11. hoe wel hy daer na hem by Petrum heeft begeven, 1.Petr. cap. 5. vers 13. in wiens geselschap hy sijn Euangelium heeft beschreven, gelijck eenige oude Leeraers getuygen.

20 D. broeders ofte susters soon.

21 Namelick, met alle eere ende vriendelickheyt: het welck Paulus daer by doet om hem sijn aensien by dese gemeynten te vermeerderen.

11

Ende Iesus geseght ²² Iustus, ²³ welcke uyt de besnijdenisse zijn: ²⁴ dese alleen zijn [mijne] mede-arbeyders ²⁵ in het Koninckrijcke Godts, die my een vertroostinge geweest zijn.

22 Van desen siet Actor. 18 7.

23 Dat is, uyt den Ioden.

24 Namel. uyt de Ioden: want uyt de Griecken warender veel meer, gelijck uyt dese groetenisse selve blijckt, maer uyt de Ioden warender vele die Paulo wederstonden, Actor. 28. vers 24, etc.

25 Dat is, in den dienst des Euangeliums, waer door het Rijcke Godts, soo der genade als der heerlickheyt, van de Propheten belooft onder den Messia, wort gevoordert. siet Matth. c. 4. vers 23. Marc. 4.11.

12

U groet ^l Epaphras, die ²⁶ uyt de uwe is, een dienstknecht Christi, alle tijt ²⁷ strijdende voor u in de gebeden, op dat ghy staen meught ²⁸ volmaeckt ende ²⁹ volkomen in alle den wille Godts.

l Coloss. 1.7. Philem. vers 23.

26 Gelijck hier voren vers 9.

27 D. met grooten yver ende geduerigheyt aenhoudende.

28 D. volmaecktelick onderwesen: ende wort dit gestelt tegen de gene die noch kinderen, ofte nieuwelingen waren in de leere, gelijck 1.Corinth. 2. vers 6. ende cap. 14. vers 20. Philip. 3.12.

29 Gr. vervult.

13

Want ick geve hem getuygenisse dat hy grooten yver heeft over u, ende de gene die in ³⁰ Laodicea zijn, ende de gene die in Hierapolis zijn.

30 Dese twee vermaerde steden en waren niet verre van haer gelegen, gelijck aengeteeckent is Cap. 1. vers 2.

14

U groet ^{m 31} Lucas ³² de Medicijnmeester, de geliefde, ende ^{n 33} Demas.

m 2.Timoth. 4.11.

31 Dese is de Euangelist Lucas, die sijn Euangelium door den Heyligen Geest heeft beschreven, ende een geduerigh metgeselle Pauli in sijne reysen oock tot Roomen toe in sijne gevangenisse is geweest. Siet Actor. cap. 27. vers 1. ende 28.14.

32 Namelick, van stijl ofte professie, gelijck Mattheus een tollenaer genaemt wort oock na sijne bekeeringe ende beroepinge tot het Apostelschap, Matth. cap. 10. vers 3.

n 2.Timoth. 4.10.

33 Dese is wel een mede-arbeyder Pauli in sijne gevangenisse voor eenen tijt geweest, Philem. vers 24. maer heeft hem daer na schandelick verlaten, 2.Timoth. 4.10.

15

Groet de broederen die in Laodicea zijn, ende Nymphan, ende de gemeynte ³⁴ die in sijn huys is.

34 Dit kan verstaen worden ofte van de gemeynte die in deses mans huys hare vergaderinge hieldt, ofte oock van sijn huysgesin, dat als een kleyne gemeynte in sijn huys was, ende in seer Christelicke ordre van hem wiert gehouden, gelijck van het huys van Aquila ende Priscilla geseght wort, Rom. cap. 16. vers 5. ende 1.Corinth. 16.19.

16

Ende wanneer dese Sendtbrief van u sal gelesen zijn, maeckt datse oock ³⁵ in de gemeynte der Laodicensen gelesen worde: ende dat oock ghy dien leest die ³⁶ uyt Laodicea [geschreven is.]

35 Dit wil hy niet alleen om dat dit een vermaerde gemeynte in dat lantschap was, maer oock om dat sommige deselve dwalingen aldaer oock sochten in te voeren, daer voor Paulus in de twee eerste Capittelen deses Sendtbriefs de Colossensen heeft gewaerschouwt.

36 De Apostel en spreeckt hier niet van eenen brief die hy tot den Laodicensen soude geschreven hebben, gelijck sommige gemeynt hebben, ende eenen brief hebben versiert die in sommige Latijnsche ende oock Nederlantsche Testamenten wort gevonden, doch altijt voor Apocryph gehouden: maer van eenen brief die uyt Laodicea geschreven is, waer door sommige verstaen den eersten Sendtbrief Pauli tot Timotheum, om dat in het onderschrift staet dat deselve van Laodicea geschreven soude zijn, doch by merckelicken misslagh der gene die dese onderschriften by de brieven Pauli hebben gestelt, alsoo het blijckt Capit. 2. vers 1. dat de gemeynte van Colossen ende Laodicea het aengesicht Pauli noyt gesien en hadden: maer het is waerschijnlickst dat Paulus spreeckt van eenen brief die hy uyt Laodicea hadde ontfangen, ofte vande gemeynte selve, ofte van eenige Apostolische mannen aldaer, in welcken brief van dese dwalingen, ofte van de autheurs der selve, naerder verklaringe wiert gedaen, die den Colossensen oock tot naerder waerschouwinge ende onderrichtinge mochte dienen, wanneer deselve met desen brief Pauli soude worden vergeleken.

17

Ende seght ³⁷ Archippo, Siet op de bedieninge die ghy aengenomen hebt ³⁸ in den Heere, dat ghy die ³⁹ vervullet.

37 Dese schijnt de mededienaer van Epaphras in dese gemeynte geweest te zijn, die na het vertreck van Epaphras, in sijnen yver ende dienst was verslapt, waerom hem de Apostel dese vermaninge wilt hebben gedaen.

38 Dat is, door den Heere, ofte van sijnent wegen: want het is oock de Heere selve, die arbeyders in sijnen oogst uytsendt, al is’t dat sy meerderen deel door de gemeynten beroepen worden. Siet Matth. cap. 9. vers 38. Actor. 20.28.

39 D. ten vollen ofte behoorlick bedient, niet te vreden zijnde met den tijtel alleen, maer het werck van dien getrouwelick uytvoerende. Siet dergelijcke, 2.Tim. 4.5.

18

^o De groetenisse ⁴⁰ met mijne hant Pauli. ^p Gedenckt mijne banden. ⁴¹ De genade zy met u. ⁴² Amen.

Aen de Colossensen geschreven van Roomen, [ende gesonden] door Tychicum ende Onesimum.

o 2.Thess. 3.17.

40 Hier door verstaet hy de woorden van de volgende groete van genade, die hy met sijn eygen hant onder alle sijne brieven plagh te schrijven, hoe wel hy anderer hant in het uytschrijven der brieven dickmael gebruyckte, gelijck hy selve betuyght 2.Thess. 3.17. Siet voorders de aenteeckeninge op 1.Corinth. 16.21.

p Hebr. 13.3.

41 D. de bysondere gunste Godts in Christo tegen ons, met alle de weldaden die daer uyt vloeijen.

42 Siet van dit woort de aenteeckeninge op Matth. 6.13. ende 28.20.

Eynde van den Sendtbrief PAULI aen de Colossensen.