Wijse ende dwase redenen, versen 1, 2, 4, 7, 23, 26, 28. Godts alwetentheyt, 3, 11. tucht, 5, 10, 12, 31, 32, 33. goet des rechtveerdigen ende godtloosen, 6. Godtsdienst ende wandel der godtloosen ende vromen, 8, 9, 29. blijdtschap ende bekommernisse, 13, 15. wijsheyt ende dwaesheyt, 14, 21. vergenoeghsaemheyt met des Heeren vreese, ende liefde, 16, 17. toorn ende lanckmoedigheyt, 18. luyigheyt, 19. goede ende quade kinderen, 20. Raetslieden, 22. wegh ten hemel, 24. hovaerdije, ende weduwen, 25. gedachten der godtloosen, 26. gierigheyt, ende geschencken, 27. goet geruchte, 30. vreese Godts ende nederigheyt, 33.
| |
33
v De vreese des HEEREN is de 68 tucht der wijsheyt: ende x de nederigheyt [gaet] voor de 69 eere.
|
-
1
- Ofte, reden, alsoo ond. vers 23. ende cap. 16. vers 1. gelijck het woort Anah niet alleen beteeckent antwoorden, maer oock een reden aenvangen. Siet Iudic. 18. op vers 14.
-
2
- Hebr. een woort der smerte, moeyte, ofte, pijne; D. smertelick, moeijelick, pijnelick, ende hart om hooren.
-
3
- D. aengenaem, cierlick, stichtelick, ende nutbaer, als ter bequamer tijt, ende plaetse, ende op behoorlicke maniere voortgebracht zijnde. Anders, de wetenschap verçiert de tonge der wijsen.
-
b
- Prov. 12.23. ende 13.16. ende 15.28.
-
4
- T.w. gelijck een fonteyne steeds met grooten overvloet water uytgeeft. Siet van het Hebreeusch woort boven 1. op vers 23.
-
c
- Iob 34.21. Prov. 5.21. Ierem. 16.17. ende 32.19.
-
5
- Verstaet de voorsichtigheyt Godts. Siet 2.Chron. 16. op vers 9.
-
d
- Prov. 12.18. ende 13.14.
-
6
- Ofte, de gesontheyt der tonge, Dat is, de gesonde propoosten, ende salighmakende leere, rakende het geloove, ende den wandel, die door de tonge voorgestelt wort. Vergel. bov. 12. op vers 18.
-
7
- D. als een boom des levens, metbrengende het welvaren, niet alleen des tijdelicken, maer oock des eeuwigen levens. Vergelijckt boven 3. op vers 18.
-
8
- T.w. in de tonge. siet boven 2. op vers 12.
-
9
- D. een schade der ziele. Anders, eene verbrekinge door den wint; Dat is, eene heftige verdervinge: gelijck de schepen door stercke winden in stucken gebroken worden, Psal. 48.8. Ierem. 18.17.
-
11
- Ofte, kloecksinnigh worden: Alsoo ond. 19.25. Vergel. 1.Sam. 23.22.
-
12
- Verst. niet alleen sijne wooninge, maer oock sijne middelen, gelijck blijckt uyt de tegenstellinge. Vergel. boven 12. op vers 7.
-
13
- T.w. om dat hy met het inwendigh goet wel versien zijnde, sijne genoeghsaemheyt heeft in het uyterlicke dat Godt hem verleent. And. sterckte, ofte, vastigheyt.
-
14
- D. ongenoeghsaemheyt, ende onruste des geestes, om dat hy van het hemelsche goet ledigh is. Siet van het Hebreeusch woort Genes. 34. op vers 30. ende 1.Reg. 18. op vers 17.
-
15
- D. de goede leere, die men weten moet, ende die den mensche wijs, verstandigh, ende wetende maeckt: Alsoo Numer. 24.16. Psalm 119. vers 66. onder 22.17.
-
16
- D. voort brengen, om die anderen mede te deelen.
-
17
- D. ’t en sal de wetenschap niet uytstroijen. Anders, en is niet recht, ofte, [stroyt] dat niet recht en is.
-
e
- Prov. 21.27. Iesa. 1.11. Ierem. 6.20. Amos 5.21.
-
18
- Hebr. des Heeren grouwel. Alsoo in het volgende vers. Siet boven 3. op vers 32.
-
19
- Dat is, voornemen, doen, ende laten. Siet Genes. cap. 6. op vers 12.
-
20
- Hebr. quaet. Dat is, onaengenaem, hardt, moeijelick; hoewelse in haer selven seer goet is. Alsoo is het woort quaet genomen, 1.Reg. 22.8, 18. gelijck oock het woort goet beteeckent, dat aengenaem, ende lieftalligh is. Siet 1.Reg. cap. 1. op vers 42. Anders, een quade tucht (Dat is, straffe) is voor den genen die het padt verlaet.
-
21
- T.w. het goede, ende rechte padt. Siet boven 2. op vers 8.
-
22
- Vergelijckt Iob 26.6. ende siet de aenteeckeninge.
-
23
- Dat is, naeckt, ende ontdeckt voor sijnen oogen, Hebr. 4.13.
-
g
- 2.Chron. 6.30. Psalm 7.10. ende 44. vers 22. Ierem. 17.9, 10. Ioan. 2.24, 25. ende 21.17. Actor. 1.24.
-
24
- Te weten, die hier op de aerde in ’t klare licht der sonne verkeeren. Dit wort menschelicker wijse van Godt geseyt: want by hem is alle dingh even mogelick, ende licht om doen.
-
25
- Siet boven cap. 1. op vers 22.
-
26
- Te weten, uyt haet der bestraffinge.
-
h
- Prov. 17.22. ende 18.14.
-
27
- Hebr. goet maken, Dat is, blijde. Siet Iudic. cap. 16. op vers 25. ende 1.Reg. cap. 21. op vers 7.
-
28
- Verstaet, den moedt, de couragie, ende de kracht des herten. Alsoo Genes. 41.8. Iosu. 5.1. 1.Sam. 1.15. Psalm 34.19. onder 17.22. Iesa. 61.3. De sin is, dat des menschen moedt, die hem in het aengesichte pleeght te vertoonen, door de droefheyt des herten gevelt, ende nedergeslagen, ja verbroken wort.
-
29
- Dat is, met valsche opinien, ende propoosten.
-
30
- Dat is, soeckt niet alleen de dwaesheyt, maer heeft daer in sulcken smaeck, dat hy door deselve, als door een aengename spijse, in sijne dwaesheyt groeyt, ende sterck wort.
-
31
- Dat is, droevigh, ende verdrietelick. Siet Genes. 40. op vers 7.
-
32
- Hebr. goet, dat is, vrolick. Siet boven op vers 13.
-
33
- Dat is, als een stadigh bancket, het welck den mensche aengenaem is, hem vermakende na den lichame met goede spijse, ende dranck; ende na den geest met eerlicke, ende stichtelicke propoosten.
-
i
- Prov. 16.8. Psalm 37.16.
-
34
- Ofte, beroerte, ofte, quellinge: Te weten, die voort komt uyt eene quade conscientie, ende een misvertrouwen van de gunste des Heeren; ende volgens niet vereenight met de vreese Godts. Vergelijckt onder cap. 16. vers 8.
-
35
- Het Hebreeusch woort hier overgeset gerichte, beteeckent eygentlick teerkost, die men op de reyse mede neemt, Ierem. 40.5. maer het wort oock voor anderen kost genomen, 2.Reg. 25.30. Ierem. 52.34. ende hier.
-
l
- Prov. 28.25. ende 29.22.
-
36
- Hebr. een man der grimmigheyt, ofte, der hittiger toornigheyt, Dat is, die haest toornigh is, ofte lichtelick vergramt wort: alsoo onder 22.24. ende 29.22.
-
37
- D. al het gene, dat hy te doen, te beschicken, ende uyt te richten heeft.
-
38
- Want gelijck het seer moeijelick, ende swaer is, door die te passeren: alsoo maeckt de luyaert sich wijs, dat al ’t gene hem te doen staet, soo swaer is, als door distelen, ende doornen te gaen, ende soeckt volgens alle excusen, om aen het werck niet te komen. Vergel. ond. 26.3.
-
39
- Dese worden gestelt tegen de luije, om dat de luije onordentlick wandelen, ende ydelheyt doen, 2.Thess. 3.11. ja op eens anderen arbeyt soecken te leven, ende tot armoede komende sich tot ongerechtigheyt begeven, Ephes. 4.28.
-
40
- Of, opgehooght, D. effen, licht, gemackelick, ende sonder swarigheyt, die den gaenden man soude mogen eenigh hinder, ofte moeyte voor werpen.
-
n
- Prov. 10.23. ende 14.9.
-
41
- Hebr. sal richten te wandelen: D. sal sijn gantsche leven, woorden, ende wercken, doen, ende laten, schicken, ende stieren na het gene, dat goet, ende Godt aengenaem is. Siet boven 3. op vers 6.
-
42
- Verstaet de aenslagen, ofte het gene men voor geeft aen te grijpen, voornemelick daer wat aen gelegen is.
-
43
- Vergel. bov. 11. op vers 14.
-
44
- T.w. der voorgemelde gedachten.
-
45
- Te weten, een wijs, ende verstandigh man.
-
46
- Ofte, in de reden, ende het propoost sijnes monts. Vergelijckt boven op vers 1. ende de aent. Hier wort gesproken van ’t gene, dat wijselick, ende stichtelick voort gebracht is: gelijck de volgende woorden uytwijsen.
-
47
- D. eerlick voor hem, die het spreeckt, ende profijtelick, ofte aengenaem voor de gene die ’t hooren.
-
48
- D. die ten leven leyt. siet boven 2. op vers 19.
-
49
- T.w. na den hemel, alwaer het rechte leven, ende de ware gelucksaligheyt alleen te vinden is. siet Phil. 3.20. ende Coloss. 3.1, 2.
-
50
- D. van de verdoemenisse, ende het eeuwigh verderf.
-
51
- D. die onder om leege, ofte nederwaerts is.
-
p
- Prov. 2.21, 22. ende 12.7. ende 14.11.
-
52
- D. maken datse niet versett, ofte tot harer schade vermindert en sal worden: want de lantpalen in die plaetsen niet door velden, ofte grachten afgescheyden en waren, maer met palen, staken ende steenen.
-
53
- Hebr. de redenen der lieflickheyt, T.w. voortkomende van de wijse, ende vrome. Verstaet, propoosten, die niet dan tot eere, ende deught streckende, Gode behagen, ende de menschen stichten. Vergelijckt onder 16.24. ende de aenteeck. Anders, de lieflicke redenen zijn reyn, T.w. voor den Heere, diese voor reyn houdt, ende acht, om datse voortvloeijen uyt een herte, dat door het geloove gesuyvert is, Actor. 15.9.
-
54
- Hebr. die gierigheyt giert. Siet boven 1. op vers 19.
-
55
- Siet van de beteeckenisse deses woorts 1.Reg. 18. op vers 17.
-
56
- Vergelijckt Exod. 23.8. ende Deuter. 16.19.
-
57
- D. en giet niet onbedachtelick uyt al wat op de lippen komt, maer bedenckt te voren rijpelick wat goet, ende stichtelick is, om gesproken te worden.
-
58
- D. om eenige reden aen te vangen. Siet Iudic. cap. 18. op vers 14.
-
59
- Dat is, onstichtelicke, ende schadelicke.
-
60
- Siet van het Hebreeusch woort Psalm 19. op vers 3. ende boven 1. op vers 23.
-
61
- Te weten, met sijne genadige verhooringe, ende vaderlicke hulpe. Vergelijckt Psalm 10.1. ende 22.2. Daer en tegen wort Godt geseyt na by te zijn den genen, dien hy genadigh is, die hy verhoort, ende helpt, Psalm 34.19. ende 145.18.
-
s
- Psalm 10.17. ende 34.19. ende 145. 18, 19.
-
62
- Dat is, dat door de klaerheyt der oogen gesien wort, als daer is de verscheydentheyt der coleuren, de schoonheyt der landouwen, de tegenwoordigheyt der gener, die wy lief hebben, ende ons goet doen, etc. Ofte verstaet het vriendelick gesichte van yemant, dien wy groot achten, als onder 16.15.
-
63
- Hebr. hooringe. Verstaet eene goede tijdinge, ofte eerlicke naem, die door het gehoor gevatt wort.
-
64
- D. verfraeyt de inwendighste leden sijnes lichaems, ende verquickt alsoo oock de ziele. Vergelijckt boven 12. de aenteeckeninge op vers 4.
-
65
- Vergelijckt boven cap. 11. op vers 25.
-
66
- Vergelijckt boven cap. 8. op vers 36.
-
67
- Hebr. een herte; Dat is, verstant, ende wijsheyt. Siet Iob cap. 9. op vers 4.
-
68
- D. het onderwijs, de vermaninge, ende verbeteringe, die ter wijsheyt leyt. Siet boven 1. op vers 2.
-
69
- T.w. soo wel deses tegenwoordigen levens, als des toekomenden.
|