Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het v. Capittel.

Hier antwoort de Bruydegom op de noodinge der Bruyt, cap. 4. vers 16. ende geeft te kennen, dat hy een sonderlick behagen heeft aen de vruchten der Bruyt, vers 1. Sy bekent, datse eens versuymt heeft haren Bruydegom in te laten, 2 Doch dat sy daer na opgestaen zijnde om hem in te laten, 5. hy wech gegaen was, ’t welck haer seer moeyde, 6. in wat ongemack sy geraeckt was doe sy hem socht, 7. Sy geeft haren speelgenooten te kennen hare uytnemende groote liefde tot hem, 8. met een beschrijvinge sijner schooner gestaltenisse, 10.

1

ICk ben ¹ in mijnen hof gekomen, ² O mijn suster, O Bruyt, ³ Ick hebbe ⁴ mijne myrrhe gepluckt, met mijne specerije, Ick hebbe mijne ⁵ honighraten met mijnen honigh ⁶ gegeten, Ick hebbe mijnen wijn, mitsgaders mijne melck gedroncken:

1 D. in mijn gemeynte. Hier antwoort de Bruydegom op het versoeck der Bruyt, Cap. 4. vers 16. Hy is veerdigh om te doen de begeerte der gener die hem vreesen, Psalm 145.19. siet oock Exod. 20.24.

2 Siet boven 4.8, 9.

3 D. ick hebbe genooten de gebeden ende danckseggingen der geloovigen, mitsgaders de goede ende lieflicke vruchten der goede wercken, die ick u te wege gebracht hebbe door de krachtige werckinge des Heyligen Geestes. Van de kostelickheyt der myrrhe siet boven 1. op vers 13.

4 Merckt hier aen, dat Christus alle dese gerichten noemt sijne gerichten, hy seyt, mijne myrrhe, mijne specerije, etc. want sonder hem en kunnen wy niet doen, Ioan. 1. vers 16. ende cap. 15. vers 5. ende 1.Corinth. 4.7. Apoc. cap. 3. vers 18.

5 Het woort Godes, ende de leere, mitsgaders de gehoorsaemheyt des selven, ende het gebruyck der Heylige Sacramenten, worden vergeleken by spijse, honighraten, wijn ende melck, Psalm 19. vers 11. ende 119.103. Iesa. cap. 55. vers 1. Ioan. 4.34. ende 1.Petr. 2.2. Om dat, gelijck honigh, wijn, ende melck, lieflick ende bequaem zijn tot voedsel des lichaems: Alsoo zijn oock de voorgemelde saken lieflick ende bequaem, om de ziele te laven ende te verquicken.

6 D. ick hebbe eenen lust ende welgevallen aen uwe goede vruchten in ’t voorgaende verhaelt, ende goede wercken. Ter contrarie soo worden de quade vruchten der sondaren genoemt vergiftige wijndruyven, die bittere bezijen hebben. Deut. 32.32, 33.

[fol. 300v]

⁷ Etet, ^{8 a} Vrienden, drincket, ende ⁹ wordet droncken, O Liefste.

7 Hier noodight de Bruydegom Christus sijne vrienden, de Engelen ende alle geloovige menschen, dat sy haer met hem verheugen van wegen de schoone ende lieflicke vruchten, D. de gehoorsaemheyt sijner Kercke op aerden. siet Luce 2. versen 13, 14. ende 15. versen, 7, 10.

8 Die zijn vrienden Christi, die daer doen den wille sijnes hemelschen Vaders, Ioan. 15.14.

a Iesa. 41.8. Iacob. 2.23.

9 Siet d’aenteeckeninge Genes. 43. vers 34. Weest droncken, is hier te seggen, weest vervult met liefde tot my, ende tot malkanderen, ofte, weest overvloedelick verzaet met geestelicke vreught, die daer blijft tot in het eeuwige leven. Siet Prov. cap. 9. vers 5. Iesa. c. 25. vers 6. ende 55.1, 2.

2

¹⁰ Ick sliep, ¹¹ maer mijn herte waeckte: de stemme mijnes Liefsten die ¹² klopte, was; ¹³ Doet my open, ¹⁴ mijne Suster, mijne Vriendinne, mijne Duyve, mijne Volmaeckte, want ¹⁵ mijn hooft is vervult met dauw, mijne hayrlocken met nachtdruppen.

10 Hier wort aengewesen, dat de Bruyt, ofte eenige ledematen der Kercke, na dat sy wel gegeten ende gedroncken hebben, Dat is, overvloedelick de weldaden Christi genooten hebben, somtijts in slaep of sluymer vallen, Dat is, trage ende slap in yver ende goede wercken worden, ende in vleeschelicke gerustigheyt ende sorgeloosheyt vervallen. Siet Matth. 25. vers 5. Rom. cap. 13. vers 11. 1.Thess. cap. 5. versen 6, 7.

11 Dat is, ick en vergat evenwel mijnen Bruydegom niet, maer hieldt hem steeds in mijn herte. Verstaet hier door het herte, den inwendigen mensche, ofte den wedergeborenen mensche, die gestelt wort tegen het vleesch, ofte den uyterlicken mensche, Rom. cap. 2. versen 28, 29. siet oock Matth. 26. vers 41. Galat. cap. 5. vers 17.

12 De Bruyt vertelt hier de liefde ende sorge hares Bruydegoms, die haer niet en woude rusten laten in het bedde des wereltschen gemacks. Christus klopt aen de deure onses herten door sijn woort, door sijnen Geest, ende door kruys ofte kastijdinge, Apoc. cap. 3. vers 20.

13 Ofte, opent my, Te weten, de deure uwes herten: Staet op van den slaep der sonde, laet my in u herte woonen door den geloove, het selve opweckende.

14 Dese lieflicke namen die Christus sijne Bruyt hier geeft (sy noch zijnde in hare swackheyt) geven te kennen sijne uytnemende affectie ende liefde tot haer, haer beminnende, onaengesien sy noch in dit sondige vleesch leeft ende wandelt, haer hare sonden ende onvolmaecktheden niet toereeckenende.

15 Dat is, ick hebbe veel ongemacks geleden. Hier mede wort te kennen gegeven, dat Christus veel lijden, ende veel swarigheyts uyt staen soude, om sijne Bruyt te verlossen, ende haer van hare sonden te reynigen. Want nat te zijn van den dauw des hemels, is groot ongemack, Genes. cap. 31. vers 40. ende het beduydt hier, elende lijden, als Dan. cap. 4. vers 25. Gelijck oock de regen, als men niet overdeckt en is: Alsoo beteeckenen oock droppelen, inwateringe, Dat is, quellingen ofte tegenspoeden, Amos cap. 6. vers 11. Andre nemen dese woorden aldus, Gelijck de dauw ende regen het lant vruchtbaer maken: Alsoo maeckt de leere Christi, dat sijne Kercke vele vruchten voort brenght. Siet Deuter. cap. 32. vers 2. Psalm 72.6. Hose cap. 14. vers 6.

3

¹⁶ Ick hebbe mijnen rock uytgetogen, ¹⁷ hoe sal ick hem weder aentrecken? ¹⁸ ick hebbe mijne voeten gewasschen, hoe sal ickse weder besoetelen?

16 Dit antwoort de Bruyt haren Bruydegom, weygerende op te staen, om hem in te laten, doe hy aenklopte. Door het uyttrecken des rocks, ende het liggen in ’t bedde, kan men hier verstaen het gemack deser werelt, welcke oock somtijt de ware geloovige kinderen Godes verhinderen, ende ophouden, dat sy Christum ende sijn woort, soo stracks niet opentlick noch vrymoedelick en belijden, als hy aenklopt, ende sijne genade haer aenbiedt, vreesende het ongemack dat daer mede vermenght is.

17 Als of sy seyde, Ick en kan hem niet aentrecken sonder moeyte.

18 Dit is noch een argument, aenwijsende, dat de Bruyt haer tot ruste ende gemack begeven hadde, want in die heete landen, daer sy gemeynlick barvoets gingen, plechten sy des avonts, als sy op hare ruste gingen, hare voeten te wasschen: ’t Welck de Bruyt gedaen hebbende, soo en woude sy (gelijckse hier seyt) niet geern van het bedde opstaen, om haren Bruydegom in te laten, vreesende deselve vuyl te maken. Van sulcke onnutte uytvluchten, siet Luce cap. 14. vers 18, etc.

4

Mijn Liefste ¹⁹ trock sijne hant van het gat [der deure,] ende ²⁰ mijn ingewandt ²¹ wert ontroert ²² om sijnent wille.

19 Sijne hant, die aen ’t gat der deure geweest was, trock hy nu af, om wech te gaen, als volght vers 6. Anders, stack sijne hant door ’t gat der deure, Te weten, om de deure te openen, ende alsoo soude hier gesproken worden van de deure des herten, ende te kennen gegeven worden, dat Christus by sijne uytverkorene aenhoudt met prediken ende vermanen, als sy hem niet stracks en volgen, hare herten alsoo aenroerende door de kracht ende werckinge des Heyligen Geestes, dat hy in hen eene brandende liefde ende verlangen tot sich verweckt.

20 Hebr. mijne ingewanden.

21 Met dese woorden geeft de Bruyt te kennen, hare ongerustheyt, hertelicke droeffenisse, ende leetwesen, om dat sy haren Beminden soo onbeleefdelick afgesett hadde, als hy aenklopte, vers 3. Siet dergelijcke maniere van spreken Ierem. 4.19. ende 31.20.

22 Ofte, van sijnent wege: T.w. van wegen den Bruydegom. Hebr. over hem.

5

²³ Ick stont op, om mijnen Liefsten open te doen: ende mijne handen drupten ²⁴ [van] myrrhe, ende mijne vingers [van] ²⁵ vloeijende myrrhe, ²⁶ op de ²⁷ hanthaven des slots.

23 Hier bewijst de Bruyt haer leetwesen, met uyterlicke teeckenen van berouw ende beterschap (vruchten die der bekeeringe weerdigh zijn) met op te staen, de deure te openen, te soecken, roepende haren Bruydegom, die van haer was wech gegaen.

24 Verstaet hier door myrrhe, myrrhen-olie, waer mede te kennen gegeven wort, dat de aenroeringe ende werckinge Christi door sijnen Heyligen Geest, in de herten der geloovigen groote kracht heeft, ende dat sy sulcks in hare herten gevoelende met geloove ende boetveerdigheyt, (als welrieckende specerijen) haer bereyden om haren Bruydegom te ontfangen.

25 Ofte, vlietende. Hebr. voorby gaende, ofte, voort gaende myrrhe, ofte, overtreffende myrrhe, Dat is, die andere te boven gaet in weerdigheyt.

26 D. die aen de hanthaven van het slot was.

27 Hebr. handen, ofte, palmen, Dat is, hanthaven, daer men de hant aenslaet. Anders, grendelen, ende verstaet hier de grendelen, daer mede de deure van binnen was gegrendelt geweest, Christum buyten de deure houdende, ende hem verhinderende binnen te komen, welcke nu met myrrhen-olie bestreken zijnde, Dat is, haer herte met de genaden-olie gesalft zijnde, ende alsoo alle sloten en grendelen, Dat is, alle verhindernissen geweert zijnde, de Bruydegom onverhinderlick mocht by haer binnen komen, om te genieten de vruchten sijner genade, die sy van hem ontfangen hadde.

6

²⁸ Ick dede mijnen Liefsten open, maer mijn Liefste ²⁹ was geweken, ²⁹ hy was doorgegaen: ³⁰ mijne ziele gingh uyt ³¹ van wegen sijn spreken, ^b ick socht hem, maer ³² ick en vondt hem niet, ick riep hem, doch hy en antwoordde my niet. [kolom]

28 Dit gaet noch eenen trap voorder, Te weten, dat sy opgestaen zijnde, selfs de deure opent, op dat de Koningh der eere soude mogen tot haer in komen, bezijden stellende alle uytvluchten, haer verhinderende van het genieten sijner lieflicker tegenwoordigheyt.

29 29 Door de verdobbelinge deser reden, met dewelcke de Bruyt klaeght over het wech gaen hares Bruydegoms, wort te kennen gegeven hare hertelicke droeffenisse, overmits sy sijne tegenwoordigheyt niet en mocht genieten, gelijck sy in vorige tijden gedaen hadde.

29 29 Door de verdobbelinge deser reden, met dewelcke de Bruyt klaeght over het wech gaen hares Bruydegoms, wort te kennen gegeven hare hertelicke droeffenisse, overmits sy sijne tegenwoordigheyt niet en mocht genieten, gelijck sy in vorige tijden gedaen hadde.

30 Dat is, ick was als doot, Te weten, van schrick en vreese. Siet Genes. cap. 35. vers 18. ende cap. 42. vers 28. ende de aenteeckeninge aldaer. als oock 1.Reg. 10.5. Ofte, mijne ziele gingh uyt, Te weten, van wegen de groote liefde ende het hertelick verlangen dat ick na hem hadde.

31 Dat is, om dat hy, soo troostelick, met my gesproken hadde, vers 2, het welck ick te voren soo niet ter herten en nam, maer nu seer daer door bewogen wierde.

b Cant. 3.1.

32 Dit is eene van de grootste swarigheden die den kinderen Godes over komen, dat het schijnt, dat Godt haer gebedt niet en verhoort, al roepen sy dagh ende nacht tot hem, Psalm 22. vers 3. Iesa. cap. 59. versen 1, 2, 3.

7

³³ De wachters die in de stadt ommegingen, ³⁴ vonden my, ³⁵ sy sloegen my, sy verwondden my: de wachters op de mueren namen mijnen ³⁶ sluijer van my.

33 Siet bov. 3.3. Hier mede wort te kennen gegeven, dat Godt somtijts gehenght, dat sijne Kercke van de tyrannen ende boose regenten deser werelt, ja oock wel van valsche leeraers, vervolght ende benauwt wort, om haer te tuchtigen van wegen hare traegheyt ende onachtsaemheyt, ende op datse in het toekomende des te wackerder ende yveriger soude zijn.

34 Hier uyt is af te nemen, dat de Bruyt niet alleen tot aen de deure gegaen en is, om haren Bruydegom te soecken, maer oock verder, hem soeckende aen alle hoecken der stadt.

35 Men slaet niet alleen met de hant, ofte met stocken en sweerden, etc. maer oock met de tonge, als te sien is Ierem.cap. 18. vers 18. Ia slaen beteeckent oock somtijts yemant quellen ende verdriet aen doen, ’t zy door wat middel het geschiet, Psalm 69. vers 27. Iesa. 53.4.

36 Ofte, lampers. Het Hebreeusch woort heeft sijnen oorspronck van uytspreyden, om dat de vrouwspersoonen de sluijers over haer hooft uytbreyden, eensdeels tot cieraet, Iesa. cap. 3. vers 23. anderdeels om eerbaerheyts wille, Genes. 20.16. ende 24.65. Ierem. 2.32. oock tot een teecken van onderdanigheyt, 1.Corinth. cap. 11. versen 6, 7, 10. Dat men sulck decksel een vrouwe van het hooft af neemt, is tot hare groote schande gereyckende: soo dat de Bruyt hier reden heeft om daer over te klagen, als of mense geachtt hadde voor eene oneerbare lichte vrouwe. Siet Ezech. cap. 23. vers 26. Eenige verstaen hier, door den sluijer, de vrymoedige belijdenisse des geloofs, ende der ware religie. Van desen sluijer soecken de ontrouwe herders, of valsche leeraers, ende de tyrannen, altijt de Kercke ende de ledematen der selver te berooven.

8

^{c 37} Ick besweere u, ghy ³⁸ dochters van Ierusalem, ³⁹ indien ghy mijnen Liefsten vindt, ⁴⁰ wat sult ghy hem aenseggen? Dat ick kranck ben van liefde.

c Cant. 3.5.

37 Dat is, ick bevele het u op uwen eedt. Dit spreeckt de Bruyt, na dat sy uyt de handen van de wachters was ontkomen, versoeckende hulpe ende troost by de ware ledematen der gemeynte Christi.

38 Siet de aenteeckeninge boven 1.5. ende 2.7.

39 Als of sy seyde, Soo wanneer ghy met uwe gebeden voor hem verschijnt, soo geeft hem doch te kennen den soberen staet daer sijne Bruyt in is, Te weten, dat ick soo hertelicke seer verlange na sijne barmhertigheyt, dat hy de wonden mijner sonden wille genesen, dat ick door ’t verlangen moet beswijcken, indien ick de teeckenen sijner liefde noch lange ontbeeren moet.

40 Anders, dit sult ghy hem aenseggen.

9

⁴¹ Wat is uw’ Liefste meer ⁴² dan een [ander] Liefste, ⁴³ O ghy schoonste onder de wijven? ⁴⁴ wat is uw’ Liefste meer dan een [ander] Liefste, dat ghy ons soo besworen hebt?

41 Dit zijn woorden sulcker ledematen der Kercke, die Christum noch niet ten vollen en kenden.

42 Dat is, dan de andre vrienden die oock bemint worden ende lief zijn. siet bov. vers 1. als de Patriarchen, Propheten, ende Godtsalige Leeraers, die de Bruyt niet en hebben, maer sy zijn vrienden des Bruydegoms, die haer verheugen in sijne stemme, Ioan. 3.29.

43 Siet de aenteeckeninge boven cap. 1. vers 8. ende merckt hier, dat of wel, (gelijck versen 7, 8. geseyt is) de Bruyt soo swaerlick is geslagen ende gewondet geworden, vervallen zijnde in den duysteren nacht der vervolginge, soo wort sy nochtans hier genoemt de schoonste onder de wijven. Siet Hebr. cap. 11. vers 26.

44 Dat sy dese vrage ten andren male verhalen, daer mede wort te kennen gegeven de seer groote genegentheyt die sy hebben, om Christum recht te kennen.

10

⁴⁵ Mijn Liefste is ⁴⁶ blanck ende root, ⁴⁷ hy draeght de baniere ⁴⁸ boven tien duysent.

45 Dit zijn de woorden der Bruyt, tot de gene die haer na haren Bruydegom gevraeght hadden, vers 9.

46 Dese twee verwen in eenen mensche te gelijcke zijnde, vercieren hem seer. Het witte koleur beduydt suyverheyt ende triumpheerende heerlickheyt. Daerom staet ’er, dat de Engelen verschenen zijn in witte kleederen, Matth. cap. 28. vers 3. Actor. 1.10. Ia oock Christus selfs, Matth. cap. 17. Siet oock Apoc. cap. 6. vers 2. ende 19.14. By het roode koleur wort verstaen het Priester-ampt Christi, overmits hy ons gewasschen heeft in sijnen bloede, Apoc. cap. 1. vers 5. Siet oock Apoc. cap. 19. vers 13, etc. ende Iesa. cap. 63. versen 1, 2, 3, etc.

47 Hebr. hy is gebaniert, ofte, hy baniert. Het is een gelijckenisse genomen van eenen vaendrager, ende sijn vaendel, dat men boven alle d’andere sien kan. De sin is, dat de Heere Christus uytsteeckt boven alle Engelen, ende andere creaturen, overmits hy in sijne hant draeght, ende alleen staende houdt, door sijne Goddelicke kracht, de baniere van sijn Heyligh Euangelium, Iesa. 11.12. ende 49.22. Anders, hy is verciert met een baniere van tien duysent.

48 D. over veel duysent, een seker getal voor een onseker. De sin is, alhoewel Christus eenen ontallicken leger van uytverkorene onder sich heeft (Apoc. 17.9. ende 19.14) dat hy nochtans uytmuntt boven alle deselve, als haer Hooft, Prince, Vaendrager.

11

Sijn hooft is van ⁴⁹ het fijnste gout: van ⁴⁹ het dichtste gout: sijne hayrlocken zijn ⁵⁰ gekrult, ⁵¹ swart, als een rave.

49 49 Hier staen twee woorden by malkanderen, met dewelcke de Hebreen twee soorten van ’t beste gout noemen, Chethem ende Phaz. Ende hier wort te verstaen gegeven, dat het Hooft, Dat is, het Goddelicke Koninckrijke des Bruydegoms seer uytnemende schoon ende voortreflick is, oock geduerigh, Dan. 7.14.

49 49 Hier staen twee woorden by malkanderen, met dewelcke de Hebreen twee soorten van ’t beste gout noemen, Chethem ende Phaz. Ende hier wort te verstaen gegeven, dat het Hooft, Dat is, het Goddelicke Koninckrijke des Bruydegoms seer uytnemende schoon ende voortreflick is, oock geduerigh, Dan. 7.14.

50 Ofte, krol, ofte, krouws.

51 Hier mede wort de schoonheyt der jeught te kennen gegeven, want in die tijden hieldt men ’t daer voor, dat swart hayr de jongelingen wel stont ende vercierde: zijnde een teecken van eene heete ende stercke nature.

12

^d Sijne oogen zijn ⁵² als der duyven ⁵³ by de waterstroomen: ⁵⁴ met melck gewasschen, ⁵⁵ staende [als] in kaskens [der ringen.]

d Cant. 1.15. ende 4.1.

52 Cant. 1.15. ende 4.1. wort geseyt, dat de Bruyt duyven-oogen heeft, hier staet dat de Bruydegom duyven-oogen heeft, D. suyvere, klare, schoone oogen. Dan. 10.6. worden Christo toegeschreven oogen als vyerige lampen: ende Apoc. cap. 1. vers 14. als vlammen vyers: alle beteeckenende, dat hy aller menschen wegen siet, ende dat hy de secreten der menschen in het licht brenght, 2.Chron. 16.9. Psalm 11.4. ende 90.8. ende 94.9. Ierem. cap. 16. vers 17. Hebr. 4.13.

53 D. die haer by de waterbeken onthouden.

54 D. soo wit als of sy met melck gewasschen waren.

55 Hebr. sittende in de vullinge, D. gelijck de steenen in de kaskens der goudene ringen staen, of sitten, D. sy zijn fraey ingevoeght, ende staen gelijck eenen edelen steen in eenen schoonen ringh ingevatt: Dusdanige zijn de suyvere ende aengename oogen des Bruydegoms Christi Iesu.

13

⁵⁶ Sijne wangen zijn als een beddeken van specerije, [als] ⁵⁷ welrieckende torenkens, ⁵⁸ sijne lippen zijn [als] lelien, druppende van ⁵⁹ vloeijende myrrhe.

56 Des Bruydegoms wangen worden vergeleken by een hofbeddeken van specerijen, niet van sulcke die verdort ofte drooge zijn, maer die bloemen en bladen hebben, gevende eenen soeten reuck: waer mede te verstaen worden gegeven de lieflicke ende aengename gratien Christi, der welcker deelachtigh worden alle de gene die hem met waren geloove aennemen. Siet onder cap. 6. vers 2.

57 Ofte, specerije-torenkens. Verstaet sulcke doosen der Apothekers, die hooge zijn, als torenkens, daer men specerije, droguen, of poederen, of parfuym in bewaert.

58 D. sijne lippen geven eenen soeten reuck, als of de reuck van lelien ende myrrhe t’samen vermenght waren, Dat is, sy brengen troostelicke ende verquickende leeringen voort.

59 Dat is, van olie gemaeckt van de welrieckende lelien ende myrrhe onder malkanderen vermenght, als bov. vers 5. Dit beteeckent de gratien ofte genaden (of, woorden der genade, Luce cap. 4. vers 22.) uytgestort in de lippen Christi, Psalm 45.3.

14

⁶⁰ Sijne handen zijn [als] goudene rin-

60 And. aen sijne handen zijn goudene ringen. Verstaet hier door de handen verciert met goudene ringen, daer kostelicke steenen in staen, de dierbare, suyvere, ende heerlicke wercken des Bruydegoms: aldus wort het woort handen genomen voor werckinge ofte macht, 1.Chron. 29.12. ende 2.Chron. 20.6.

[fol. 301r]

gen, gevult met ⁶¹ Turkoys: ⁶² sijn buyck is [als] ⁶³ blinckende elpenbeen ⁶⁴ overtogen met saphiren.

61 In ’t Hebreeusch staet Tharsis: Als Exod. 28.20.

62 Hebr. sijn ingewanden. Maer hier moet men door de ingewanden verstaen den buyck ende de borst, in dewelcke het ingewandt besloten leyt. Hier door worden te kennen gegeven de innerlicke ofte hertelicke genegentheden des Bruydegoms, Te weten, sijne liefde, genade, ende mededoogentheyt. Siet Luce cap. 1. vers 78. 2.Corinth. 7.15. Philip. 2.1.

63 Hebr. de glantz des tants, Te weten, des tants eenes oliphants, verstaet dit van het schoonste, gepollijste, blinckende yvoor of elpenbeen.

64 D. verciert met saphiren. Eenige saphiren zijn wit, ende klaerblinckende, als een diamant: andre zijn blaeuw. Verstaet hier witte saphiren, daer mede de suyverheyt des Bruydegoms wort aengewesen. Van den saphir siet oock Iob. cap. 28. vers 6.

15

⁶⁵ Sijne schenckelen zijn [als] marmerpilaren, gegrondet op voeten van het dichtste gout: sijne gestalte is ⁶⁶ als de Libanon, ⁶⁷ uytverkoren als de cederen.

65 Onder den name van schenckelen, ofte beenen, worden oack de dijen verstaen, ja het geheele onder lijf des lichaems tot de voeten toe, zijnde de instrumenten ofte deelen, die het lichaem dragen, onderstutten, ende bewegen van d’eene plaetse tot de andere. Dese gelijckenisse wort oock gebruyckt Apoc. cap. 1. vers 15. Siet Psalm 147. vers 10. De sterckte ende macht Christi, of de machtige ende gestadige hulpe die hy sijne Kercke bewijst, worden vergeleken by marmerpilaren, die cierlick ende vaste staen, zijnde gegrondet op suyver, ofte dichte massijf gout, beteeckenende, dat de beloften ende wercken des Heeren, zijn suyver, vaste, bestendigh, Ia oock tegen de poorten der helle. Ten desen aensien wort Christus genoemt de steenrotze, daer de Kercke op gebouwt staet, Matth. 16.18. 1.Petr. 2.6.

66 D. heerlick, sterck, ende lieflick, gelijck de schoone, groote, hooge boomen, welcker vele op den bergh Libanon wiessen, van den welcken siet de aenteeckeninge boven 4. vers 8.

67 Dat is, schoon ende aensienlick als de cederen. Dingen die andre overtreffen in schoonheyt ende grootheyt, worden gemeynelick by de menschen uytgekipt ende uytverkoren.

16

⁶⁸ Sijn gehemelte is enckele soetigheyt, ende ⁶⁹ al wat aen hem is, is gantsch begeerlick: Sulck een is mijn Liefste, ⁷⁰ ja sulck een is mijn Vrient, ghy dochters van Ierusalem.

68 Dat is, sijne woorden, sprake, redenen, (als Prov. 5. vers 3. ende 8.7.) Item leeringen, vertroostingen, beloften. siet Rom. cap. 15. vers 4. Coloss. cap. 3. vers 16.

69 Hebr. hy is geheel begeerlickheden: Dat is, alles wat aen hem is, is gantsch lieflick, ende weerdigh dat men begeere het selve te mogen genieten. Dusdanigh is Christus sijner gemeynte, ende allen uytverkorenen: maer den godtloosen ende verwerpelingen, is hy eene ergernisse ende dwaesheyt, 1.Cor. cap. 1. vers 23. Siet oock Psalm 22.7. Iesa. cap. 52. vers 14. ende 53. vers 2.

70 Met dese woorden wil de Bruyt besluyten de uytnementheyt des Heeren Christi boven alle andere.