Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het vj. Capittel

Darius het Rijcke van Babel ontfangen hebbende, neemt voor, Daniel boven sijne hondert ende twintigh Lantvorsten te verheffen, vers 1, etc. die hier over met nijdigheyt ontsteken zijnde, 5. bewegen den Koningh een afgodisch besluyt te maken, dat in dertigh dagen niemant yets bidden en soude, als van den Koningh, op pene van in den kuyl der leeuwen te sullen geworpen worden, 8. Daniel dit bevel overtredende, wort in den kuyl der leeuwen geworpen, 11, 12. etc. maer van Godt wonderbaerlick bewaert ende verlost, 22, 23, etc. Sijn vyanden in den kuyl der leeuwen geworpen zijnde, worden stracks van de leeuwen vernielt, 25. weshalven Godt gepresen wort, 26.

1

^{* 1} DArius de Meder nu, ² ontfingh het Koninckrijcke, ³ ontrent twee en sestigh jaren oudt zijnde.

* Eenige voegen dit vers aen het eynde des voorgaenden Capit.

1 Chald. Dariaves, hy wort de Meder genoemt, om hem te onderscheyden van Dario den Perser, van welcken siet Ezra 4. versen 5, 24.

2 Of, nam in, nam aen, kreegh, T.w. na veler gevoelen, van de hant Cyri, want doe Cyrus, met hulpe van Dario sijnen schoonvader, het rijcke van Babylon hadde ingenomen, soo heeft hy het selve Dario over gegeven, ende hy is na Persiam getrocken, om sijne saken aldaer voorder te verrichten, ende in ordre te stellen. Doch doe Darius ontrent een jaer over ’t Rijcke van Babel geregeert hadde, heeft Cyrus de regeeringe des Babylonischen Rijcks weder tot sich genomen. Doch van het gevoelen van andere siet boven 5. op versen 1, 30.

3 Chald. een sone van ontrent twee en setigh jaren.

2

[Ende] ⁴ het docht Dario goet, dat hy over het Koninckrijcke stelde hondert ende twintigh Stadthouders, ⁵ die over het gantsche Koninckrijck zijn souden:

4 Siet Dan. c. 4. op vers 2.

5 T.w. om het selve wel ende bequamelick te regeeren, een yeder in sijne Provintie, daer in hy van den Koningh soude gestelt worden.

3

Ende over deselve drie ⁶ Vorsten, van dewelcke Daniel ⁷ de eerste zijn soude: den welcken die Stadthouders selfs souden reeckenschap geven, op dat de Koningh geen schade en lede.

6 Of, Oppervorsten, of, Overvorsten, Presidenten.

7 D. de principaelste, als blijckt vers 4. And. daer Daniel een van was.

4

⁸ Doe overtrefte dese Daniel die Vorsten, ende die Stadthouders, daerom dat een voortreffelicker geest in hem was: ende ⁹ de Koningh dacht hem te stellen over het geheele Koninckrijck.

8 Chald. doe was Daniel overtreffende over de Presidenten, ende de Vorsten, Daniel overtrefte alle deselve in wijsheyt, voorsichtigheyt, rechtveerdigheyt, matigheyt, ende andere deughden.

9 Het schijnt dat Darius nu oudt zijnde, ende aenmerckende die voortreffelicke gaven met dewelcke Daniel boven alle andere Vorsten begaeft was, hem meynde te maken Stadthouder over het Koninckrijcke van Babel. Hier uyt is gesproten de haet der Vorsten tegen Daniel.

5

¹⁰ Doe sochten de Vorsten, ende de Stadthouders ¹¹ gelegentheyt te vinden tegen Daniel ¹² van wegen het Koninckrijcke: maer sy en konden geen gelegentheyt noch ¹³ misdaet vinden, dewijle hy getrouw was, ende geen ¹⁴ vergrijpinge noch misdaet in hem gevonden en wiert.

10 Uyt nijdigheyt, die een moeder is van dootslagh.

11 Ofte, oorsake, ofte, occasie.

12 Chald. van de zijde des Koninckrijcks, D. in de bedieninge die hem van den Koningh was opgeleyt: sy letteden neerstelick op al sijnen handel ende wandel, of hy sijn ampt wel ende getrouwelick bediende, ofte, dat hy sich ergens in vergreep: Maer dit was te vergeefs, sy en konden in hem niet vinden, gelijck stracks geseyt wort.

13 Of, misslagh, ofte, corruptie.

14 Ofte, dwalinge, foute.

6

Doe seyden die mannen, Wy en sullen tegen desen Daniel ¹⁵ geen gelegentheyt vinden, ’t en zy dat wy tegen hem [yet] vinden ¹⁶ in de wet sijnes Godts.

15 Soo oprecht, vlijtigh, voorsichtigh, ende getrouw droegh hem Daniel in die hooge bedieninge, dat sijne vyanden selve den moedt verloren gaven, om yets te kunnen uytvinden, dat eenigen schijn van misdaet hebben soude.

16 In den Godtsdienst, die hem in de wet des Heeren voorgeschreven is.

7

¹⁷ Soo quamen dese Vorsten ende de Stadthouders ¹⁸ met hoopen tot den Koningh, ende seyden aldus tot hem, O Koningh Darius, leeft in eeuwigheyt.

17 T.w. als sy meynden middel gevonden te hebben om Daniel te betrappen in sijnen Godtsdienst.

18 And. met gedruys. Ende alsoo hier onder versen 12, 16. siet de aenteeckeninge Psalm 2. op vers 1.

8

Alle de Vorsten des Rijcks, ¹⁹ de Overheden, ende Stadthouders, de Raetsheeren, ende Lantvooghden, hebben sich beraetslaeght een Konincklicke ordinantie te stellen, ende een sterck gebodt te maken, dat alle die in dertigh dagen ²⁰ een versoeck doen sal ²¹ van eenigen Godt ofte mensche, behalven van u, ô Koningh, die sal in den kuyl der leeuwen geworpen worden.

19 Ofte, Magistraten.

20 Chald. een begeerte begeeren sal, ofte, versoeck versoecken sal.

21 De Groote aen het hof Darij, zijn met sulcke nijdigheyt tegen Daniel ingenomen, dat sy alle Godtsaligheyt ende Godtsdienst over hoop werpen, op dat sy Daniel souden mogen van kant helpen, want dit is eygentlick met dit placcaet haer oogemerck geweest. Sy verbieden den genen die in noot waren, Godt aen te roepen: Sy verbieden oock den krancken, hulpe by de medicijnmeesters te soecken, het welck teenemael tegen de nature was: Nochtans heeft de Koningh dit geteeckent, vers 10. etc.

9

Nu, ô Koningh, ghy sult een gebodt bevestigen, ende een schrift teeckenen, ²² dat niet verandert en worde, ^{a 23} na de wet ²⁴ der

22 Ofte, op dat het niet verandert en worde.

a Esth. 1. vers 19. ende 8.8.

23 Ofte, volgens het recht der Meden, etc. Vergel. Esth. 1. vers 19. ende 8.8.

24 Die beyde volckeren worden hier by malkanderen gevoeght, om dat sy te dier tijt gelijckelijck van Cyro ende Dario wierden geregeert, na sommiger gevoelen. Andere houden’t daer voor, dat dit geschiet zy te Susan, een Provincie van Persia, Dan. 8.2. (hoewel doemaels den Chaldeen onderworpen) alwaer het recht der Meden ende Persen wiert onderhouden.

[fol. 97r]

Meden ende der Persen, die ²⁵ niet en mach wederroepen worden.

25 Chald. die niet en passeert, of voorby gaet, dat is, die niet verandert en wort. alsoo onder vers 13. Vergel. dese maniere van spreken met Matth. 24.35. ende met Marc. 13.31.

10

²⁶ Daerom teeckende de Koningh Darius dat schrift, ende gebodt.

26 Of, ten desen aensien, of, in aller maniere. De sin is, De Koningh en maeckte geen swarigheyt dit placcaet te onderteeckenen, meynende ’t selve te zijn een bewijs, dat sy hem soo gehoorsaem waren, dat sy liever alle hare Goden verloochenen ende versaken wouden, dan hem te vertoornen.

11

Doe nu Daniel verstont, dat dit schrift geteekent was, gingh hy in sijn huys (hy nu hadde in sijne ²⁷ oppersale opene vensters ^{28 b} tegen Ierusalem aen) ende hy knielde ^{29 c} drie tijden ’s daeghs op sijne knijen, ende hy badt, ende ³⁰ dede belijdenisse voor sijnen Godt, ³¹ gantschelick gelijck hy voor desen gedaen hadde.

27 Of, eet-sale, of, somerhuys.

28 Dit doet Daniel achtervolgens het gene datter staet 1.Reg. 8. vers 44. siet de aenteeck. aldaer, ende Psalm 5. vers 8. met d’aenteeck.

b 1.Reg. 8.44.

29 T.w. des morgens eer hy eenige saken by der hant nam: des middaeghs doe hy inquam om te eten: ende ’s avonts eer hy te bedde gingh. Siet Psalm 55. de aenteeck. op vers 18. Liever woude Daniel sterven, dan desen sijnen gewoonelicken Godtsdienst nalaten.

c Psalm 55.18.

30 Ofte, loofde, danckte.

31 Of, in aller maniere, allesins.

12

Doe quamen die mannen ³² met hoopen, ende sy vonden Daniel biddende ende smeeckende ³³ voor sijnen Godt.

32 Ofte, met gedruys, als vers 7. Vergelijckt Psalm 10. versen 8, 9.

33 D. opentlick, voor het aenschijn Godes.

13

Doe quamen sy naerder, ende spraken voor den Koningh van het gebodt des Koninghs, Hebt ghy niet een gebodt geteeckent, dat alle man die in dertigh dagen van eenigen Godt of mensche [yet] versoecken soude, behalven van u, ô Koningh, in den kuyl der leeuwen soude geworpen worden? De Koningh antwoordde ende seyde, ³⁴ ’t Is een vaste reden, na de wet der Meden ende Persen, die niet en mach wederroepen worden.

34 De sake is waer, ’t is een seker en vaste sake. Sy hadden den Koningh verstrickt, eer hy wist of merckte dat het haer om Daniel te doen was.

14

Doe antwoordden sy, ende seyden voor den Koningh, ³⁵ Daniel ³⁶ een van de gevangelick wechgevoerde uyt Iuda, ³⁷ en heeft, ô Koningh, op u geen achtinge gestelt, noch op het gebodt dat ghy geteeckent hebt: maer hy bidt ³⁸ op drie tijden ’s daeghs sijn gebedt.

35 Siet de arghlistigheyt deser boeven, hadden sy eerst laten blijcken, dat het haer om Daniel te doen was, so souden sy in perijckel ende vreese gestaen hebben, dat de Koningh haer niet en soude gehoort hebben, maer nu openbaren sy haer selven.

36 Dit voegen sy hier by om Daniel van wegen sijn lant en staet (zijnde een gevangen Iode) by den Koningh hatigh te maken: als of sy seyden, Dat een Babylonier, Persiaen, of Meder dus ongehoorsaem ware, hy soude een sware straffe verdienen: hoe veel meer een gevangen Iode.

37 Als of sy seyden, hy heeft uwe Majesteyt kleyne, ja van geener weerde geacht, ende hy en heeft uwe wet niet gehoorsaemt, staet u dat te lijden Heer Koningh?

38 T.w. gelijck hy gewoon was te doen eer dit placcaet gepubliceert was. siet boven vers 11.

15

Doe de Koningh dese reden hoorde, ³⁹ was hy seer bedroeft by hemselven, ende hy stelde het herte op Daniel, om hem te verlossen: ja tot den ondergangh der sonne toe, ⁴⁰ bemoeyde hy sich om hem te redden.

39 Chald. eygentlick, was hy seer quaet, ofte, was het seer quaet by hem. D. hy wiert seer bedroeft, ende hy was seer moeijelick in sich selven. Nu verstont hy eerst waer toe sijn placcaet streckte, namelick om Daniel van kant te helpen.

40 Of, was hy arbeydende, of, bekommert, of, besich.

16

⁴¹ Doe quamen die mannen ⁴² met hoopen tot den Koningh, ende sy seyden tot den Koningh, ⁴³ Wetet, ô Koningh, dat der Meden ende der Persen ⁴⁴ wet is, dat geen gebodt noch ordinantie die de Koningh verordineert heeft, en mach verandert worden.

41 T.w. doe sy sagen, dat de Koningh wanckelde, ende sijn beste dede om Daniel uyt hare handen te verlossen, ende voor het werpen in den kuyl der leeuwen, te bevrijden.

42 Dus sterck quamen sy, op dat haer versoeck des te grooter aensien ende vermogen by den Koningh hebben soude.

43 Dit spreken sy als dreygende, want de Koningh wist wel wat der Meden ende der Persen wetten mede brachten, als oock watter in sijn placcaten stont.

44 Ten was haer niet te doen om het recht of wet der Persen staende te houden, maer om Daniel van kant te helpen. Oock was dit een godtloos recht ofte wet, want een besluyt niet te willen veranderen, als de reden sulcks vereyscht, is tyrannije: Of, den Koningh ende sijnen raet sulcke volkomene wijsheyt, ende bestendige rechtveerdigheyt toe te schrijven, dat sy in het maken van wetten of decreten, van de gerechtigheyt niet en konnen afwijcken ofte missen, is haer tot Goden maken.

17

Doe beval de Koningh, ende sy brachten Daniel voort, ende wierpen [hem] in den kuyl der leeuwen: [ende] de Koningh antwoordde ende seyde tot Daniel, ⁴⁵ Uw’ Godt, dien ghy geduerighlick eert, ⁴⁶ die verlosse u.

45 Hier wenscht Darius, dat Godt sijnen getrouwen dienaer Daniel woude verlossen, bevindende dat hy (al hoewel hy te vooren geordineert hadde dat men van niemant yets als van hem soude versoecken) niet machtigh en was Daniel te helpen. Te gelijcke geeft hier Darius genoeghsaem te kennen, dat het hem van herten leet was, dat hy Daniel moeste laten werpen in den kuyl der leeuwen, maer dat hy het niet en konde verhinderen, zijnde daer toe gedwongen van de Vorsten des Rijcks.

46 Ofte, die sal u verlossen.

18

Ende daer wiert ⁴⁷ een steen gebracht, ende op den mont des kuyls geleyt: ende ⁴⁸ de Koningh verzegelde den selven met sijnen ringh, ende met den ringh sijner Gewel-[kolom]digen, ⁴⁹ op dat de wille, aengaende Daniel, niet en soude verandert worden.

47 In den text staet expresselick uytgedruckt dat het een, ofte, een eenigh steen was, Te weten, eenen grooten steen, om den mont, deure, ofte ingangh des kuyls dichte ende vaste toe te stoppen, op dat Daniel allen middel van daer uyt te kunnen komen, soude benomen wesen, want Daniel was van wegen sijne Prophetien, ende uytleggingen der dromen, in groot credijt, ende door de bedieninge sijner grooter ampten, by een yegelijck in groot aensien. Het schijnt dat die booswichten stracks gemerckt hebben, dat de leeuwen haer van Daniel hebben onthouden, daerom hebben sy desen grooten steen, ende het zegel des Koninghs, ende harer aller zegel, daer op geset.

48 Dit is alsoo, door Godes wonderbaerlicken raet geschiet, op dat de verlossinge Danielis des te openbaerder soude blijcken.

49 Ofte, op datter niets, of, geen dingh en soude verandert worden, aengaende Daniel. Want sy en vertrouwden den Koningh niet, dewijle hy alreets soo vele moeyte hadde aengewent, om Daniel te verlossen.

19

Doe gingh de Koningh na sijn palleys, ende overnachte nuchteren, ende en liet ⁵⁰ geen vreughden-spel voor sich brengen: ende ⁵¹ sijn slaep weeck verre van hem.

50 Ofte, geen vermakelick spel, of, musijck spel, ofte, musijck-instrumenten. Anders, hy en liet geen tafel, ofte spijse, voor sich brengen. De sin is, hy onthielt sich van alle dingen die vermakelick waren, ende die hem de droefheyt hadden kunnen benemen, ofte verlichten, sulcke sorge ende bekommernisse hadde hy over Daniel.

51 Dat is, hy en konde oock geensins slapen, soo bekommert was hy, om dat men hem soo hadde bedrogen, ende gedwongen Daniel in den kuyl der leeuwen te werpen. Siet wat de conscientie in de menschen kan wercken? siet Rom. c. 2. versen 14, 15.

20

Doe stont de Koningh in den vroegen morgenstont met het licht op, ende hy gingh ⁵² met haeste henen tot den kuyl der leeuwen.

52 Anders, met beroeringe. Siet boven cap. 2. de aenteeck. op vers 25.

21

Als hy nu tot den kuyl genadert was, riep hy tot Daniel met een droeve stemme: De Koningh ⁵³ antwoordde, ende seyde tot Daniel: O Daniel, ghy knecht ⁵⁴ des levendigen Godts, ⁵⁵ heeft oock uwe Godt, dien ghy geduerighlick eert, u van de leeuwen kunnen verlossen?

53 D. sprack. ende alsoo doorgaens.

54 Siet Ier. 10 d’aent. op vers 10.

55 Aen dese twijffelinge blijckt genoeghsaem, dat de Koningh Darius tot den waren Godt noch niet bekeert en is geweest: want die waerlick aen Godt gelooven, en twijffelen in ’t minste aen sijne Almacht niet.

22

Doe sprack Daniel tot den Koningh, ô Koningh ⁵⁶ leeft in eeuwigheyt.

56 Anders, de Koningh leve in eeuwigheyt, D. Godt verleene den Koningh een langh leven.

23

Mijn Godt heeft sijnen Engel gesonden, ende hy heeft den muyl der leeuwen toegesloten, ⁵⁷ dat sy my niet beschadight en hebben, om dat voor hem ⁵⁸ onschult in my gevonden is: oock en hebbe ick, ô Koningh, tegen u ⁵⁹ geen misdaet gedaen.

57 Aengaende de geestelicke bewaringe, vergel. Psalm 91. vers 13. ende 1.Petr. cap. 5. vers 7.

58 Ofte, oprechtigheyt, of, suyverheyt. Hoewel de Heere door de godtsaligheyt der vromen beweeght wort haer wel te doen, aengesien hy selve hem door eene genadige belofte daer toe als verbonden heeft, ende dat de rechtveerdighheyt vereyscht dat hy sijne genadige belofte volbrenge, 1.Timoth. cap. 4. vers 8. 2.Thess. cap. 1. versen 5, 7. Hebr. cap. 6. vers 10. Nochtans en volght daer uyt geensins, dat de Godtsaligheyt des menschen sulcks verdient. Want door een genadige belofte ergens toe verbonden te zijn, ende door verdienste daer toe eygentlick verbonden te zijn, en kunnen t’samen niet bestaen. Siet Rom. cap. 11. vers 6. Soo dat Daniel hier sijne gerechtigheyt niet en roemt, maer hy geeft te kennen, dat hem Godt verlost heeft, om te doen blijcken, dat dien Godtsdienst hem behaeghde, dien hy (oock met verlies sijnes levens) woude behouden.

59 Chald. geen verdervinge. Anders, ende oock voor u, ô Koningh, en hebbe ick geen leet gedaen, ofte, geen schade, dat de Koningh ofte door mijn onvoorsichtigheyt, ofte door mijne ongetrouwigheyt, ergens eenige schade soude geleden hebben. Daniel heeft wel het godtloose placcaet des Koninghs overtreden, maer dat en heeft hy niet gedaen uyt kleynachtinge des Koninghs, maer om dat hy den oppersten Koningh voor eerst ende voor al moest gehoorsamen. Men moet Godt vreesen, ende den Koningh eeren, 1.Petr. cap. 2. vers 17.

24

Doe wert de Koningh ⁶⁰ by hemselven ⁶¹ seer vrolick, ende seyde, dat men Daniel uyt den kuyl ⁶² trecken soude: Doe Daniel uyt den kuyl opgetrocken was, soo en wert’er ⁶³ geen schade aen hem gevonden, ⁶⁴ dewijle hy in sijnen Godt gelooft hadde.

60 Ofte, over hem selven, ofte, daer over.

61 Chald. seer goet. Siet Iudic. cap. 16. de aenteeckeninge op vers 25.

62 Vermoedelick is Daniel met koorden daer uyt getrocken, als met Ieremia geschiet is, Ierem. cap. 38.

63 Ofte, verzeeringe, quetsinge, leet.

64 Dat is, dewijle hy op sijnen Godt vertrouwt hadde. Daniel en sal wel niet geweten hebben, dat hem Godt door sulck een mirakel soude verlossen, maer hy heeft gelooft ende vertrouwt, dat Godt hem niet verlaten en soude. Siet Philip. cap. 1. vers 21. wat het geloove in den Almachtigen Godt vermach, siet oock Hebr. cap. 11. van vers 7. tot het eynde des capittels.

25

Doe beval de Koningh, ende sy brachten die mannen voort, die den Daniel ⁶⁵ overluyt beschuldight hadden, ende ⁶⁶ sy wierpen in den kuyl der leeuwen, haer, hare ⁶⁷ kinderen, ende hare vrouwen: ende ⁶⁸ sy en quamen niet op den gront des kuyls, of de leeuwen ⁶⁹ heerschten over haer, sy ⁷⁰ vermorselden oock alle hare beenderen.

65 Siet boven cap. 3. op vers 8.

66 Alsoo vallen sy in den put, dien sy voor Daniel gegraven hadden. Siet Esth. cap. 7. vers 10. wat Haman wedervaren is. Siet oock Psalm 7. versen 16, 17. ende cap. 9. versen 16, 17. Prov. cap. 26. vers 27. ende Eccles. cap. 10. vers 8.

67 Chald. sonen, onder den name van sonen worden dickwils in de Heylige Schrift, oock de dochters begrepen.

68 D. eer sy op het onderste van den kuyl, of op den vloer of bodem des kuyls gekomen waren. siet gelijcke straffe Godes Dan. cap. 3. vers 22. Siet oock Amos cap. 5. vers 19.

69 Ofte, hadden d’overhant over haer, ofte, overweldighdense, ofte, waren meesters over haer.

70 Ofte, vermaelden.

26

Doe schreef de Koningh Darius aen ⁷¹ alle volckeren, natien, ende tongen, die op de gantsche aerde woonden, Uwe vrede worde vermenighvuldight.

71 Te weten, staende onder sijn gebiet, als vers 27 uytgedruckt wort. siet Dan. cap. 2. op vers 39. ende cap. 4. op vers 1.

27

Van my is een bevel gegeven, dat men in de gantsche heerschappije mijnes Koninckrijcks beve ende tsittere voor het aengesichte ⁷² van den Godt Daniels: want hy is ⁷³ de levendige Godt, ende bestendigh in eeuwigheden, ende ^{74 d} sijn Koninckrijcke en is niet verderffelick, ende sijne heerschappije ⁷⁵ is tot den eynde toe.

72 De ware Godt (die aller geloovigen Godt is) wort genoemt de Godt Daniels, gelijck hy genoemt wort de Godt Abrahams, Isaacs ende Iacobs, om dat Daniel den selven yverlick heeft ge-eert ende gedient.

73 Siet boven vers 21.

74 Siet Psalm 93. vers 2. ende Dan. cap. 4. vers 3.

d Dan. cap. 2. vers 44. ende cap. 4. vers 3. ende cap. 7. versen 14, 27. Luce 1.33.

75 Ofte, duert. Hier mede wort Godt onderscheyden van alle schepselen of creaturen, die allegaer verganckelick ofte verderffelick zijn.

28

Hy verlost ende reddet, ende hy doet teeckenen ende wonderen in den hemel, ende

[fol. 97v]

op der aerde: Die heeft Daniel uyt ⁷⁶ het gewelt der leeuwen verlost ⁷⁷.

76 Chald. de hant, D. uyt de macht, uyt het gewelt der leeuwen. Alsoo staet’er Genes. 9.5. Van de hant aller gedierten: Ende Iob 5. vers 20. Van de hant des sweerts. Siet dergelijcke exempelen meer in de aenteeck. aldaer.

77 Alle de voorgaende treffelicke eeren, die Darius den waren Godt geeft, en zijn geen bewijs, dat hy den selven voor den eenigen waren Godt hebbe aengenomen, anders soude hy alle valsche Godtsdiensten hebben afgeschaft: maer het is alleen eene eerlicke belijdenisse van den waren Godt, daer toe hy gedrongen wiert door de groote wonderheden, die hy voor sijne oogen sagh, sonder dat hy nochtans de afgoden hebbe verlaten.

29

Dese Daniel nu ⁷⁸ hadde voorspoet in het Koninckrijcke van Darius, ende ⁷⁹ in het Koninckrijcke van Cores den Persiaen ⁸⁰.

78 Dewijle de godtsaligheyt de belofte heeft niet alleen des toekomenden, maer oock des tegenwoordigen levens, 1.Tim. 4. vers 8. na dat Godt in sijne onfeylbare wijsheyt oordeelt sijnen kinderen goet te wesen.

79 Siet Dan. 1. op vers 21.

80 De geheele seven en dertighste Psalm past wel op de historie deses sesten Capittels.