Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het viij. Capittel.

1 Christus reynight eenen melaetschen. 5 geneest den knecht eens Hooftmans. 14 de schoonmoeder Petri. 16 ende noch vele andere. 18 Verklaert eenen Schrift-geleerden, die hem wilde volgen, sijne armoede. 21 Ende gebiedt eenen anderen hem te volgen sonder uytstel. 23 stilt het onweder op de zee. 28 drijft de duyvelen uyt twee besetene menschen, ende laet toe datse in de verckens varen.

1

DOe hy nu van den ¹ bergh afgeklommen was, zijn hem vele scharen gevolght.

1 Namel. op den welcken hy geklommen was om te prediken, Matth. 5.1.

2

^a Ende siet, een ² melaetsche quam, ende aenbadt hem, seggende: Heere, indien ghy wilt, ghy kondt my reynigen.

a Marc. 1.40. Luce 5.12.

2 Melaetsheyt was in die heete landen een seer wreede ende vuyle sieckte, ofte schurftheyt, ontstaende uyt verdorven bloet in de menschen, ende was een plage besmettende niet alleen de menschen, maer oock de kleederen ende huysen. siet Lev. cap. 13. ende 14.

3

Ende Iesus de hant uytstreckende heeft hem ³ aengeraeckt, seggende, Ick wil, wort gereynight. Ende terstont wert [hy van] sijne melaetsheyt gereynight.

3 Namelick, om hem te genesen. Anders warense na de wet onreyn, die melaetsche aenraeckten, Levit. 13.46.

4

Ende Iesus seyde tot hem, Siet dat ghy [dit] ⁴ niemant en seght: maer ^b gaet henen, ⁵ toont u selven den Priester, ende offert de gave, die ^c Moses ⁶ geboden heeft, haer tot ⁷ een getuygenisse.

4 De reden hier van siet Matth. 12.16.

b Luce 5.14.

5 Namel. om van hem geschouwt ofte besichtight te worden, of hy waerlick gereynight was. siet Levit. 14.2. waer uyt de oorbiechte niet en kan bewesen worden, alsoo hem Christus niet en sendt om gereynight te worden, maer om verklaert te worden, dat hy gereynight was.

c Levit. 13.2. ende 14.2.

6 Ofte, ingestelt heeft. siet Levit. 14.4, etc.

7 Of, overtuyginge, namelick datse qualick deden Christum verwerpende, van wiens mirakelen sy selve getuygenisse hadden gegeven.

5

^d Als nu Iesus te Capernaum in gegaen was, quam tot hem een Hooftman over hondert, biddende hem,

d Luce 7.1.

6

Ende seggende, Heere, mijn knecht light t’huys geraeckt, ende lijdt sware pijnen.

7

Ende Iesus seyde tot hem, Ick sal komen ende hem genesen.

8

Ende de Hooftman over hondert antwoordende seyde, Heere, ick en ben niet weerdigh dat ghy onder mijn dack soudt in [kolom] komen, maer ^e spreeckt alleenlick een woort, ende mijn knecht sal genesen worden.

e Psalm 107.20.

9

Want ick ben oock een mensche ⁸ onder de macht [van andere,] hebbende onder my krijghsknechten: ende ick segge tot desen, Gaet, ende hy gaet: ende tot den anderen, Komt, ende hy komt: ende tot mijnen dienstknecht, Doet dat, ende hy doet het.

8 D. indien ick die onder anderer gebiedt sta, sulck een gesagh hebbe over de gene die onder my staen, ende oock menschen zijn als ick, hoe veel te meer moeten alle dingen onder u bevel staen, die een Heere over alles zijt.

10

Iesus nu [dit] hoorende heeft hem verwondert, ende seyde tot de gene die [hem] volghden, Voorwaer segge ick u, Ick en hebbe selfs, in Israël’ ⁹ soo grooten geloove niet gevonden.

9 Namel. als by desen Heydenschen Hooftman.

11

^f Doch ick segge u, dat vele sullen komen ¹⁰ van Oosten ende Westen, ende sullen met Abraham, ende Isaac, ende Iacob aensitten in het Koninckrijck der hemelen.

f Luce 13.29.

10 Gr. van den opgangh, ende ondergangh, Namel. der sonne, Dat is, uyt alle gewesten des werelts: waer mede voorseght wort de beroepinge, bekeeringe ende saligheyt der Heydenen, Ioan. 11. vers 52.

12

^g Ende de ¹¹ kinderen des Koninckrijcks sullen uytgeworpen worden in de ¹² buytenste duysternisse, ^h aldaer sal weeninge zijn, ende knersinge der tanden.

g Matth. 21.43.

11 D. die Ioden, met welcke Godt wel een uyterlick verbont gemaeckt hadde, maer die haer door haer ongeloove des selfs onweerdigh maeckten. Siet Actor. 13.46.

12 D. die buyten het Koninckrijck der hemelen is, Namel. in de helle.

h Matth. 13.42. ende 22.13. ende 24.51. Luce 13.28.

13

Ende Iesus seyde tot den Hooftman over hondert, Gaet henen, ende u geschiede gelijck ghy gelooft hebt. Ende zijn knecht is gesont geworden te dier selver ure.

14

ⁱ Ende Iesus gekomen zijnde in het huys Petri, sagh sijn ¹³ wijfs moeder [te bedde] ⁺ liggen, hebbende de kortse.

i Marc. 1.29. Luce 4.38.

13 Waer uyt blijckt dat de Apostel Petrus getrouwt is geweest, ende Apostel geworden zijnde sijne huysvrouwe niet en heeft verlaten. siet oock 1.Corinth. 9.5.

+ Gr. geworpen.

15

Ende hy raeckte haer hant aen, ende de kortse verliet haer, ende sy stont op, ende diende ⁺⁺ henlieden.

++ Anders, hem.

16

Ende als het ^* laet geworden was, hebben sy vele van den duyvel beseten tot hem gebracht, ende hy wierp de [boose] geesten uyt ¹⁴ met den woorde, ende hy genas ¹⁵ alle die qualick gestelt w ren.

* Ofte, avont.

14 D. door sijn bevel alleen.

15 Namelick, die tot hem quamen, ofte gebracht wierden. siet Matth. 4.24.

17

Op dat vervult soude worden, dat gesproken was door ¹⁶ Iesaiam den Propheet, seggende, ^k Hy heeft onse kranckheden [op hem] genomen, ende [onse] sieckten gedragen.

16 Dit wort Iesa. cap. 53. vers 4. voornamelick van onse geestelicke kranckheden ende sieckten verstaen, dat is, van onse sonden, die Christus van ons op hem geladen heeft, om daer voor genoegh te doen, ende daer mede ons van deselve te verlossen: ’t welck hy met de genesinge van lichamelicke sieckten oock heeft te verstaen gegeven.

k Iesa. 53.4. 1.Petr. 2.24.

18

Ende Iesus vele scharen siende rontom hem, beval ¹⁷ aen de andere zijde over te varen.

17 Namelick, van ’t Galileesche meyr, na der Gergesener lant, tegen over Capernaum. Siet versen 5, 28.

19

^l Ende daer quam een seker Schriftgeleerde tot hem, ende seyde tot hem, ¹⁸ Meester ick sal u volgen, waer ghy oock henen gaet.

l Luce 9.57.

18 Ofte, Leeraer.

20

Ende Iesus seyde tot hem: De vossen hebben holen, ende de vogelen des ¹⁹ hemels ²⁰ nesten: maer de Sone des menschen en heeft niet waer hy het hooft neder legge.

19 D. des luchts, gelijck Cap. 6. vers 26.

20 Ofte, rustplaetsen, daer sy als onder een tente te ruste gaen, gelijck het Griecks woort eygentlick mede brenght.

21

Ende een ander uyt sijne discipelen seyde tot hem, Heere laet my toe dat ick eerst henen gae, ende mijnen vader begrave.

22

Doch Iesus seyde tot hem, Volght my, ende ^m laet ²¹ de doode hare dooden begraven.

m 1.Timoth. 5.6.

21 Die in hare sonden leven, worden geestelick doot genaemt, 1.Timot. 5. vers 6. Apocal. 3. vers 1.

23

ⁿ Ende als hy in’t schip gegaen was, zijn hem sijne discipelen gevolght.

n Marc. 4.35. Luce 8.22.

24

Ende siet, daer ²² ontstont een groote ²³ onstuymigheyt in de zee, alsoo dat het schip van de golven bedeckt wiert: doch hy sliep.

22 Gr. wiert.

23 Ofte, beweginge, beroeringe.

25

Ende sijne discipelen by [hem] komende hebben hem opgeweckt, seggende, Heere, behoedt ons: wy vergaen.

26

Ende hy seyde tot haer, Wat zijt ghy vreesachtigh, ghy kleyn-geloovige? ^o Doe stont hy op ende ²⁴ bestrafte de winden ende de zee: ende daer wiert groote ²⁵ stilte.

o Iob cap. 26. vers 12. Psalm 107.29. Iesa. cap. 51. vers 10.

24 Haer bevelende stil te zijn. Siet Marc. cap. 4. vers 39.

25 Ofte, kalmte.

27

Ende de menschen verwonderden haer, seggende, Hoedanigh een is dese, dat oock de winden ende de zee hem gehoorsaem zijn?

[fol. 5r]

28

^p Ende als hy over aen d’ander zijde was gekomen in het lant ²⁶ der Gergesenen, zijn hem twee van den duyvel beseten ontmoetet, komende uyt de ²⁷ graven, die seer wreet waren, alsoo dat niemant door dien wegh konde voorby gaen.

p Marc. 5.1. Luce 8.26.

26 Marc. 5.1. en Luce 8. vers 26. seggen, der Gadarenen: Want die steden Gadara ende Gergessa lagen by den anderen, aen de Galileesche zee tegen over Capernaum.

27 De graven waren daer veel in speloncken, holen, ofte kelders, buyten de steden, gelijck te sien is Matth. 27.60.

29

Ende siet, sy riepen, seggende, Iesu ghy Sone Godts, wat hebben wy met u [te doen?] Zijt ghy hier gekomen om ons te pijnigen ²⁸ voor den tijt?

28 Namelick, van Godt bestemt tot hare pijninge: ’t welck wesen sal in het uyterste oordeel. Siet 2.Petr. cap. 2. vers 4. Iude vers 6.

30

Ende verre van haer was een kudde veler ²⁹ swijnen weydende.

29 Dese plaetsen wierden veel van Griecken ofte Heydenen bewoont, tot welcker gebruyck dese swijnen geweydet wierden. Want den Ioden was het verckens vleesch te eten verboden. siet Levit. cap. 11.

31

Ende de duyvelen baden hem, seggende, Indien ghy ons uytworpt, laet ons toe, dat wy in die kudde swijnen varen.

32

Ende hy seyde tot haer, Gaet henen. Ende sy uytgaende voeren henen in de kudde swijnen: ende siet de geheele kudde swijnen stortede van de steylte af in de zee, ende storven in ’t water.

33

Ende diese weydden zijn gevlucht: ende als sy in de stadt gekomen waren, boodschapten sy alle [dese] dingen, ende wat den besetenen [geschiet was.]

34

Ende siet, de geheele stadt gingh uyt Iesu te gemoet: ende als sy hem sagen, ^q baden sy, dat hy uyt hare lantpalen wilde vertrecken.

q Actor. 16.39.