Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het iij. Capittel.

Door het trouwen, ende langh stil sitten eener overspeeldersse, beveelt Godt den Propheet af te beelden, den toekomstigen langhdurigen desolaten staet van Israël, waer op ten laetsten hare bekeeringe tot Christum sal volgen.

1

ENde de HEERE ¹ seyde tot my, Gaet wederom henen, bemint eene vrouwe, die bemint zijnde van [haren] ² vrient, nochtans overspel doet: ³ gelijck de HEERE de kinderen Israëls bemint, maer sy sien om na andere goden, ende beminnen de vlesschen der ⁴ druyven.

1 T.w. in een gesichte. Vergel. bov. 1. op versen 2, 3.

2 D. echten man, als Ier. 3.20. Hier door heeft Godt den tien stammen willen afbeelden de liefde, die hy haer toedroegh ende bewees, ende daer tegen hare ontrouwe ende ondanckbaerheyt, die sy met haer schandelick geestlick overspel der afgoderije tegen hem bewesen, gelijck de volgende woorden verklaren.

3 Hebr. na de liefde des Heeren [met dewelcke hy lief heeft] etc. als elders.

4 D. wijnflesschen: waer door Godt hen verwijt de dronckenschap, dien sy pleeghden in hare maeltijden, die sy ter eeren der afgoden hielden in alle overdaet, dronckenschap ende wellustigheyt, na de wijse der Heydenen. Siet ond. 4.18.

2

Ende ick kochtse my voor vijftien ⁵ silverlingen; ende eenen ⁶ homer ⁷ gersten, ende eenen halven homer gersten.

5 Siet Gen. 20. op vers 16. zijnde dit de helft van den prijs, daerom Iudas Christum verriet: item, de helft van den prijs eens dienstknechts ofte dienstmaeghts, die van eenen osse gestooten waren, Exod. 21.32. oock van de lossinge eener vrouwe, Levit. 27. vers 4. ende volgens eenen slechten ende geringen prijs.

6 Anders oock genoemt Cor. Siet 1.Reg. 4. op vers 22.

7 Welcks een teecken kan zijn, dat sy by gersten broot soude leven, D. haren weeldigen ende wellustigen stant in eenen seer soberen verandert worden: gelijckse oock om weynigh gelts gekocht was, het welcke de onweerdigheyt ende nietigheyt Israëls kan beteeckenen, als Godt haer voor sich kochte ende loste.

3

Ende ick seyde tot haer; Ghy sult ⁸ vele dagen ⁹ na my ^a blijven sitten, (ghy en sult niet hoereeren, noch eenen [anderen] manne geworden:) ende ¹⁰ ick oock na u.

8 Dat is, eenen langen tijt.

9 Wachtende tot dat ick u trouwe. (Vergel. Deut. 21.11. ende de maniere van spreken met Exod. 24.14. oock Ruth 3.18.) ondertusschen sal ick uwe boetveerdigheyt, in uwen eensamen toestant, verwachten.

a Deut. 21.11.

10 D. ick beloove u oock mijne trouwe, ende sal na u wachten. Siet de beduydinge hier van in’t volgende. Dese afgebrokene woorden, worden vermits hare kortheyt ende duysterheyt, verscheydentlick vervult ende verklaert: het eenvoudighste staet in den text. Vergel. Iesa. 30.18.

4

Want de kinderen Israëls sullen ¹¹ vele dagen blijven sitten, ^b sonder ¹² Koningh, ende sonder Vorst, ende sonder offer, ende sonder ¹³ opgericht beelt, ende sonder ¹⁴ Ephod, ende ¹⁵ Teraphim.

11 T.w. van den tijt af, dat Salmanasser de tien stammen (door dese overspelige vrouwe afgebeeldet) uyt haer lant in Assyrien sal hebben wech gevoert, ende in verscheydene plaetsen verstroyt, tot den tijt harer bekeeringe toe, als in’t volgende vers verklaert wort. Desen tijt van bekeeringe nemen sommige in de komste Christi, ende de Predicatie des Euangeliums door de Apostelen: andere duyden dit op den volgenden ende tegenwoordigen toestant des gantschen Ioodschen volcks, tot op den tijt harer laetster bekeeringe, uyt Rom. 11.25. het een sluyt het ander niet uyt.

b Hose. 10.3.

12 T.w. uyt haren broederen. De sin hier van is, dat sy eenen langen tijt geene forme van Politijcke regeeringe ofte Republijcke, noch van gemeenen openbaren Godtsdienst, (’t zy waren ofte valschen) souden hebben: gelijck het noch ten huydigen dage met haer gestelt is in alle plaetsen daer sy verstroyt op der aerden woonen.

13 Als daer waren de guldene kalveren te Dan ende Bethel, item de Baals.

14 Siet van Ephod, Exod. 28. op vers 6. Ierobeam heeft ontwijfelick met sijne nieuwe Priesteren, oock nieuwe Priesterlicke kleedingen verordineert, om het volck van Ierusalem af te houden. Siet van afgodische Ephods buyten Godts ordinantie gemaeckt, Iudic. 17.5, etc.

15 Die sy na de wijse der Heydenen hadden, om die raet te vragen. siet Gen. 31. op vers 19. Ezech. 21.21. Zach. 10.2.

5

Daer na sullen sich de kinderen Israëls bekeeren, ende soecken den HEERE haren Godt, ende ^{c 16} David haren Koningh: ende sy sullen ¹⁷ vreesende komen tot den Heere, ende tot sijne goetheyt, ^d in het ¹⁸ laetste der dagen.[kolom]

c Ier. 30.9. Ezech. 34.23. ende 37.22.

16 N. den Heere Christum, haren Messiam, David genoemt, om dat hy sijn sone, na den vleesche soude zijn, ende David sijn voorbeelt geweest was. alsoo Ierem. 30.9. Ezech. 34.23. ende 37.24. Gelijck hy na den Geest Davids ende sijns volcks Godt ende de Heere was.

17 Hebr. sullen vreesen tot, etc. D. vreesende aenkomen, uyt bekentenisse harer onweerdigheyt, ontsettinge over de onverdiende groote goedigheyt Godes, die haer in den Euangelio sal worden voorgedragen, ende bekommernisse, om desen genaden-tijt tijdelick waer te nemen ende recht te gebruycken. Vergel. onder 11.10, 11. Mich. 7.17. oock Iesa. 13.8.

d Iesa. 2.2. Mich. 4.1.

18 Dat is, na eenen langen tijt, in den Nieuwen Testamente, als de Messias sal verschenen zijn: want dese maniere van spreken niet juyst en siet op den alderlaetsten tijt, die voor de voleyndinge der werelt sal gaen. Siet Genes. 49.1. Iesa. 2.2. Mich. 4.1. Hebr. 1.1, etc. met d’aenteeckeninge aldaer.