Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xlj. Capittel.

Gedalia, ende meer andere, soo Ioden als Chaldeen, worden, onder schijn van vrientschap, vermoort van Ismaël, vers 1, etc. Die de reste van ’t volck meynt gevangen te voeren na de Ammoniten, maer sy worden uyt sijne hant verlost van Iohanan, 10. Die met het gantsche overblijfsel voorneemt te trecken na Egypten, 16.

1

MAer het geschiedde in de ^{a 1} sevende maent, [dat] Ismaël de sone

a 2.Reg. 25.25.

1 Na den handel (als eenige meynen) Gedalie met de Vorsten, waer van in het voorgaende Cap. gesproken is: ofte, na dat Gedalia gewaerschouwt was, ofte, na dat hy over het lant gestelt was.

[fol. 53v]

Nethanja, des soons Elisama, van ² Konincklicken zade, ende de ³ Overste des Koninghs, te weten, tien ⁴ mannen met hem, quamen tot Gedalia, den sone Ahikams te Mizpa: ende sy ⁵ aten aldaer broot te samen, te Mizpa.

2 Hebr. van het zaet des Koninckrijcks: als 2.Reg. c. 11. vers 1. Ezech. c. 17. vers 13. Dan. 1.3. Hier uyt is af te nemen dat desen Ismaël verdroten heeft, datter yemant anders in Iuda ’t bewint van saken soude hebben, als hy. siet 2.Reg. cap. 25. vers 25.

3 Die onder de Groote waren geweest by den Koningh Zedekia: sommige verstaen tien Overste des Koninghs der Ammoniten. Siet boven 40.14.

4 Elck de sijne by sich hebbende, als uyt het volgende is af te nemen.

5 D. sy hielden maeltijt, aten ende droncken met malkanderen (siet Gen. c. 31. op vers 54.) om Gedalia onder schijn van vrientschap te vermoorden, als Absalom sijnen broeder Amnon dede, 2.Sam. 13.28, 29.

2

Ende Ismaël de sone van Nethanja maeckte sich op, mitsgaders de tien mannen, die met hem waren, ende sy sloegen Gedalia den sone Ahikams, des soons Saphans, met den sweerde: alsoo doodde ⁶ hy hem; dien de Koningh van Babel over het lant gestelt hadde.

6 Ismaël, met de sijne.

3

Oock sloegh Ismaël alle de Ioden, die met hem [naemlick] met Gedalia te Mizpa waren, ende de Chaldeen, de krijghslieden die aldaer gevonden wierden.

4

Het geschiedde nu op den tweeden dagh, na dat hy Gedalia gedoot hadde, ende niemant [het] ⁷ wiste;

7 Verstaet, dat het buyten noch niet ruchtbaer en was geworden.

5

Soo quamender lieden van ⁸ Sichem, van ⁹ Silo, ende van ¹⁰ Samarja, tachtentigh man hebbende den baert afgeschoren, ende de kleederen gescheurt, ende haer selven ¹¹ gesneden: ende spijs-offer ende wieroock waren in hare ¹² hant, om ten huyse des HEEREN te brengen.

8 Siet Iudic. 8. op vers 31.

9 Siet Ios. c. 18. vers 1.

10 Siet 1.Reg. 16. op vers 24.

11 Of, haer selven insnijdingen gemaeckt hebbende, T.w. in haer vleesch, met messen of priemen: hebbende dese verbodene wijse (van baertscheeren ende insnijdingen des vleeschs te maken) van den Heydenen aengenomen, ofte, willende in slechte eenvoudigheyt extra-ordinare droeffenisse betoonen over den extra-ordinaerlick erbarmelicken toestant van Godts volck. Vergel. bov. 16. op vers 6.

12 D. hadden sy mede genomen, hadden sy by haer. Siet 2.Sam. 8. op vers 10. om hare genegentheyt te toonen, ter plaetse daer men plach te offeren, die nu verbrant was. 2.Reg. cap. 25. vers 9.

6

Ende Ismaël de sone van Nethanja gingh uyt van Mizpa hen te gemoete, ¹³ al gaende ende weenende: ende het geschiedde, als hyse aentrof, dat hy seyde; Komet tot Gedalia, den sone Ahikams!

13 Hebr. gaende met gaen ende weenende, veynsende met hen te treuren over de gemeyne elenden: gelijck hy ter contrarie te voren goede cier maeckte met Gedalia, als hy hem wilde vermoorden.

7

Maer het geschiedde als sy in ’t midden der stadt gekomen waren; dat Ismaël de sone van Nethania haer keelde, ¹⁴ [ende wierpse] in het midden des ¹⁵ kuyls, hy, ende de mannen die met hem waren.

14 Dit is hier in gevoeght, uyt het 9 vers. And. haer keelde by, of, omtrent het midden, etc.

15 Of, backs, poels, puts, groeve, cisterne.

8

Doch onder hen werden tien mannen gevonden, die tot Ismaël seyden, En doot ons niet; want wy hebben verborgene schatten in het velt, van tarwe, ende gerste, ende olie, ende honigh: soo liet hy af, ende en dooddese niet in ’t ¹⁶ midden harer broederen.

16 D. met ende onder de andere hare lantslieden, ende bloetverwanten.

9

De kuyl nu, daer in Ismaël alle de doode lichamen der mannen, die hy aen de ¹⁷ zijde van Gedalia geslagen hadde, henen wierp; is deselve dien de Koningh Asa maeckte ¹⁸ van wegen Baësa, den Koningh Israëls: desen vulde Ismaël, de sone van Nethanja, met de verslagene.

17 Hebr. aen de hant, D. neffens hem: hant voor zijde. siet 2.Sam. 18. op vers 4. Prov. c. 8. op vers 3. Anders, om Gedalja wille, ofte, [die] onder de hant (D. beleyt) van Gedalja [waren.]

18 D. uyt vreese van Baësa, Hebr. van, of, voor het aengesichte. Dit heeft Asa vermoedelick gedaen, als hy dese stadt Mizpa verbouwde ende vast maeckte met de steenen van Rama, daer mede Baësa Rama hadde gesocht vast te maken. Siet 1.Reg. 15. vers 22. Waer toe desen kuyl eygentlick hebbe gedient, is onseker, tot fortificatie, ofte tot wateringe, voor menschen ende beesten, by noot, etc.

10

Ende Ismaël voerde het gantsche overblijfsel des volcks, dat te Mizpa was, gevangelick; [te weten] des Koninghs ¹⁹ dochteren, ende al het volck, die te Mizpa waren over gelaten, die Nebuzaradan de Overste der Trauwanten, aen Gedalia den sone Ahikams bevolen hadde: Ismaël dan, de sone van Nethanja, voerdese gevangelick wech, ende toogh henen om over te gaen tot de kinderen ²⁰ Ammons.

19 Als onder cap. 43. vers 6. Sommige verstaen hier door, eenige jonge dochteren van Konincklicken bloede, ofte staet-jonckvrouwen, die Nebucadnezar mach hebben laten blijven, ofte, eerst verborgen geweest zijnde, naderhant te voorschijn komende, Gedalia mede bevolen zijn. Vergel. boven 38.22. met de aenteeck.

20 Vergel. bov. 40. vers 14. ende onder vers 15.

11

Doe nu Iohanan de sone van Kareah, ende alle de Overste der heyren, die met hem waren, al het quaet hoorden, dat Ismaël, de sone van Nethanja, gedaen hadde:

12

Soo namen sy alle de ²¹ mannen, ende togen henen om met Ismaël den sone van Nethanja, te strijden: ende sy vonden hem aen ’t groote water, dat by ²² Gibeon is.

21 Haer by-hebbende krijghsvolck.

22 Vergel. 2.Sam. cap. 2. vers 13. met de aenteeckeninge.

13

Ende ’t geschiedde als al het volck, dat met Ismaël was, Iohanan sagh, den sone van Kareah, ende alle de Overste der heyren, [kolom] die met hem waren; soo werden sy verblijt.

14

Ende al het volck, dat Ismaël van Mizpa gevangelick hadde wech gevoert, wendde sich om: ende sy keerden sich ende gingen over tot Iohanan den sone van Kareah.

15

Doch Ismaël de sone van Nethanja, ontquam van Iohanans aengesichte, met acht mannen: ende hy toogh tot de kinderen Ammons.

16

Doe nam Iohanan, de sone van Kareah, mitsgaders alle de Overste der heyren die met hem waren, het gantsche overblijfsel des volcks, dat hy weder gebracht hadde van Ismaël, den sone van Nethanja, ²³ van Mizpa, (na dat hy Gedalia, den sone Ahikams geslagen hadde) [te weten] de ²⁴ mannen die krijghslieden waren, ende de wijven, ende kinderkens, ende ²⁵ kamerlingen, die hy van ²⁶ Gibeon hadde weder gebracht:

23 Dit kan men verstaen van ’t volck dat Ismaël van Mizpa hadde wech gevoert.

24 Hebr. mannen krijghslieden. Vergel. Iud. cap. 4. op vers 4. And. manlicke, ofte, kloecke krijghslieden.

25 Ofte, hovelingen. Siet Gen. 37. op vers 36.

26 Siet bov. vers 12.

17

Ende sy togen henen, ende ²⁷ sloegen haer neder te ²⁸ Geruth Chimham, dat by Bethlehem is: om voort te trecken, dat sy in Egypten quamen;

27 Hebr. saten, ofte, bleven.

28 D. woonplaetse, herberge, ofte, contreije der vreemdelinghschap, daer Chimham als vreemdelingh verkeert ofte gewoont hadde: zijnde hem dese plaetse (als sommige meynen) by Bethlehem, van David, uyt sijn eygen goet geschoncken, tot eene recompense der weldaden, die hy van sijnen vader Barsillai ontfangen hadde ter tijt sijns vluchtens voor Absalom. siet 2.Sam. 19.38, etc.

18

²⁹ Voor het aengesichte der Chaldeen; want sy vreesden voor haerlieder aengesichte: om dat Ismaël, de sone van Nethanja, Gedalia den sone Ahikams geslagen hadde, dien de Koningh van Babel over het lant gestelt hadde.

29 D. uyt vreese, als bov. vers 9. sorgende dat de Koningh desen moort aen hen allen soude willen wreken.