Eynde des Propheets MICHA.
|
-
margenoot1
- Dit is eene weeklage des Propheets, in der Kercken name, over de gemeyne boosheyt des volcks.
-
margenoot3
- Hebr. als de insamelingen der somervruchten, (ofte, des somers) ende als de nalesingen des vvijnoogsts, D. het gaet my als eenen passant, die na den oogst geene rijpe vruchten en vindt, om sich te verquicken, dat hem seer verdrietigh valt: alsoo (wil de Propheet seggen) verdriet het my ten hooghsten dat ick niet goets onder den volcke sie ofte verneme, als in het volgende verklaert wort. Vergelijckt hier mede Deuter. 32.32. Psalm 12. versen 2, 3. ende 14.2, 3. Ies. 24. vers 13. Ierem. 5.1. Ezech. c. 22. vers 30. Hose. 11.7, etc.
-
margenoot4
- Ofte, tros van druyven: als Num. cap. 13. versen 23, 24.
-
margenoot5
- Anders, [noch] vroeghrijpe vrucht, [die] mijne ziele begeert.
-
margenoot6
- Die seer aengenaem is, ende waer na men seer verlanght, ende verblijdt is, als mense vindt. Siet Iesa. 28.4. Ierem. cap. 24. vers 2. Hose. cap. 9. vers 10. met d’aenteeckeninge.
-
margenoot7
- Vergel. Psalm 12.2. Iesa. 57.1. met d’aenteeck. aldaer.
-
margenoot9
- Hebr. recht, ofte, richtigh. Siet Psalm 7. op vers 11. het selve woort staet oock onder vers 4.
-
margenoot10
- Hebr. bloeden, D. dootslagh ende moorderije. Siet Genes. cap. 4. op vers 10. ende 37. op vers 26.
-
margenoot11
- Om hem met practijcken in het net te krijgen, te vangen, ende als een roof te verslinden. Vergelijckt Psalm 10.8, 9, 10. ende Ezech. 19.3, 6, etc.
-
margenoot12
- Ofte, de handen zijn tot quaet, om goet te doen, (D. yemants sake te vorderen) eyscht de Vorst (T.w. geschencken) ende de Richter (T.w. eyscht) tot vergeldinge. Of aldus: Voor goet doen, zijn de handen tot quaet doen, etc. Ofte, ten quade zijn de handen seer kloeck, etc. Ofte, op dat beyde handen, etc. quaet mogen doen. Ofte, beyde handen [zijnder op uyt, ofte, zijn besigh,] om degelick, (ofte, dapperlick, meesterlick, konstighlick) quaet te doen, D. te beschadigen. Sy zijn met al haer vermogen daer aen, met al haer verstant leggen sy haer daer op. Van ’t Hebreeusch woort, dat hier is overgesett, vvel dapper, siet Ion. 4. op vers 4.
-
margenoot13
- T.w. giften, geschencken. Vergelijckt Hose. 4.18.
-
margenoot16
- D. hy derf wel onbeschaemdelick spreken, wat verdriet, schade ende jammer hy voor heeft anderen aen te doen: ofte het gene daer door hy sijne eygene ziele in het verderf brenght.
-
margenoot17
- D. daer hy lust ofte begeerte toe heeft, wat hem slechts lust dat derf hy seggen, practiseeren, ende doen. Siet Psalm 27. op vers 12. ende vergelijckt bov. 2.2.
-
margenoot18
- T.w. de schenderije. Gelijck men verscheydene kleyne koorden, ofte zeelen te samen draeyt om een dick touw daer van te maken, alsoo draeijen sy hare schendige practijcken met malkanderen vast ende dicht in een, conspireerende met malkanderen, ende haer verbindende, sterckende, om sonder feyl hare boosheyt uyt te wercken. Vergelijckt Eccles. 4.12. Psalm 129.4. Iesa. 5.18.
-
margenoot19
- D. dien men voor den minsten in boosheyt soude reeckenen.
-
margenoot23
- D. Propheten, verstaet, dien de Propheten, u van Godt toegesonden, gepropheteert hebben. Siet Ezech. 3. op vers 17.
-
margenoot24
- Of, uvver besoeckinge, verstaet, de dagh uwer besoeckinge.
-
margenoot26
- D. sal sekerlick komen, het is op handen, dat u Godt besoecken sal.
-
margenoot28
- Deser booswichten, die boven beschreven zijn.
-
margenoot29
- Gelijck sy alle verwerringe hebben ingevoert, ende alle boosheyt t’samen gedraeyt, alsoo sullense nu in de uytterste verwerringe ende verbijstertheyt weder ingewickelt worden, sulcks datse van benauwtheyt niet en sullen weten wat te doen ofte te laten, waer uyt ofte waer in, als men seyt. Vergelijckt 2.Chron. 36. Ierem. 39. Ezech. 4. ende 24.3, 4, 5, 6, 9, 10, 11.
-
margenoot30
- Of, vertrouvvet, geloove ende trouwe is wech, wil de Propheet seggen. Vergelijckt Ierem. 9.4, 5. Sommige nemen het als eenen heylsamen raet, die de Propheet den vromen geeft van ’t gene sy hadden te vermijden.
-
margenoot31
- Of, Leytsman, Voorganger, Leeraer, die met raet ende daet voorgaet ende bystaet. Siet Psalm 55.14. Prov. 16.28. ende 17.9. met d’aent.
-
margenoot32
- Dat ghy de secreten uwes herten niet en openbaret, om niet bedrogen ende verraden te worden.
-
margenoot33
- D. u wijf. Vergel. Deut. 13.6. ende siet d’aent. aldaer. Hebr. de liggende, of, liggersche uvves schoots.
-
margenoot35
- Of, slaept, leyt te slapen: gelijck neder liggen voor slapen genomen wort, ende wijders oock voor sterven, of, ontslapen. siet Deut. 31. op vers 16.
-
margenootd
- Ezech. 22.7. Matth. 10.21, 35, 36. Luce 12.53.
-
margenoot37
- Ofte, eens menschen. Dese plaetse heeft de Heere Christus gebruyckt Matth. 10.35, 36. hoewel tot een ander eynde.
-
margenoot38
- Hebr. menschen, of, lieden sijnes huyses, D. die van sijn eygen huysgesin zijn hem ontrouw, verraden hem.
-
margenoot40
- Of, wacht houden. Vergelijckt Psalm 5.4. met de aenteeckeninge. Dit spreeckt de Propheet in den name der Kercke, of, de Kercke selve, haer oprichtende door geloove op Godts genade ende beloften.
-
margenoot43
- Ghy gemeynte der godtloosen, mijne vervolgersse. De Kercke vergelijckt haer selven by eene vrouwe, ende alsoo oock hare vyanden.
-
margenoot44
- In kruys ende tegenspoet. Siet Prov. 24. op vers 16.
-
margenoot45
- Of, stae ick, etc. Hebr. eygentlick, ben ick weder opgestaen, D. sal ick sekerlick weder opstaen, T.w. uyt mijn kruys.
-
margenoot49
- Dat is, plagen, kastijdingen, uyt sijne gramschap voortkomende. Vergelijckt Ezech. 7. op vers 3.
-
margenoot50
- Met een boetveerdigh ende geduldigh herte, als het volgende uytwijst.
-
margenoot51
- Dat is, mijne rechtsake, mijn proces, dat ick niet tegen Godt, (voor welcken ick my schuldigh kenne) maer tegen mijne vyanden open hebbe staen. Siet Psalm 35. op vers 1.
-
margenoot52
- Ofte, hervoor brengen, uytvoeren, uyt de duysternisse, als in het voorgaende vers geseyt.
-
margenoot53
- Dit is hier ingevoeght om den sin der Hebreeusche maniere van spreken uyt te drucken. Siet Psalm 22. op vers 18. alsoo in ’t volgende vers. And. ick sal sijne gerechtigheyt aensien.
-
margenoot54
- Door dewelcke hy my recht sal geven tegen mijne vyandinne, my verlossende, ende haer straffende: ofte aen sijn heyl dat hy my, na sijne beloften, getrouwelick sal bewijsen. Vergelijckt boven cap. 6. vers 5. met d’aenteeckeninge.
-
margenoot55
- And. ghy [ô Heere] sult mijne vyandinne aensien, (Te weten, met een toornigh aengesicht) ende haer [met] schaemte bedecken.
-
margenoot56
- Te weten, mijne begeerte, verwachtinge: ofte, Godes rechtveerdige wrake. Siet Psalm 54. vers 9. met d’aenteeckeninge.
-
margenoot57
- Dat is, al haest, ’t en sal niet lange dueren, als boven cap. 4. vers 10. ende 5.3.
-
margenoot58
- Dat is, tot de uytterste schande ende versmaetheyt gebracht worden. Siet Iob 30.19. Iesa. 41. vers 25. Psalm 40. vers 3. met d’aenteeckeninge. Item 2.Sam. 22.43. ende Psalm 18.43.
-
margenoot59
- Dit is eene aensprake tot de Kercke Christi.
-
margenoot60
- Verstaet, heyninghmueren. Van het Hebreeusch woort siet Psalm 62. op vers 4. Dit is eene Euangelische belofte, van de herstellinge ende versamelinge der Kercke ten tijde des Nieuwen Testaments door den Messiam. Vergelijckt Amos 9. vers 11. item boven cap. 4. versen 1, 2, 3. ende cap. 5. versen 3, 4, 5.
-
margenoot61
- Ofte, insettinge, ordinantie, Te weten, Godes, van sijnen eenighgeborenen sone, den Messia, Dat is, het Euangelium sal wijt ende verre uytgebreyt worden. Vergelijckt Psalm 2.7. met d’aenteeckeninge. ende 110. vers 2. Iesa. 2.3. ende boven cap. 4. vers 1, etc. ende siet hier van de verklaringe onder vers 14, etc. Anders, de schattinge, of, het tribuyt, ofte, bevel (des vyants tyrannije ende overlast) sal verre [van u] wech gedaen worden. Het Hebreeusch woordeken dat hier ende Psalm 2. vers 7. gebruyckt wort van ’t Euangelisch genaden-besluyt Godts, wort Ezech. cap. 20. vers 25. gebruyckt van Godtlicke besluyten, ofte gesette vonnissen sijner straffen ende oordeelen, siet aldaer.
-
margenoot62
- Te weten, het voorgemelde besluyt. Ofte, men sal tot u komen, verstaende sulcks van den toeloop der volckeren tot de Kercke Godts. Vergelijckt Iesa. 19.23, 24, etc. Anders, hy (de Messias) sal tot u komen, etc.
-
margenoot64
- Namelick, Egypten gelegen in het Zuyden, zijnde seer vast door de natuerlicke gelegentheyt van wateren, ende grooten arbeyt ende konst der menschen. Hebr. steden der vestinge. Hebr. Mazor, dat eenige gelijckheyt heeft met Mizraim, Dat is, Egypten. Vergelijckt Iesa. cap. 19. d’aenteeckeninge op vers 6.
-
margenoot67
- Hebr. [tot] zee van zee, Dat is, van d’eene zee tot d’andere, van het eene geberghte tot het ander: van het Noorden tot het Zuyden, van het Oosten tot het Westen. Canaan hadde geberghten in het Noorden, Oosten ende Zuyden, ende de doode zee was in het Oosten, de middellantsche in het Westen: door welcke gelegentheyt ende grenzen van Canaan, de uytbreydinge des Euangeliums door de gantsche werelt, ende de vereeniginge der Ioden ende Heydenen in Christo wort afgebeelt.
-
margenoot68
- Ofte, na dat, ofte, als dit lant sal gevvorden zijn, etc. ofte, evenvvel, nochtans sal dit lant, verstaet Canaan. Dit is eerst geschiet ten tijde der Babylonische verwoestinge, ende naderhant by de tijden des Nieuwen Testaments, ende continueert noch vast ten huydigen dage. Vergelijckt Dan. cap. 9. versen 26, 27, etc.
-
margenoot70
- D. verdienste, loon. Siet Prov. 1. op vers 31.
-
margenoot71
- Hier spreeckt de Kercke (verheught zijnde in den geest) den Messiam, den oppersten Herder der Kercke, Iesum Christum, aen, als of sy hem sagh staen weyden, ende sijn Herders-ampt verrichten. Vergel. bov. 5.3. dit dient tot verklaringe ende vervolgh van ’t 11. en 12 vers.
-
margenoot72
- D. Kercke, verstroyt op aerden, ende gehaet van de kinderen deser werelt.
-
margenoot73
- D. Woort ende Geest. Vergelijckt Psalm 23.4.
-
margenoot74
- De schaepskudde, waer by de geloovige hier ende elders dickwils worden vergeleken.
-
margenoot76
- Als een afgesondert volck Godts, niet vermenght met de werelt, ketterijen noch secten, (daeromse oock dickwils vervolght ende in eensaemheyt verdreven wort) levende nochtans in sekerheyt ende vertrouwen tegen alle vyanden ende der hellen poorten, onder de bescherminge haers Herders. siet Num. 23. vers 9. Deut. 33.28. Ioan. c. 15. vers 19. 1.Petr. cap. 2. vers 9. 1.Ioan. 5. vers 19. ende vergel. de maniere van spreken met Ierem. 49.31.
-
margenoot77
- Hebr. Carmel. Siet Ierem. 2.7. met d’aenteeckeninge.
-
margenoot78
- Overvloeijende van schoone weyden. siet Deut. 32. op vers 14. Psalm 22. op vers 13. Ierem. 50. op vers 19. ende van Gilead, Genes. 31.21. Ierem. 22.6. met d’aenteeck.
-
margenoot79
- Mijne kudde, D. Kercke, waer van in het voorgaende vers. Dit is Iesu Christi antwoort op de voorgaende aensprake der Kercke.
-
margenoot81
- Ofte, natien, (T.w. de vyanden der Kercke) sullen de heerlickheyt des Koninckrijcks Christi, ofte sijner Kercke moeten aenschouwen. Sommige verstaen dit van de uytverkorene onder de Heydenen, die met schaemte ende bekentenisse harer sonden tot gemeenschap der Kercke sullen aenkomen, uyt vergelijckinge met Hose. 3.5. ende 11.10, 11. item Iesa. 45.14.
-
margenoot82
- Om dat al haer woelen ende woeden tegen Godts werck ende Kercke vergeefs is: ofte, (als sommige) om de geestelicke macht, die Godt sijner Kercke by de predicatie des Euangeliums sal verleenen. siet 2.Cor. 10. versen 4, 5, 6. ende vergelijckt bov. 5.5, 8, etc. Psalm 149.6, 7, 8, 9. met d’aenteeck.
-
margenoot83
- Niet konnende of dervende tegenspreken. siet Iud. 18. op vers 19. Iob 21. op vers 5.
-
margenoot84
- Van ’t gene sy sullen moeten hooren, ende niet en konnen verdragen: ofte, (als sommige) de saken, die sy sullen hooren, sullen soo vreemt, wonderlick ende groot zijn, dat haer de ooren van het hooren, vermits verwonderinge, (om soo te spreken) verdooven sullen.
-
margenoot85
- Tot een teecken van d’uytterste vreese ende onderwerpinge, zijnde hare pracht ende hooghmoedt als ter aerden neder geworpen, gelijck men in d’Oostlanden sich plach ter aerden neder te buygen, tot teecken van onderwerpinge ende nederigheyt. Siet Psalm 72.9. met d’aenteeck. ende vergelijckt Iesa. 49.23. alwaer diergelijcks geseyt wort van de bekeerde Heydenen.
-
margenoot86
- Ofte, slangen, vvormen der aerde, etc. Siet Deuter. 32.24. met d’aenteeck.
-
margenoot87
- D. met beroerte, al vreesende, bevende ende kruypende uyt hare sloten, of, vaste, beslotene plaetsen voort komen (vergelijckt 2.Sam. 22.46. Psalm 18.46. met d’aenteeck.) gelijck slangen, ofte, andere kruypende dieren, uyt hare holen voort kruypen.
-
margenoot88
- Hebr. sy sullen vervaert zijn, of, vreesen tot den Heere, etc. als Hose. 3.5. siet aldaer. ende vergelijckt Hose. 11. versen 10, 11. And. sy sullen vreesen, ofte, vervaert zijn voor den Heere, etc.
-
margenoot89
- Verstaet (veranderende de persoone, als elders) Godt selfs, den Messiam, dien de Propheet met opheffinge des herten ende verwonderinge aenspreeckt, als in ’t volgende: of, de Kercke, met de heerlickheyt ende macht haers Hoofts begenadight zijnde. Vergelijckt Iesa. 19.16, 17, 18, etc. met d’aent.
-
margenoot91
- D. sijne uytverkorene, geloovige, of Kercke. Siet bov. vers 14.
-
margenoot92
- D. oversiet, niet toereeckent, niet aensiet na sijne gerechtigheyt, ofte in toorne. Vergel. 2.Sam. 12.13. met d’aenteeck.
-
margenoot93
- Vergel. Ier. 3. versen 5, 12. ende siet het tegendeel ten aensien van Godts ende sijns volcks vyanden, Nah. 1.2.
-
margenoot95
- Hebr. hy sal weder keeren, hy sal sich onser ontfermen. Vergelijckt Psalm 71.20. ende 85.7. met d’aenteeck. Item Num. 11. op vers 4. Psalm 45. op vers 5.
-
margenoot96
- Ofte, t’onderbrengen, onderwerpen, soo datse niet en konnen opkomen ofte opstaen tegen ons in het gerichte; ende voorts door sijnen Geest de heerschappije ende tyrannije der sonden (onder dewelcke wy als dienstknechten ende slaven verkocht waren) afschaffen, ende ons heyligh maken ende vernieuwen, hier aenvangelick, hier na volkomelick, op welcke laetste weldaet dit sommige alleen duyden. Siet Iesa. 52.1. Rom. capp. 6. 7.
-
margenoot98
- Eene schoone ende seer troostelicke gelijckenisse, beteeckenende dat onse sonden van Godt niet aengesien, maer in eeuwige vergetenisse gestelt, bedeckt, ende als ongeacht ende versmoort sullen zijn. Vergel. Psalm103.12. Iesa. 43.25. Ierem. 31.34, 37, etc.
-
margenoot99
- D. Iacobs ende Abrahams nakomelingen. Siet Rom. 9.6, 7, 8. Of, de trouvve, ofte, vvaerheyt Iacobs, de goedertierenheyt, ofte, vveldadigheyt Abrahams, D. die ghy hen belooft hebt. Vergel. Ier. 2. op vers 2. ende verstaet hier door, den Messiam, den Middelaer des genaden-verbonts, ende alles met hem. Vergelijckt Luce 1.68, 69, 70, 71, 72, 73. Rom. 8.32. een heerlick besluyt deser prophetie, vol van geloove ende verwachtinge des Messiae.
-
margenoot100
- Ofte, leveren, Dat is, daer stellen, metter daet bewijsen, ende volbrengen.
-
margenoot1
- Hebr. van de dagen der oudtheyt, D. voor langen tijt.
|