Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxix. Capittel.

Tijt deser prophetie, vers 1. tegen Pharao ende gantsch Egypten, 2. met belofte van eene kleyne herstellinge, 13. op dat Godts volck sich niet meer op Egypten en vertrouwe, noch door meyneedigheyt in lijden brenge, 16. tijt der volgender prophetie, 17. in dewelcke Godt den Koningh Nebucadrezar Egyptenlant geeft tot loon van sijnen dienst, tegen Tyrus, 18. herstellinge Israëls, 21.

1

INden ¹ tienden jare, inde ² tiende [maent,] op den twaelfsten der maent, geschiedde des HEEREN woort tot my, seggende:

1 Na de gevangelicke wechvoeringe van Iechonias ofte Iojachin, Vergelijckt bov. 1.2. en ond. 33. vers 21. etc.

2 In ’t Kerckelick jaer genoemt Tebeth, in het Burgerlicke, Tamus.

2

Menschen kint ³, sett u aengesichte tegen ⁴ Pharao, den Koningh van Egypten: ende propheteert tegen hem, ende tegen het gantsch Egypten.

3 Siet boven 6. op vers 2.

4 Desen houden sommige geweest te zijn Pharao Hophra. Siet Ierem. 44.30. met d’aenteeck. Uyt welcke plaetse afgenomen wort, dat hy schijnt geleeft te hebben ten tijde als de Ioden, na Ierusalems verwoestinge door Nebucadnezar, vluchteden in Egypten. Anders was Pharao, een gemeyne naem der Koningen van Egypten. Siet Genes.12. op vers 15.

3

Spreeckt, ende seght, Soo seyt de Heere HEERE; Siet ⁵ ick [wil] aen u, OPharao, Koningh van Egypten; dien grooten ^{a 6} Zeedraeck, die in het midden sijner ⁷ rivieren leyt: Die daer seyt, Mijne ⁸ riviere is mijne, ende ick heb [die] voor my ⁹ gemaeckt.

5 Als bov. 28.22. Alsoo onder vers 10. ende 30.22. etc.

a Psalm 74.13, 14. Iesa. 27.1. ende 51.9.

6 Siet Psalm 74.13, 14. Iesa. 27.1. ende 51.9. ende ond. 32.2. Sommige verstaen hier een crocodyl.

7 Verstaet de verscheyden armen ende stroomen van de groote ende vermaerde riviere Nilus, waer door hy meynde soo versekert te zijn, dat geen vyant, ja selfs geen Godt (als Herodot. lib. 2. schrijft) hem uyt sijn Rijck konde verdrijven.

8 Nilus: daer over heb ick alleen te gebieden, sy is alleen tot mijn profijt ende versekeringe, niemant anders heeft’er gesagh over, ofte kanse my benemen ofte ontwenden.

9 Alsoo geordineert ende verdeylt, tot gerijf ende sterckte mijns Koninckrijcks.

4

Maer ick sal ¹⁰ haken in uwe kaken doen, ende den ¹¹ visch uwer rivieren aen uwe schubben doen kleven: ende ick sal u uyt het midden uwer rivieren optrecken, ende al de visch uwer rivieren sal aen uwe schubben kleven.

10 Vergel. Amos 4. op vers 2.

11 D. uwe onderdanen sal ick met u uyttrecken (gelijck de kleyne visschen hangen aen de schubben van sulcke groote) ende u t’samen ter plaetsen voeren ende trecken, daer ghy sult varen, als volght: Ick sal mijn oordeel eensdeels door de Cyreners (als sommige uyt Herodot. lib. 2. meynen) daer na, door Nebucadnezar uytvoeren, van welcken in ’t volgende vermelt is, vers 19. etc. ende 30.24, 25. etc. Vergel. Ier. 43.10. ende 46.2. etc. ende siet oock Ierem. 44. op vers 30. D’ordre deser geschiedenissen is by de Uytleggers wat duyster, overmits Pharao Hophra gehouden is voor een kints kint van Pharao Necho, dien Nebucadnezar, by het leven (als men houdt) sijns vaders, Nebucadnezars des eersten, (anders genoemt Nabopolassar) heeft overwonnen, ende daer na Egypten verwoest, blijvende de sake selfs, ende de waerheyt van Godts woort buyten allen twijfel. Gelijck Godt in sijne genaden-beloften, het begin, vervolgh, ende eynde dickwils t’samen voeght, ende onder een vermenght: alsoo doet hy oock in sijne straf-prophetien, dewijle alles hem van eeuwigheyt bekent is, ende het eene soo seker als het ander: waer op in de Schriften der Propheten sonderling dient gelett. Vergelijckt Ierem. cap. 46. versen 2, 13. met de aenteeckeninge op beyde versen aldaer.

5

Ende ick sal u verlaten, in de woestijne, u, ende al den visch uwer rivieren; op het [kolom] open velt sult ghy ¹² vallen; ghy en sult niet ¹³ versamelt noch vergadert worden: ¹⁴ aen ’t gedierte der aerde, ende aen ’t gevogelte des hemels heb ick u ter spijse gegeven.

12 D. geslagen worden ende omkomen. Siet Genes. 14. op vers 10. Of, vallen, voor, liggen, als elders.

13 Ter begraeffenisse, alsoo elders.

14 Vergel. Psal. 74. vers 14, etc.

6

Ende alle de inwoonders van Egypten sullen weten, dat ick de HEERE ben: om dat sy den huyse Israëls eenen ^{b 15} rietstaf geweest zijn.

b 2.Reg. 18.21. Iesa. 36.6.

15 Haer opruijende tot rebellije tegen de Chaldeen, met belofte van groote hulpe, die sy niet en hebben gehouden. Siet 2.Reg. 18. op vers 21.

7

Als sy u by uwe hant grepen, soo wiert ghy ¹⁶ gebroken, ende spletet hen alle ¹⁷ zijden: ende als sy op u leunden, soo wiert ghy verbroken, ende ¹⁸ lietet alle lendenen op haer selven staen.

16 Of, gekroockt: haer niet alleen niet ondersteunende, maer oock quetsende, ende stekende.

17 Hebr. zijde: of, de gantsche zijde. And. schouder: hier wort van lenen, of, leunen ende steunen gesproken.

18 Hebr. dedet hen alle lendenen staen, D. ghy verlietse, lietse staen op haer selven, ende begaen, soose best konden, sonder haer te helpen, ofte t’ondersteunen tegen uwe beloften, ende hare hope, ofte verwachtinge. Ofte aldus: Ende soudt ghy haer alle lendenen doen staen? D. staende, of, over eynde houden.

8

Daerom, soo seyt de Heere HEERE; Siet ick sal het ¹⁹ sweert over u brengen: ende ick sal uyt u mensch ende beest uytroeijen.

19 Vyantlicke oorloge, moort ende verwoestinge.

9

Ende Egyptenlant sal worden tot eene wildernisse ende woestheyt; ende sy sullen weten, dat ick de HEERE ben: om dat ²⁰ hy seyt, ²¹ De riviere is mijne, ende ick heb [die] gemaeckt.

20 Pharao.

21 Als bov. vers 3.

10

Daerom, siet ick ²² [wil] aen u, ende aen uwe riviere: ende ick sal Egyptenlant stellen tot ²³ woeste wilde eensaemheden, van den ²⁴ toren ²⁵ Syene af, tot aen de lantpale van ²⁶ Moorenlant.

22 Als bov. vers 3.

23 Hebr. woestheden der woestheyt der eensaemheyt, ofte, wildernisse, D. ten uytersten woest maken.

24 Hebr. Migdol, dat sommige nemen voor de stadt Migdol, waer van siet Ier. 44.41. ende 46. vers 14.

25 Hebr. Seveneh, D. van het een eynde des lants tot het andere, gelijck eenige dit verklaren. Doch Syene was een vermaerde stadt in Egypten, gelegen juyst onder den kreefts circkel, ofte, tropicus Cancri, Plin. lib. 2. cap. 73. Eenige meynen dat het nu genoemt zy Asna.

26 Hebr. Cusch. siet Genes. 2. op vers 13. ende c. 10. op vers 6. Dat Moorenlant aen Egypten grenst, wort gehouden buyten twijfel. siet Ies. cap. 18. op versen 1, 2. ende vergel. ond. 30.4.

11

Geen menschen voet en sal door het selve door gaen, noch geen beesten voet en sal door ’t selve door gaen: ende het sal veertigh jaer ^2717[27] onbewoont zijn.

27 Siet van het Hebr. woort Ier. 17. op vers 6.

17[27] Siet van het Hebr. woort Ier. 17. op vers 6.

12

Want ick sal Egyptenlant stellen [tot] eene verwoestinge in het ²⁸ midden der verwoeste landen, ende sijne steden sullen eene woestheyt zijn in’t midden der verwoeste steden, veertigh jaer: ende ick sal de Egyptenaers verstroijen onder de Heydenen, ende salse ²⁹ verspreyden in de landen.

28 D. in sulcken staet, als andere verwoeste landen ende steden plegen te zijn: alsoo ond. 30.7.

29 Ofte, wannen, verschudden: Alsoo ond. 30.23.

13

Maer soo seyt de Heere HEERE: ten eynde van ³⁰ veertigh jaer, sal ick de Egyptenaers vergaderen uyt de volcken, daer henen sy verstroyt zijn geworden.

30 Na dese verwoestinge, als de monarchie der Babyloniers na ’t eynde sal gaen.

14

Ende ick sal de gevangenisse der Egyptenaren wenden, ende haer weder brengen in den lande ³¹ Pathros, in ’t lant hares ³² koophandels: ende aldaer sullen sy een ³³ nedrigh Koninckrijck zijn.

31 Siet Genes.10. op vers 14.

32 D. daer sy haren handel plegen te drijven met koopen ende verkoopen. And. verkeeringe, wooninge. De sin is, Haer vaderlant.

33 Onder de monarchie der Persen. Vergel. bov. 17.14.

15

Ende het sal nedriger zijn dan de [andere] Koninckrijcken, ende sich niet meer verheffen boven de Heydenen: want ick salse verminderen, datse niet en sullen heerschen over de Heydenen.

16

Ende het en sal den huyse Israëls niet meer zijn tot een vertrouwen, dat der ³⁴ ongerechtigheyt doe gedencken, wanneerse na ³⁵ haerlieden ^c omsien: maer sy sullen weten, dat ick de Heere HEERE ben.

34 Die sy in ’t handelen met de Egyptenaers begaen, ende andersins van oudts af van daer gehaelt hebben. Siet boven 21.24. met de aenteeck. ende wijders cap. 18. versen 22, 24. ende 23.19, 20, 21.

35 Of, als sy na haer omsagen: T.w. na de Egyptenaers: niet op my, maer op Egypten vertrouwende, ende alsoo van my afwijckende: waer door sy my oorsake souden geven, om het een met het ander t’samen haerlieden te gedencken, ende te straffen. Siet Genes. cap. 8. op vers 1.

c Thren. cap. 4. vers 17.

17

Voorts gebeurdet in ’t ³⁶ seven ende twintighste jaer, in de ³⁷ eerste [maent,] op den eersten der maent; [dat] het woort des HEEREN tot my geschiedde, seggende:

36 Siet vers 1.

37 Nisan, in ’t Kerckelick jaer. Thisri, in ’t Burgerlicke.

18

Menschen kint, Nebucadrezar, de Koningh van Babel, heeft sijn heyr eenen grooten dienst doen dienen tegen ³⁸ Tyrus; alle ³⁹ hoofden zijn ⁴⁰ kael geworden, ende ⁴¹ alle zijden zijn uytgepluckt: Ende noch hy, noch sijn heyr, en heeft geen loon gehadt van wegen Tyrus, voor den dienst, dien hy tegen haer gedient heeft.

38 Siet boven capp. 26. 27. 28.

39 Hebr. hooftzijde.

40 D. sijn krijghsvolck is bloot, beroyt, vermoeyt, ende uytgemergelt geworden door de belegeringe van Tyrus, als hebbende geduert, na het vermelden van oude Historien, (Ioseph. cont. App. lib. 1.) dertien jaer langh.

41 Ofte, alle schouderen zijn gestroopt, door het dragen van lasten.

19

Daerom, soo seyt de Heere HEERE;

[fol. 81r]

Siet ick sal Nebucadrezar, den Koningh van Babel, Egyptenlant geven: ende hy sal ⁴² des selven ⁴³ menighte wech voeren, ende des selven buyt buyten, ende des selven roof rooven, ende ’t sal den loon zijn voor sijn heyr.

42 Egyptenlants.

43 Ofte, gemeene volck, of, overvloet, rijckdom. siet van het Hebr. woort Ps. 37. op vers 16. Ier. 46. op vers 25. alsoo ond. cap. 30. versen 4, 10, 15. ende c. 31. versen 2, 18. ende 32.12, 16, etc.

20

[Tot] sijn ⁴⁴ arbeytsloon, om dat hy tegen ⁴⁵ haer gedient heeft, heb ick hem Egyptenlant gegeven, om datse ⁴⁶ voor my ⁴⁷ gewrocht hebben, spreeckt de Heere HEERE.

44 Vergel. Ier. 22. op vers 13.

45 De stadt Tyrus.

46 Niet dat Nebucadnezars ende sijns krijghsvolcks oogemerck geweest zy, den waren Godt Israëls in desen te gehoorsamen (die boose genoemt worden, onder 30.12.) maer om dat Godt haer door sijne verborgene regeeringe tot uytvoeringe van dit sijn oordeel gebruyckt heeft, als tot sijnen dienst. siet Ier. 25. op vers 9. Hoewel het soude konnen wesen, dat Nebucadnezar van Ezechiels Prophetie (als in Babylonien geschiet zijnde) vernomen hebbende door Godts bestier, sijn voornemen te stijver vervolght hebbe. Vergelijckt Ierem. 40.2, 3.

47 Siet van sulcken gebruyck des Hebr. woorts, Ruth cap. 2. op vers 19. Prov. 31. op vers 13.

21

Te dien dage sal ick den ⁴⁸ hoorn van het huys Israëls doen uytspruyten, ende u ⁴⁹ openinge des monts geven in het midden van ⁵⁰ hen, ende sy sullen weten, dat ick de HEERE ben.

48 D. d’eere ende het aensien mijner Kercke, wederom (als een kruyt uyt der aerde) doen rijsen in het midden der gevangenisse, sulcks dat ghy vry uyt van my ende mijne wercken, selfs in Babel, sult derven spreken, ende mijnen lof verbreyden: waer toe Godt ontwijffelick gebruyckt heeft, soo de vervullinge sulcker Prophetien, als de aengenaemheyt, hoogheyt ende vermaertheyt van Daniel ende de sijne. Siet Dan. 2.46. ende 3.29. ende 4.37. ende 5.29. Ofte, men kan het in ’t gemeyn nemen als eene Prophetie van de genade, die Godt sijner Kercke gewoon is te bewijsen na groote verdruckingen, als dese in Babel geweest was. Waer door hy haer oorsake geeft sijnen heyligen Naem opentlick te roemen.

49 Siet Psalm 51.17. Prov. 31.8. ende boven 16.63. ende onder 33.22. Ephes. 6.19. met de aenteeckeninge.

50 De Babyloniers.