Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het ij. Capittel.

Het derde gesichte, namelick, een man met een meetsnoer, afmetende de plaetse des nieuwen Ierusalems, versen 1, 2. mitsgaders aenwijsinge van de groote menighte der inwoonderen deser stadt, ende hoe dat Godt deselve soude beschermen, 3, etc. daer na worden de Ioden, die noch in Babylonien gebleven waren, vermaent na huys te komen, 6. met belofte dat Godt hare vyanden verdelgen soude, 9. van de bekeeringe der Heydenen, 11. ende de gedurige sorge Godes over sijn volck, 12.

1

WEderom hief ick mijne oogen op ende ick sagh, ende siet, daer was ¹ een man: ende in sijne hant was een meetsnoer.

1 T.w. de Engel, die Christus was, in de gedaente eenes mans, als blijckt onder vers 3. ende boven 1. vers 8. Siet Ezech. 40. op vers 3. ende capp. 41. 42. Apoc. 11.1, 2.

2

Ende ick seyde, Waer gaet ghy henen? ende hy seyde tot my, ² Om Ierusalem te meten, om te sien hoe groot hare breette, ende hoe groot hare lenghte wesen sal.

2 D. om te ordineeren hoe groot, wijt, en breet, dat Ierusalem wesen soude, het welck korts soude herbouwt worden. siet Ezra 6.3.

3

Ende siet, ³ de Engel die ⁴ met my sprack, ⁵ gingh uyt: ende ⁶ een ander Engel ⁷ gingh uyt, hem te gemoete.

3 Siet bov. 1.9.

4 Ofte, in my.

5 T.w. van onder de myrten, daer hy gestaen hadde, Cap. 1. vers 8. om na by met my te spreken.

6 T.w. een van die geschapene Engelen, die achter Christum stonden, Cap. 1. vers 8.

7 Te weten, uyt den hoop der Engelen na de plaetse toe die hy meten soude.

4

Ende ⁸ hy seyde ⁹ tot hem, Loopt, [kolom] spreeckt ¹⁰ desen jongelingh aen, seggende: Ierusalem sal ¹¹ dorpswijse bewoont worden, van wegen der veelheyt der menschen, ende ¹² der beesten, die in het midden der selve wesen sal.

8 T.w. Christus de Heere.

9 T.w. tot dien geschapenen Engel.

10 De Propheet verstaet hemselven, die doe noch een jongh man was. Of een jongelingh is hier te seggen een dienstknecht, gelijck dan oock bedaeghde persoonen aldus genoemt worden, Exod. 33. vers 11. Num. 11.27. 1.Reg. c. 11. vers 28. 2.Reg. c. 4. vers 12. ende 19.6.

11 D. sonder mueren, dewijle men de seer groote menighte der menschen met geen mueren en sal konnen omvangen nochte besluyten. Anders, Ierusalem sal de dorpen bewoonen, D. die van Ierusalem sullen van wegen menighte der menschen, oock in de dorpen haer moeten metter wooninge begeven. Doch men moet dit verstaen gesproken te zijn van de groote menighte der menschen, die in Christum gelooven, ende haer onder sijn geestelick Rijcke begeven souden, want haer de algemeene Kercke strecken soude door de gantsche werelt. siet Ies. 54. versen 1, 2, 3. ende 60. versen 4, 11.

12 Vergel. Ier. 31. vers 27.

5

Ende ick sal haer wesen, spreeckt de HEERE, ¹³ een vyerige muer rontomme: ende ¹⁴ ick sal tot heerlickheyt wesen in het midden van haer.

13 D. ick salse alsoo beschutten, dat hare vyanden haer niet sullen konnen genaken, ende sooder yemant is diese soude willen aentasten, die sal als met vyer verteert ende vernielt worden. Vergel. Iesa. cap. 26. vers 1. ende 60. versen 18, 19. Ierem. 15.20. vergel. oock 2.Reg. 6.17. ende Psalm 125.2.

14 D. ick sal haer tot eere ende heerlickheyt gereycken: Ick sal de burgers ende inwoonders dier stadt ofte gemeynte met vele ende groote weldaden vereeren, ende begenadigen.

6

¹⁵ Huy huy, ¹⁶ vliedet doch ¹⁷ uyt den Noordenlande, spreeckt de HEERE: ¹⁸ want ick hebbe u-lieden uyt-gebreyt ¹⁹ na de vier winden des hemels, spreeckt de HEERE.

15 Of, Hey, hey, of, Ho, ho, ofte, O, ô. Alsoo oock vers 7.

16 Eene aensprake aen de Ioden die noch in Babylonien bleven. De sin is, Verlaett haestelick het tegenwoordige perijckel, ende ’t gene dat de Babyloniers over het hooft is hangende, ende vervoeght u by Godes Gemeynte. Siet Iesa. cap. 48. op vers 20.

17 D. uyt Babylonien, het welck den lande van Iuda tegen ’t Noorden lagh. Siet Ierem. 6. op vers 22. ende 16. op vers 15.

18 Ofte, dewyle ick u-lieden (die als een vogelken in een kouwe zijt besloten geweest) nu uyt die Babylonische gevangenisse hebbe verlost, alsoo dat ghy in ’t vrije velt mooght reysen, ende trecken waer henen het u belieft. Of, gelijck ick u-lieden voor desen in de vier winden of gewesten der werelt verstroyt hebbe: Alsoo sal ick u oock weder versamelen ende by malkanderen brengen.

19 D. soo wijt als de vier winden strecken. And. als de vier winden des hemels, ofte, in de vier winden. Vergel. Ezech. 17.21.

7

Huy Zion, ²⁰ ontkomet ghy die woont [by] de dochter Babels.

20 De sin is, Verlaet Babel, ende vervoeght u tot de Kercke.

8

Want soo seyt de HEERE der heyrscharen, ²¹ na de heerlickheyt [over u] heeft hy my gesonden ²² tot die Heydenen, die u-lieden berooft hebben: want die u-lieden aenraeckt, die raeckt ²³ sijnen oogh-appel aen.

21 D. na dat hy voorgenomen hadde u te vereerlicken door de verlossinge uyt Babel.

22 Ofte tegen de Heydenen, T.w. tegen de Chaldeen ende andere uwe vyanden: Als of hy seyde, Dewijle Godt heeft begost sijne genade u-lieden te bewijsen, soo wil hy voortaen sulcks noch meer doen, daerom heeft hy my gesonden om u-lieden te beschermen voor ’t gewelt uwer vyanden, dat sy u niet en beschadigen noch op den wegh, noch te huys.

23 T.w. des Heeren. De sin is, Die u-lieden beleedight, ofte schade aendoet, dat is soo veel als of hy den Heere selfs beschadighde, ’t welck hy wreken sal. siet Deut. 32. op vers 10. Psalm 17.8. ende Actor. 9.4.

9

²⁴ Want siet ²⁵ ick sal mijne hant ²⁶ over haerlieden bewegen, ende sy sullen ²⁷ haren knechten een roof wesen: ²⁸ alsoo sult ghylieden weten, ²⁹ dat de HEERE der heyrscharen my gesonden heeft.

24 Of, voorwaer.

25 D. ick salse door mijne kracht te huys soecken ende kastijden.

26 T.w. over, of, tegen de Heydenen, de Babyloniers, ende andre volckeren, die u berooft hebben.

27 T.w. den Ioden, die sy gevangelick hebben gehouden gehadt, ende die haer te voren hebben moeten dienen, als hare arme onderdanen. Doch verstaet dit geestelicker wijse aldus, Dat de vyanden der Kercke Godes tot Christum bekeert zijnde, alles wat sy hebben, Christo sullen opofferen.

28 Dit zijn noch al de woorden des Heeren Christi. Ende weten is hier te seggen, met der daet of by ervarentheyt bevinden.

29 Hy wil seggen, Ghylieden sult weten ende verstaen, dat ick de Sone Godes ben, die tot u-lieden gesonden ben, om u-lieden dit nu te voren te verkondigen, ende ter bestemder tijt in het werck te stellen. Christus, als Middelaer, wort van sijnen Vader ten besten sijner Kercke gesonden.

10

³⁰ Iuycht, ende verblijdt u, ghy dochter Zions: want siet ick kome, ende ^a ick sal in het midden van u woonen, spreeckt de HEERE.

30 Dit spreeckt Christus tot de geloovige Ioden: Ende is dit de sin, als of Christus seyde, Ick en sal niet verschijnen in de schaduwen des Ouden Testaments, maer lichamelick, Ioan. cap 1. vers 14. Collos. 2.9. ende 1.Timoth. 3.16.

a Levit. 26.12. Ezech. 37.27. 2.Corinth. 6.16.

11

Ende ³¹ vele Heydenen sullen ³² te dien dage den HEERE toegevoeght worden, ende sy sullen my tot een volck wesen, ende ick sal in het midden ³³ van u woonen, ende ghy sult weten, ³⁴ dat de HEERE der heyrscharen my tot u gesonden heeft.

31 Of, volckeren, ofte, natien. Het woort vele siet principalick op die tijden der predicatien der Apostelen. siet Iesa. 2.2, 3.

32 T.w. ten dage der geestelicke verlossinge der Kercke door Christum, die door de lichamelicke verlossinge des Ioodschen volcks uyt de Babylonische gevangenisse is afgebeelt geworden.

33 O Zion, ô mijn Gemeynte: Ick sal onder u woonen, prediken, ende mirakelen doen.

34 D. ick, die de Sone Godes ben, van den Vader gesonden ben, om u-lieden dit te boodtschappen, ende om in ’t midden van u-lieden te woonen, op dat ghylieden met de Heydenen my toegevoeght zijnde, mijn volck zijt.

12

Dan sal de HEERE ³⁵ Iuda ³⁶ erven voor sijn deel, ³⁷ in het heylige lant, ende hy sal Ierusalem noch ³⁸ verkiesen.

35 T.w. de uytverkorene uyt het Ioodsche volck, de ware Ioden, die in Christum gelooven sullen.

36 D. voor sijn eygen volck hebben en houden, ende als sijn eygendom beminnen ende bewaren. And. dan sal de Heere Iuda sijn erfdeel erffelick besitten. Siet Deuter. 32.9.

37 Hebr. in het lant der heyligheyt. D. in het lant Canaan, afbeeldende de Kercke Godes.

38 Siet bov. cap. 1. de aenteeck. op vers 17.

13

³⁹ Swijght ⁴⁰ alle vleesch voor het aengesichte des HEEREN: want ⁴¹ hy is ontwaeckt ⁴² uyt sijne heylige wooninge.

39 Siet Habak. 2. op vers 20. Zephan. 1.7.

40 Dat is, alle menschen. Siet Psalm 65. de aenteeck. op vers 3.

41 D. hy heeft sijne Goddelicke macht geopenbaert door de verlossinge sijner kercke. And. als hy ontwaeckt sal zijn, Te weten, tot verlossinge sijnes volcks.

42 Dat is, uyt den hemel. Siet Deuter. 26.15. ende Psalm 11. op vers 4.