Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het iiij. Capittel.

Voordere dreygementen der elenden die de Ioden souden over komen: Insonderheyt datter weynigh mannen souden overigh blijven, vers 1. met vertroostinge der geloovigen, die overigh blijven souden, dat sy door den toekomenden Messiam souden verlicht, gereynight, ende beschermt worden, 2, etc.

1

ENde ¹ te dien dage sullen ² seven vrouwen eenen man ³ aengrijpen, seggende, ⁴ Ons broot sullen wy eten, ende met onse kleederen sullen wy bekleet zijn, ⁵ laett ons alleenlick na uwen name genoemt worden, ⁶ neemt ⁷ onse smaetheyt wech.

1 T.w. na de bovenverhaelde elenden. waer van onder anderen een merckelick exempel is 2.Chro. cap. 28. versen 6, 8. andere voegen dit eerste vers tot het voorgaende Capittel.

2 D. vele. Hier uyt is af te nemen datter weynigh mannen souden over blijven. siet Cap. 3. vers 25.

3 D. ten houwelicke versoecken.

4 De sin is, in plaetse daer de mannen hare vrouwen plegen de kost te winnen, soo willen wy voor ons selven kost en kleederen verdienen, ghy en sult voor ons niet behoeven te sorgen.

5 Hebr. laet uwen name over ons uytgeroepen worden, als Genes. 48.16. De sin is, Laett ons slechs den name hebben, dat wy uwe wijven zijn.

6 Hebr. raept, of, versamelt onse smaetheyt. Siet Psal. 26. op vers 9.

7 T.w. die smaetheyt, dat wy souden leven en sterven sonder oyt kinderen gebaert te hebben. siet Genes. 30.23. ende Luce 1.25.

2

⁸ Te dien dage sal des HEEREN ⁹ SPRUYTE ¹⁰ zijn tot cieraet, ende tot heerlickheyt, ende ¹¹ de vrucht der aerde ¹² tot voortreffelickheyt, ende tot vercieringe ¹³ den genen die ’t ontkomen sullen in Israël.

8 T.w. na de boven-verhaelde elenden: Of, na dat vervult sal zijn wat Godt gedreyght heeft. Dit wort hier by gevoeght tot vertroostinge des volcks. siet boven 1.26.

9 T.w. Iesus Christus. Vergel. Iesai. 11.1. Ier. 23.5. ende 33.15. Zach. 3.8. ende 6.12. met de aenteeck.

10 D. sy sal cieraet, of heerlickheyt aenbrengen.

11 D. Christus, die mensche van Maria hier op aerden sal geboren worden, als de stronck Isai, ofte Davids, tot aen den wortel sal afgehouwen zijn, Ies. 11.1.

12 Of, tot uytnementheyt, of, tot hoogheyt. De Propheet voorseyt hier dat Christus niet alleen in ende voor sich selven, maer oock voor sijne Gemeynte, voortreffelick ende cierlick soude zijn, dewelcke hy sijner hemelscher schoonheyt sal deelachtigh maken, na dat Israël in verdruckinge ende verachtsaemheyt soude zijn vervallen. siet het Hoogeliet Salomonis op verscheydene plaetsen van de heerlickheyt ende cieraet der Bruyt sprekende.

13 Hebr. de ontkominge Israëls, D. den genen die de voorverhaelde straffe ontkomen souden.

3

Ende het sal geschieden, dat de over gebleven in Sion, ende de over gelaten in Ierusalem ¹⁴ sal heyligh geheeten worden: [kolom] een yegelick ¹⁵ die geschreven is ¹⁶ ten leven te Ierusalem.

14 Hebr. heyligh sal tot hem geseyt worden. Vergl. ond. 5.20. D. hy sal voor Godt heyligh gehouden ende geachtt worden van wegen de verdiensten Christi.

15 T.w. van Godt. And. een yegelick die geschreven is ten leven, sal te Ierusalem zijn, T.w. in’t geestelicke Ierusalem, ofte Gemeynte der geloovigen. Siet dese maniere van spreken Exod. 32.32. Philip. 4.3. siet de aent. Psal. 69.29.

16 T.w. ten eeuwigen leven, in het Boeck des Levens, want hier wort gesproken van de uytverkorene kinderen Godes. siet Act. 13. vers 48. Galat. 4.26. Hebr. 12.22.

4

Als de Heere sal afgewasschen hebben ¹⁷ den dreck ¹⁸ der dochteren Zions, ende ¹⁹ de bloetschulden ²⁰ Ierusalems ²¹ sal verdreven hebben uyt het midden ²² der selver, ²³ door den Geest des oordeels, ende ²⁴ door den Geest der uytbrandinge.

17 Of, vuyligheyt. Hebr. uytgangh. Het beteeckent allerley vuyligheyt die de menschen af gaet, als Prov. 30.12. Doch hier wort gesproken van de vuyligheyt der sonden.

18 D. der inwoonderen Ierusalems.

19 Hebr. de bloeden. Verstaet hier de menighvuldige bloetstortingen die binnen Ierusalem geschiet zijn, ende de autheuren van dien: ende verstaet wijders hier onder alle de sonden ende ongerechtigheden des volcks: Siet Psal. 51.16.

20 D. der inwoonderen Ierusalems.

21 Of, gesuyvert, of, afgewasschen, of, afgedrooght sal hebben.

22 T.w. stadt Ierusalem.

23 Door den Geest, die vyerigh is om de godtloose te straffen, ende de uytverkorene ter saligheyt te suyveren.

24 Ofte, door den af brandenden Geest. Hebr. door den Geest des brants, ofte, der hitte, ofte, der wechneminge.

5

Ende de HEERE sal ²⁵ over alle wooninge des berghs Zions, ende over hare vergaderingen, ²⁶ scheppen een ²⁷ wolcke des daeghs, ende eenen ²⁷ roock, ende den glantz eenes vlammenden vyers des nachts, want over alles ²⁸ wat heerlick is, sal eene beschuttinge wesen.

25 D. is over alle de Gemeynten der geloovigen. De Propheet gebruyckt in dit vers ende het volgende, veel verbloemde, ofte oneygene manieren van spreken.

26 D. hy sal de Godtsalige beschermen ende voorstaen, gelijck hy eertijts de Israëliten gedaen heeft, doe sy uyt Egypten gingen, ende door de woestijne trocken. Siet Exod. 13.21. ende cap. 14. vers 19.

27 .27 Dat is, een wolcke soo swart, of soo duyster, als roock. Siet Exod. 13.21.

27 .27 Dat is, een wolcke soo swart, of soo duyster, als roock. Siet Exod. 13.21.

28 Te weten, voor Godt. D. over alle Godtsalige, die heerlick gemaeckt zijn door de gemeynschap die sy met Godt hebben.

6

Ende ²⁹ daer sal een hutte zijn ³⁰ tot eene schaduwe des daeghs tegen de hitte, ende tot een toevlucht, ende tot eene verberginge tegen den ³¹ vloet ende tegen den regen.

29 De Propheet wil met dese woorden te kennen geven, dat de Heere sijne kinderen als een hutte ende beschaduwinge sal wesen.

30 Dat is, om eene beschaduwinge te maken.

31 Ofte, inbrekenden stroom, Dat is, elenden, straffen ende plagen.