Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het iiij. Capittel.

Den Propheet wort van Godt bevolen de toekomstige belegeringe van Ierusalem op eene tichelsteenen plate af te beelden, vers 1, etc. mitsgaders den tijt der verdraeghsaemtheyt Godts over den afval van Israël ende Iuda, 4. item den grooten hongersnoot, die, gedurende de belegeringe, binnen Ierusalem soude zijn, 9, etc.

1

ENde ghy menschen kint, neemt u eenen ¹ tichelsteen, ende leght dien voor u aengesichte: ende ² bewerpt daerop de stadt Ierusalem.

1 Verst. eene platformige effene tafel van tichelsteen gemaeckt, daer op men yet schrijven, graveeren, ofte afbeelden konde: gelijck by ons de schalien tot sulcken eynde gebruycket worden.

2 ’t Woort beteeckent hier eygentlick uytdrucken, insnijden, afmalen, graveeren met eene griffie. Vergel. ond. 23.14.

2

Ende ³ maeckt eene belegeringe tegen haer, ende bouwt tegen haer ^{4 a} sterckten, ende ⁵ werpt tegen haer eenen ⁶ wal op: ende stelt legers tegen haer, ende set tegen haer ⁷ stormrammen rontom.

3 T.w. in afbeeldinge, of afmalinge.

4 Siet van ’t Hebr. woort. 2.Reg. 25. op vers 1.

a 2.Reg. 25.1.

5 Hebr. stort, ofte, giet uyt.

6 Siet 2.Sam. 20. op vers 15.

7 T.w. daer mede de mueren der steden, ende sterckten gebroken wierden: genaemt by den Latijnen arietes. ’t Woort betekent oock Hooft-mannen, of Krijghs-overste, als 2.Reg. cap. 11. versen 4, 19. in welcken sin het hier oock van eenige genomen wort, als oock ond. 21.22.

3

Voorder, neemt ghy u ⁸ eene yseren panne, ende steltse tot eenen yseren muer tusschen u, ende tusschen die stadt; ende ⁹ richt u aengesichte tegen haer, datse in belegeringe ¹⁰ kome, ende ghy sultse belegeren: dit zy den huyse Israëls een ¹¹ teecken.

8 T.w. tot een teecken van Godes vast, ende onbeweeglick voornemen, dat hy hadde om Ierusalem te verderven, ende niet te verschoonen.

9 D. hebt een vast voornemen, om die door de belegeringe uyt te roeijen. Vergel. de maniere van spreken met Lev. 17.10. ende siet de aent. De Propheet wort hier belast, in maniere van afbeeldinge het werck te doen tegen Ierusalem, dat Godt selve voor hadde, Ier. 21.10.

10 Hebr. worde, of, zy.

11 T.w. dat Ierusalem sal belegert, ingenomen, ende verstoort worden.

4

¹² Light ghy oock neder op uwe ¹³ slincker zijde, ende leght daer op de ongerechtigheyt van het huys Israëls: ¹⁴ [na] het getal der dagen, dat ghy daer op sult liggen, sult ghy ¹⁵ hare ongerechtigheyt dragen.

12 T.w. tot een teecken dat Godt soo lange was gelijck stil, ende slapende geweest, verdragende sijns volcks misdaden. Nu men houdt dit van den Propheet geschiet te zijn niet dadelick in sijnen persoon, maer in een Prophetisch gesichte, ende afbeeldinge des selven, die hy in ’t prediken den volcke vertoonen moeste. Doch eenige meynen dat oock yets van desen in der daet den volcke vertoont zy.

13 T.w. om daer mede te beteeckenen dat dese eerste nederligginge was ten aensien der kinderen Israëls, (hoewel sommige hier niet alleen de tien stammen, maer oock Iuda verstaen, van wegen de gemeenschap harer sonden, insonderheyt der afgoderije.) welcker hooftstadt Samaria den genen, die tusschen deselve ende de stadt Ierusalem met hare aengesichte na ’t Oosten stonden, aen de slincker zijde was, dat is, noordwaert; gelijck Ierusalem de hooftstadt der Ioden aen de rechterzijde, dat is, zuydwaert. Ofte, verstaet door de slincker zijde, dat de Israëliten de onweerdighste waren van Godts volck, om datse onder Ierobeam van den rechten Godtsdienst afgevallen waren. siet onder vers 6.

14 Dit woordeken is hier in gevoeght uyt het volgende vers.

15 T.w. niet als Christus, om de schult, ende straffe der ongerechtigheyt door voldoeninge wech te nemen: maer als een Goddelick teecken hen door dese afbeeldinge voorgestelt, beduydende Godes lanckmoedigheyt, waer door hy vele jaren hare moetwilligheyt verdragen hadde: ende de swaerheyt der straffe, die sy nu hadden te verwachten.

5

Want, ick hebbe u ¹⁶ gegeven ¹⁷ de jaren harer ongerechtigheyt, na het getal der dagen, ¹⁸ drie hondert ende negentigh dagen, dat ^b ghy de ongerechtigheyt van het huys Israëls dragen sult.

16 D. bescheyden, geordineert, ende bevolen, om soo veel dagen, als die jaren zijn, hare ongerechtigheyt te dragen.

17 Dewelcke hier door de dagen der nederligginge des Propheten, als volght, te kennen gegeven worden. Sy zijn in getale drie hondert en negentigh, beginnende van den afval der tien stammen onder Ierobeam, 1.Reg. 12.26. 2.Chron. 10.16. Waer op oock terstont gevolght is den afval der Ioden, 1.Reg. 14.22. 2.Chron.12.1, ende eyndigende met de belegeringe, ofte inneminge der stadt Ierusalem, ende de verstooringe des Tempels geschiet door Nebucadnezar, 2.Reg. c. 25. 2.Chron. c. 36. welverstaende, dat onder de voorgemelte drie hondert en negentigh jaren oock begrepen zijn de veertigh jaren gemelt in ’t volgende vers, van welcker begin siet aldaer: Dit is af te nemen uyt het volgende 9 vers, alwaer de Propheet de leeftocht voorgeschreven wort, alleen voor drie hondert en negentigh dagen. Eenige beginnen de jaren, door dese dagen beteeckent, van ’t seven en twintighste jaer des Koninghs Salomo, als hy, ende het lant begonnen in openbare afgoderije te vervallen, 1.Reg. 11.4.

18 Dit getal wort alsoo precijselick gestelt, om dat de vaste, ende nauwe belegeringe Ierusalems soo veel tijts dueren soude, over een komende met den tijt der jaren, in dewelcke de Israëliten, ende Ioden hen met de afgoderije besmet hadden, tot een openbaer bewijs van Godts rechtveerdigh oordeel. Uyt Ierem. 52.4, 5, 6. blijckt datter meer dagen zijn verloopen van ’t beginsel der belegeringe tot het innemen der stadt: maer men moet weten dat de belegeringe een tijt langh gestaeckt is geweest om ’t optrecken der Egyptenaren, Ierem. 37.5. welcken tijt hier van Ezechiel wort over geslagen ende niet gereeckent.

b Num. 14.34.

6

¹⁹ Als ghy nu dese voleynden sult; ²⁰ light ten ander male neder op uwe ²¹ rechter zijde; ende ghy sult de ongerechtigheyt van ’t huys Iuda ²² dragen ²³ veertigh dagen: ick hebbe u gegeven ²⁴ elcken dagh, voor elck jaer.

19 D. als ghy niet verre van ’t voleynden deser dagen en sult wesen, hebbende der selver drie hondert en vijftigh afgedaen, soo datter maer veertigh resteeren.

20 Siet boven op vers 4. Dese tweede nederlegginge was ten aensien van de sonden der Ioden.

21 Iuda, ten opsien van Samaria ende d’Israëliten, was zuydwaert gelegen, dat is, aen de rechterzijde der werelt. siet boven op vers 4. De rechter zijde kan oock beteeckenen de weerdigheyt, die de Ioden boven d’Israëliten hadden, om dat by hen was de Tempel, de Godtsdienst, ende ’t huys Davids.

22 Siet boven op vers 4.

23 Dese dagen, die veertigh jaren beteeckenden, worden begonnen van ’t achtiende jaer des Koninckrijcks Iosie, in dewelcke de Ioden wel het verbont met Godt vernieuwt hebben, maer alsoo, datse terstont daer na weder tot afgoderije vervallen zijn: Sy worden ge-eyndiget met de belegeringe, ofte verstooringe der stadt Ierusalem, ende des Tempels, ofte de laetste vervoeringe na Babel geschiet door Nebuzaradan, 2.Reg. cap. 25.

24 Hebr. eenen dagh voor een jaer, eenen dagh voor een jaer. siet Gen. 7. op vers 2. ende Lev. 24. op vers 8.

7

Daerom sult ghy u ²⁵ aengesichte richten tegen ²⁶ de belegeringe Ierusalems, ende uwen arm ²⁷ sal ontbloot zijn: ende ghy sult tegens haer propheteeren.

25 Siet bov. op vers 3.

26 D. ’t belegerde Ierusalem.

27 Tot een teecken, dat de Chaldeen seer veerdigh, wacker, ende bereydt sullen zijn, om Ierusalem met gewelt, ende met loutere kracht haestelick in te nemen. Vergel. Ier. 21.5.

8

Ende siet, ²⁸ ick sal dicke touwen aen u [kolom] leggen, dat ghy u niet om en keert ²⁹ van uwe [eene] zijde tot uwe [andere] zijde, tot dat ghy de dagen ³⁰ uwer ³¹ belegeringe voleynt hebt:

28 Hy geeft hier mede te verstaen, dat sijn besluyt, van de stadt te verderven, onveranderlick was, ende dat daerom de Propheet moeste volherden in dit sijn propheteeren, ende in het voorstellen sijner Prophetischer afbeeldinge.

29 Hebr. van uwe zijde tot uwe zijde.

30 Sijne wortse genaemt, om dat hem de afbeeldinge, ende de voorsegginge daer van bevolen was, ofte om datse sijne stadt aengingen.

31 And. belegeringen, in ’t getal van vele, uyt oorsake datter doemaels twee belegeringen der stadt Ierusalems geweest zijn. Want als de Chaldeen gehoort hadden, dat de Koningh van Egypten den Koningh Zedekie te hulpe quam, zijn sy van de belegeringe afgetrocken, maer als sy vernamen, dat hy weder in Egypten gekeert was, hebben sy de belegeringe hervattet.

9

Ende ³² neemt ghy voor u, terwe, ende gerste, ende boonen, ende linsen, ende ³³ heerse, ende spelte; ende doet die ³⁴ in een vat, ende maeckt die u tot broot: [na] het getal der dagen die ghy op uwe zijde neder liggen sult: ³⁵ drie hondert ende negentigh dagen sult ghy dat eten.

32 Hier mede, ende met het volgende wort beteeckent de groote benauwtheyt, ende hongers noot, die den belegerden over komen soude.

33 Anders genaemt, geerse, ofte girse.

34 D. niet elcke soorte in een onderscheyden vat, maer alle onder een gemenght in een eenigh vat: het welck pleeght te geschieden in tijt van noot, als groot gebreck van broot koorn is.

35 D. ontrent de veertien maenden sal de belegeringe Ierusalems dueren.

10

Uwe spijse nu, die ghy eten sult, sal in gewichte zijn twintigh ³⁶ sikelen ’s daeghs: ³⁷ van tijt tot tijt, sult ghy die eten.

36 Verstaet gemeyne, ofte burgerlicke sikelen, welcker een dede ontrent een oort van eenen rijcksdaelder, Genes. c.20. op vers 16. viere van dese maeckten het gewichte van een once, D. van eenen rijcksdaelder. Soo was dan ’t gewichte van twintigh sikelen vijf oncen.

37 D. t’elcken dage sult ghy maer soo veel eten, T.w. tot een teecken van hongers noot, die in Ierusalem wesen sal. alsoo in ’t volgende vers, van den dagelickschen dranck. Vergel. 2.Reg. 25.3. Ier. 37.21.

11

Ghy sult oock water na [sekere] mate drincken, het seste deel van een ³⁸ Hin: van tijt tot tijt sult ghy het drincken.

38 Een mate van natte waeren, inhoudende soo veel, als in twee en seventigh gemeene eijerschalen soude mogen gaen. Siet Lev. 19 op ’t vers 36. Alsoo was de mate van den dranck soo veel als in twaelf hoender-eijeren gaen konde.

12

Ende ghy sult ³⁹ een gerstenkoeck eten, ende die sult ghy met ⁴⁰ dreck van ’s menschen afganck backen, ⁴¹ voor hare oogen.

39 And. ghy sult dat [als] gerstekoeck eten. Verst. de spijse vermeldt versen 9, 10. D. in sulcken forme bereyt, ende toegemaeckt, als gerstenkoecken.

40 Het welcke hen in plaetse van hout soude moeten wesen, om daer mede haer spijse te koocken, ofte oock hare koecken te backen op eenen heert met menschen dreck heet gemaeckt. Soo wort beteeckent, datse in de belegeringe groot gebreck van hout souden hebben: ja oock van vee, overmits den mist daer van min verfoeijelick gehouden wiert.

41 Hier uyt nemen sommige af, dat dese dingen den Propheet niet alleen en zijn in een gesichte vertoont geweest van Godt, maer dat hy oock deselve in eene afbeeldinge den volcke vertoont heeft.

13

Ende de HEERE seyde; Alsoo sullen de ⁴² kinderen Israëls haer broot ^{c 43} onreyn eten; onder de ⁴⁴ Heydenen, daer henen ickse verdrijven sal.

42 D. de Ioden, mitsgaders die van de tien stammen onder hen woonden. siet 2.Chron. 21. op vers 2.

c Hos. 9.3.

43 Soo wort het genoemt om de maniere, ofte wijse der voorgemelter koockinge, ofte backinge. Vergel. Deut. 23.12, etc.

44 Verstaet de Chaldeen, onder dewelcke de Ioden souden zijn, als’se van hen belegert, ende daer na wech gevoert souden worden.

14

Doe seyde ick, Ach Heere HEERE, Siet, ⁴⁵ mijne ziele en is niet ⁴⁶ verontreynight geweest: want ick en hebbe van mijner jeught af tot nu toe, geen ⁴⁷ doot aes, nochte dat ⁴⁸ verscheurt is gegeten, nochte geen ⁴⁹ verfoeijelick vleesch en is in mijnen mont gekomen.

45 D. mijn persoon. siet 1.Reg. 19. op vers 4.

46 T.w. met eenige ceremoniale onreynigheyt, die veelderley is geweest, welcker drie soorten hier genaemt worden, waer onder alle de andere te verstaen zijn, ende die den Priesteren verboden waren, Levit. capp. 21. 22.

47 Siet van dese soorte der onreynigheyt Levit. 11.40.

48 Siet van dese soorte Exod. 22. vers 31.

49 Hebr. vleesch des verfoeysels, ofte, des stancks. siet Levit. 7. op vers 18.

15

Ende hy seyde tot my; Siet, ⁵⁰ ick hebbe u runderen mist gegeven voor menschen dreck, soo sult ghy u broot daer mede bereyden.

50 Alsoo versoett de Heere sijn voorgaende bevel ten aensien van den persoon des Propheten, die dit voor de oogen des volcks afbeelden moeste, boven vers 12. maer niet ten aensien van de Ioden, die binnen Ierusalem belegert souden worden.

16

Daer na seyde hy tot my; Ghy menschen kint, Siet, ick ^{d 51} breke den staf des broots in Ierusalem, ende sy sullen het broot ⁵² met gewichte, ende met ⁵³ kommer eten, ende het water met [sekere] mate, ende met ⁵⁴ verbaestheyt drincken:

d Levit. 26.26. Iesa. 3.1. Ezech. 5.16. ende 14.13.

51 Siet Levit. 26. op ’t vers 26.

52 Gelijck Godt gedreyght hadde, Levit. 26.26.

53 T.w. waer door sy noch meerdere elende sullen vreesen.

54 D. waer door sy soo verslagen sullen zijn, datse bedwelmt sullen staen, als wanhopende menschen.

17

Op ⁵⁵ datse des broots, ende des waters gebreck hebben; ende ⁵⁶ de eene met den anderen verbaest worden, ende ⁵⁷ in hare ongerechtigheyt uytteeren.

55 Ofte, soo datse des broots, etc. gebreck sullen hebben.

56 Hebr. de man, ende sijn broeder.

57 Vergelijckt Levit. 26.39. Ezech. 23.24. ende 33.10.