Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxxviij. Capittel.

Hizkia seer kranck zijnde, wort door den Propheet Iesaia de doot aengeseyt, vers 1. maer op sijn klaeghlick gebedt, verkrijght hy verlenginge van vijftien jaren, ’t welck Godt door een bysonder wonderteecken bevestight, 4, etc. Hizkie gebedt ende lofsangh tot Godt, 9, etc. Vergel. 2.Reg. cap. 20. ende 2.Chron. 32.24.

1

¹ IN die dagen wert Hizkia kranck tot stervens toe, ende de Propheet Iesaia de sone van Amoz quam tot hem, ende seyde tot hem: Alsoo seyt de HEERE, Geeft bevel aen uwen huyse, want ghy sult sterven, ende niet leven.

1 Dat hier verhaelt wort, is geschiet korts na dat het leger der Assyriers van Godt door den Engel verslagen was.

2

Doe keerde Hizkia sijn aengesichte om na den wandt: ende ² hy badt tot den HEERE.

2 Sijn gebedt volght hier stracks, van vers 3. siet 2.Reg. 20. vers 1. etc.

3

Ende hy seyde, Och HEERE, gedenckt doch, dat ick voor u aengesichte in waerheyt, ende met een volkomen herte gewandelt, ende ³ dat goet in uwe oogen is ⁴ gedaen hebbe: ende Hizkia ⁵ weende gantsch seer.

3 Dit is als een getuygenisse van een goede conscientie, berustende alleen op de barmhertigheyt Godes, sonder eenige presumtie van eygene gerechtigheyt. siet onder vers 17. ende Eccles. 48.25, 26.

4 Siet 2.Reg. 18. vers 3. etc.

5 Hebr. weende een groot geween.

4

Doe geschiedde het woort des HEEREN tot Iesaia, seggende:

5

Gaet henen, ende seght tot Hizkia, Soo seyt de HEERE de Godt uwes vaders Davids, Ick hebbe u gebedt gehoort, ick hebbe uwe tranen gesien: siet ick sal vijftien jaer ⁶ tot uwe dagen toe doen.

6 D. tot de dagen uwes levens.

6

Ende ⁷ ick sal u uyt de hant des Koninghs van Assyrien verlossen, mitsgaders dese stadt, ende ick sal dese stadt beschermen.

7 Godt de Heere belooft desen Koningh, boven de verlanginge sijnes levens, oock ruste ende vrede in sijn Koninckrijcke, ende bescherminge tegen de machtige Assyriers, die wederom een heyrleger hadden mogen op de beenen brengen, om hem te bekrijgen, ende Ierusalem te belegeren.

7

Ende dit sal u een teecken zijn van den HEERE, dat de HEERE ⁸ het woort, dat hy gesproken heeft, doen sal.

8 Ofte, dese sake.

8

⁹ Siet, ick sal de schaduwe der graden, die met de Sonne in de graden van Achaz [sonnewijser] nederwaerts gegaen is, tien graden achterwaerts doen keeren: Dies is de Sonne tien graden te rugge gekeert, in de graden die sy nederwaerts gegaen was.

9 Siet de aent. op dit 8. vers passende, 2.Reg. 20.9, 10, 11.

9

[Dit] is de schrift van Hizkia, Koningh van Iuda, doe hy sieck geweest, ende van sijne sieckte ¹⁰ genesen was.

10 Hebr. levendigh geworden was. als vers 21.

10

¹¹ Ick seyde, ¹² Van wegen de afsnijdinge mijner dagen, ¹³ sal ick tot de poorten des grafs henen gaen, ¹⁴ ick worde berooft van het overige mijner jaren.

11 D. Ick dacht, ende overleyde by my selven aldus.

12 Of, in de afsnijdinge mijner dagen, D. doe mijne dagen afgesneden ofte verkort wierden: ofte, doe my verkondight wiert, dat mijne dagen haest souden afgesneden worden, D. dat ick haest sterven soude. Het is een gelijckenisse genomen van de wevers, die hare webbe afgeweven hebbende, soo snijden sy deselve af.

13 Dat is, ick moet haest sterven.

14 D. het overschot mijner jaren wort my benomen, of men doet my ontbeeren het overschot, of het resteerende mijner dagen, D. datter te kort komt aen mijne jaren, T.w. dier jaren, die ick, na den loop der nature, noch konde leven: ofte, noch behoorde te leven, gelijck ick my selven hadde ingebeelt.

11

Ick seyde, Ick en sal ¹⁵ den HEERE niet [meer] sien, den HEERE ¹⁶ in den lande der levendigen: ick en sal de menschen niet meer aenschouwen ¹⁷ met de inwoonders der werelt.

15 D. voor den Heere verschijnen in het heylighdom, ende by den gantschen Godtsdienst, die gedaen wiert als de Godtsalige in den Tempel te samen quamen.

16 D. in deser werelt, of in dit leven. siet dese maniere van spreken oock Iob 28.13. Psal. 27.13. met de aent. als oock Psal. 142.6. ende ond. 53.8.

17 D. by de gene die in de werelt woonen, by de menschen die nu leven. siet Psal. 27.13. ende 116.9.

12

¹⁸ Mijns levens tijt is ¹⁹ wech getogen, ende van my wech gevoert, gelijck ²⁰ eenes herders hutte: ick hebbe mijn leven ²¹ afgesneden, gelijck een wever ²² [sijn webbe:] ²³ Hy sal my afsnijden, [als] van ²⁴ den drom, ²⁵ van den dagh tot den nacht sult ²⁶ ghy my ²⁷ ten eynde gebracht hebben.

18 Of, mijn leeftijt And. mijne vvooninge, miinen verblijftijt. Hebr. dor. siet Psal. 12. op vers 8.

19 Ofte, vvech geruckt.

20 Die niet vaste noch stedigh op eene plaetse en blijft, maer van d’eene plaetse op d’andere gebracht wort, na gelegentheyt van saken. siet Iob 27.18.

21 Of, afgeknipt, afgescheurt, afgebroken. De sin is, Ick hebbe den Heere, door mijne sonden, daer toe oorsake gegeven, dat hy mijn leven voor den natuerlicken tijt, wil af snijden.

22 T.w. als hyse afgeweven heeft.

23 T.w. de Heere. Hier is veranderingh van persoon, want hy spreeckt van Godt somwijlen in de derde persoon, somwijlen tot Godt, in de tweede persoon.

24 Dit woort beteeckent oock by de Hebreen, een hayrbant, Cant. 7.5. siet de aenteeck. aldaer. And. als eenen dunnen draet.

25 D. haest, in korter tijt, eer de dagh passeert, ende het avont wort. alsoo oock vers 13.

26 O Heere.

27 Of, af vveven, ende dan af snijden. alsoo oock vers 13.

13

Ick stelde ²⁸ my voor ²⁹ tot den morgenstont toe: gelijck een leeuw, alsoo sal ³⁰ hy alle mijne ³¹ beenderen breken: ³² van den dagh tot den nacht sult ghy ³³ my ten eynde gebracht hebben.[kolom]

28 T.w. in mijne gedachten, D. ick dachte. And. ick rekende tot den morgen, dat hy als een leeuvv alle mijne beenderen soude breken. Ofte aldus: ick stelde my hem voor tot den morgen toe, als een leeuvv, dat hy alsoo alle mijne beenderen soude breken, etc.

29 T.w. mach ick leven, of mochte ick doch tot morgen leven! het volgende nemen andere aldus: [Doch] hy brack gelijck een leeuvv, alle mijne beenderen.

30 T.w. Godt, of, sy, T.w. de sieckte of de elende. siet Iob 10.16.

31 Siet Iob 7. op vers 15.

32 D. noch heden, eer de nacht komt.

33 D. mijn leven, mijne jaren.

14

Gelijck een krane [of] swaluwe, alsoo piepede ick; ^a ick ³⁴ kirrede als een duyve: mijne oogen ³⁵ verhieven haer om hooge; O HEERE, ³⁶ ick worde onderdruckt, ³⁷ weest ghy mijn borge.

a Iesa. 59.11.

34 Of, korrede, steende.

35 T.w. na den Hemel, ofte tot Godt dien ick aenriep. And. wierden uytgemergelt, of, uytgeschept, D. de krachten mijner oogen wierden verdorven. Of, sy besweken, T.w. van opwaerts ten Hemel te sien.

36 Hebr. my is onderdruckinge, T.w. door dese mijne kranckheyt, die my met gewelt soo onderdruckt, dat ick mijnen loop niet en sal kunnen eyndigen, ’t en zy dat ghy, Heere, u over my ontfermt.

37 D. stelt u tusschen my ende mijne kranckheyt, gelijck sich een borge stelt tusschen den schult-heere ende den schuldenaer, om hem te bevrijden dat hy niet in de gevangenisse geworpen en worde. siet Psalm 119.122. And. weest my lieflick. And. weeft my af, D. streckt mijn leven uyt tot dat ick oudt ende krachteloos worde, ende door natuerlicke swackheyt sterve, en snijdt den draet mijnes levens niet af eer hy ten eynde geloopen is. Een maniere van spreken van de wevers ontleent.

15

³⁸ Wat sal ick spreken? gelijck hy het my heeft toegeseyt, alsoo heeft hy het gedaen: ick sal [nu] ³⁹ al soetkens voort treden ⁴⁰ alle mijne jaren, ⁴¹ van wegen de bitterheyt mijner ziele.

38 D. hoe sal ick Godt genoeghsaem kunnen dancken voor sijne groote genade. Hy heeft my wel de doot laten aenseggen: maer als ick hem badt, heeft hy my ’t leven wederom genadelick geschoncken. And. wat ick sprack, dat seyde hy my toe, T.w. door den Propheet Iesaiam, vers 5. De sin is, Als ick den Heere badt, dat hy woude mijn borge blijven, of dat hy my woude af weven (vers 14). D. dat hy my noch meer jaren woude leven laten, hy heeft het my stracks toegeseyt.

39 Of, al sachtkens. siet Psal. 42. op vers 5. Eenige meynen dat het beteeckent eenen sachten voortgangh, gelijck wanneer een moeder haer kindeken voort leyt, Ende dat dit hier de sin zy, Mijne voorgaende benauwtheyt, sal my hier na bedachtsamer doen wandelen. Alsoo wort ter contrarie rassigheyt, gestelt voor onbedachtsaemheyt, of, onvoorsichtigheyt, Ies. 32.4.

40 D. mijn leven langh.

41 Dewijle ick die doodelicke ende bittere smerten dier pijnelicke sieckte hebbe uyt gestaen.

16

Heere, ⁴² by dese dingen leeft men, ende in allen desen is het leven ⁴³ mijnes geestes: want ghy hebt my ⁴⁴ gesont gemaeckt ende my genesen.

42 Of, in, of, door dese dingen, ofte als eenige, woorden, D. door uwe goedertierenheyt, beloften, ende verzegelinge uwer beloften ende weldaden.

43 D. mijner ziele. ende het leven mijner ziele, D. een vrolick ende gerust leven.

44 Ofte, verquickt, ende levendigh gemaeckt. Hebr. my levendigh maken, ofte, in ’t leven behouden: het welcke na de aert van de Hebreeusche tale, soo veel is, als, ghy hebt my in ’t leven behouden, ofte, genesen, D. ghy hebt my mijn vorige sterckte weder gegeven, die ick geheelick verloren hadde in die sware sieckte. Andere verduytschen dit duyster versken aldus, Die sullen leven, voor dewelcke (of, over dewelcke) de Heere is, D. welcker beschermer de Heere is, ende alle die daer in zijn, (of, ende alle die in die saken zijn, D. die in sulck eenen staet leven, dat sy Godt met haer hebben) die sullen het selve leven verkrijgen dat nu mijn geest heeft. Op dat dit blijcke, maeckt my gesont, ende geneest my.

17

Siet, ⁴⁵ in vrede is my de bitterheyt bitter geweest, ⁴⁶ maer ghy hebt mijne ziele lieflick omhelst, datse in ⁴⁷ de groeve der verteeringe niet en quame: want ghy hebt ⁴⁸ alle mijne sonden ⁴⁹ achter uwen rugge geworpen.

45 T.w. na dat ghy my vrede gegeven hadt, namelick door het verdelgen der Assyriers, soo quam my eene bitterheyt, T.w. dese sware sieckte. And. op den vrede, D. stracks na den vrede. And. tot vrede, D. op dat het ten besten dienen soude, quam my eene bittere bitterheyt over, T.w. die sware kranckheyt.

46 And. maer het heeft u behaeght, mijne ziele, D. my [te verlossen] uyt de groeve der verteeringe.

47 D. het graf, daer in het doode lichaem van de wormen op gegeten ende verteert wort.

48 Door dewelcke ick dese kranckheyt ende andere straffen verdient hebbe. Hadde hy niet gesondight, soo en soude hy geene kranckte hebben gehadt, noch gestorven zijn: Want de doot met alle aenklevende elenden haren oorspronck hebben uyt de sonde. Daerom spreeckt Christus, Sone uvve sonden zijn u vergeven, staet op, etc.

49 D. ghy hebtse my vergeven, alsoo datse niet meer voor uwe oogen komen en sullen.

18

Want ⁵⁰ het graf en sal u niet loven, ⁵¹ de doot en sal u [niet] prijsen: die in den kuyl neder dalen, en sullen op uwe waerheyt niet ⁵² hopen.

50 D. de doode in het graf en konnen uwen lof niet verkondigen hier in deser werelt by de levende. Siet Psalm 6.6. ende 30.10. ende 88.11. ende 115.17.

51 D. de doode. And. de helle. D. die in de helle, ofte in het graf zijn.

52 Ofte, vvachten, ofte, vertrouvven.

19

De levende, de levende, die sal u loven, gelijck ick heden [doe,] de vader sal de kinderen ⁵³ uwe waerheyt bekent maken.

53 Ofte, van uvve vvaerheyt kennisse doen hebben. Het Hebr. woordeken el wort oock voor eth gevonden. Ende uvve vvaerheyt, D. dat ghy my hebt gesont gemaeckt, gelijck ghy my belooft hebt.

20

De HEERE ⁵⁴ was [gereet] om my te verlossen: daerom sullen wy op mijn snarenspel spelen, alle de dagen onses levens, in den huyse des HEEREN.

54 Ofte, is gekomen om my te verlossen, ofte, sal my verlossen, ofte, heeft my verlost.

21

Iesaia nu hadde geseyt, ^b Laetse nemen eenen klomp vijgen, ende tot een plaester ⁵⁵ op het geswel maken, ende hy sal genesen.

b 2.Reg. 20.7.

55 Ofte, op de svveere, T.w. des Koninghs Hizkia.

22

Ende Hizkia hadde geseyt, ⁵⁶ Welck sal het teecken zijn, ⁵⁷ dat ick ten huyse des HEEREN sal op gaen?

56 Dit en versocht hy niet door ongeloove, of mistrouwen op de beloften Godes, maer op dat sijn geloove daer door mochte versterckt worden, alsoo die belofte geheelick scheen te strijden met Godes dreygement, vers 1.

57 D. dat ick sal gesont worden, ende in het Huys des Heeren gaen, om hem in het midden sijner Gemeynte voor mijne gesontheyt te loven ende te dancken. Dit is geschiet ten derden dage, na de belofte Godes door Iesaiam, 2.Reg. 20.5.