Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Psalm Cx.

In desen Psalm (zijnde een kort begrijp des gantschen Euangeliums) spreeckt David van de beroepinge Iesu Christi tot het geestelicke Koninckrijcke sijner gemeynte, ende sijn eeuwigh Priesterdom: Te gelijcke stelt hy voor oogen, de geweldige overwinninge over sijne vyanden, ende sijne triumphe over deselve.

[kolom]

1

EEn Psalm Davids. ¹ De HEERE heeft ² tot mijnen Heere ³ gesproken: ⁴ Sitt tot mijner rechter hant, ⁵ tot dat ick uwe vyanden gesett sal hebben tot een voetbanck uwer voeten.

1 T.w. Godt de Vader.

2 D. tot Christum, den welcken David hier sijnen Heere noemt. Want Christus is de sone Davids na den vleesche, maer Davids Heere, ten aensien dat hy een waerachtigh Godt is met Godt den Vader ende Heyligen Geest, ende een Heere aller menschen, doch insonderheyt sijner uytverkorenen. Siet Matth. 22.43, 45. Marc. c. 12. vers 36. Luce c. 20. vers 42. Actor. c. 2. vers 34. Hebr. 1.13.

3 T.w. in sijnen eeuwigen raet, den welcken hy ons tot sijner tijt heeft geopenbaert ende verkondigen laten.

4 Dat is, heerscht in heerlickheyt ende majesteyt, in den hemel, ende op de aerde, 1.Cor. 15.25. Hebr. c. 1. versen 3, 13. ende 8.1. ende 10. versen 12, 13. Ephes. cap. 1. vers 20, etc. Dese maniere van spreken is genomen van de Koningen, die aen hare rechter hant setten diese willen eere aendoen. Siet 1.Reg. 2.19. ende Psalm 45.10.

5 De sin is, tot dat ick uwe vyanden (Te weten, de vervolgers der Kercke, ja de doot selve, 1.Corinth. 15.24, 26.) u sal onderworpen hebben. Hier uyt en kan men geensins besluyten, dat Christus geen eeuwigh Koninckrijcke hebben en soude, of schoon de maniere van de bedieninge des Rijcks Christi, soodanigh als die nu is, ten jonghsten dage met het laetste oordeel sal ophouden: want als dan en sullender geen vyanden meer zijn, die de Kercke Christi sullen kunnen schaden, 1.Corinth. 15.24, 28. Siet d’aenteeckeninge Genes. cap. 28. op vers 15.

2

⁶ De HEERE sal ⁷ den scepter ⁸ uwer sterckte ⁹ senden ¹⁰ uyt Zion, [seggende] ¹¹ Heerscht in ’t midden ¹² uwer vyanden.

6 In het eerste vers heeft David ’t volck Godes aengesproken: hier spreeckt hy nu Christum aen.

7 Of, uwen stercken scepter: ofte, de roede, ofte, staf uwer sterckte: Te weten, de verkondinge des Heyligen Euangelij, daer door de Heylige Geest krachtelick in de herten der uytverkorenen werckt. Siet Rom. 1.16.

8 O Christe.

9 T.w. in de gantsche werelt.

10 Verstaet dit alsoo, dat het Euangelium eerst te Ierusalem ende in het Ioodsche lant moeste gepredickt werden, ende van daer voort uytgespreyt werden door de gantsche werelt, Iesa. 2.3. Mich. 4.2. Actor. cap. 1. vers 8.

11 Te weten, door u Woort ende Geest, in de herten der uytverkorenen, ende door uwe Almogentheyt in ’t beschutten uwer Kercke, ende in ’t straffen van de vervolgers der selver. And. Ghy sult heerschen.

12 Te weten, der vyanden uwer Kercke. Want die de Kercke vervolght, die vervolght Christum selve, Actor. cap. 9. vers 4.

3

¹³ U volck sal seer gewilligh zijn ¹⁴ op den dagh uwer heyrkracht, ¹⁵ in heylige cieragien: ¹⁶ uyt de baermoeder des dageraets sal u de dauw uwer jeught zijn.

13 Hebr. u volck der gewilligheden: Dat is, ’t sal zijn een volck van groote gewilligheyt, ofte, vol gewilligheyt, te weten, om het Euangelium aen te nemen, ende om u, O Heere Iesu Christe, te dienen, Ia het sal, by maniere van spreken, de gewilligheyt selve zijn. Siet exod. 25.2. Psalm 119.108. Actor. 2.41. ende Rom. 12.11. Ende verstaet hier door u volck, de uytverkorene, of geloovige.

14 D. als ghy de krachtige predicatie des Heyligen Euangelij, door d’Apostelen, mitsgaders vele andere verkondigers des selven, sult uytsenden, om de werelt ende den duyvel te overwinnen, ende veel schapen in den waren schaepstal te brengen. siet Rom. cap. 1. vers 16. 2.Corinth. cap. 10. versen 4, 5. Apocal. cap. 6. vers 2.

15 Hebr. in de schoonheden, ofte, verçierselen der heyligheyt, ofte, in heyligen çieraet, Dat is, in heyligheyt des levens, ende allerley Christelicke deughden, die uyt het geloove hervoor komen. ’t Is een gelijckenisse genomen van de Priesters des Ouden Testaments, die cierlicke ende heylige kleederen aentrocken, als sy den Levitischen Godtsdienst verrichten souden. Anders, In de heerlickheden des heylighdoms, ofte, in het çierlicke heylighdom, Dat is, in den schoonen tempel: met welcke woorden de Kercke Godes dickwils beduydt wort.

16 Dat is, uwe kinderen sullen u geboren worden, als de dauw uyt de baermoeder des dageraets. Gelijck de dauw in den dageraet, als uyt eene baermoeder hervoor komt ende geboren wort, ende het gras met ontelbare dropkens begiett, ende lieflick bevochtight: Alsoo sal het eerste licht der predicatie des Heyligen Euangelij, als een dauw, ontallicke vele herten der uytverkorenen begieten ende bevochtigen, ende deselve geestelicker wijse baren. siet Ioan. cap. 3. vers 5. alwaer de Heere Christus den Heyligen Geest vergelijckt by water, door ’t welcke de aerde bevochtight ende vruchtbaer gemaeckt wort. Anders, ’t sal u van de baermoeder des dageraets af, een dauw van uwe jeught wesen. Sommige, soo oude als nieuwe Leeraers, verstaen dese woorden van de eeuwige geboorte des Soons van den Vader, gesproken by gelijckenisse, genomen van menschelicke geboorte, ende setten’t over: Uyt de baermoeder voor den dageraet is u de dauw uwer geboorte. Andere verstaen’t van de menschwerdinge onses Heeren Christi, ende sijne geboorte uyt de maget Maria.

4

De ¹⁷ HEERE heeft gesworen, ende ’t en sal hem niet berouwen, ¹⁸ Ghy zijt ¹⁹ Priester in ^a eeuwigheyt, ²⁰ na de ordeninge Melchizedeks.

17 Siet over desen Psalm, insonderheyt over dit vierde vers, het sevende Capittel des briefs tot de Hebreen.

18 Ofte, weest Priester, ofte, ghy sult Priester wesen.

19 Te weten, die hemselven sal offeren, op den altaer des kruyces, tot versoeninge aller der gener, die in hem gelooven, Hebr. cap. 5. vers 9. ende capp. 9. 10.

a Hebr. cap. 5. vers 6. ende 6.20. ende 7.17.

20 Ofte, na de wijse, ofte, gelijckheyt Melchizedeks, die noch begin der dagen, noch eynde des levens en hadde: Item, gelijck Melchizedek een Koningh, ende oock een Priester geweest is, Genes. cap. 14. vers 18. alsoo oock Iesus Christus, wiens voorbeelt Melchizedek geweest is.

5

²¹ De Heere is aen uwe rechter hant: ²² hy sal ²³ Koningen ²⁴ verslaen ²⁵ ten dage sijnes toorns.

21 T.w. de Heere Iesus Christus, die tot uwer rechter hant geseten is: ende alsoo spreeckt hier nu David Godt den vader aen: ofte, hy spreeckt het volck Godes aen, het selve beloovende, dat Christus de Heere haer sal bystaen, ende verdedigen, als Psalm 16. vers 8. ende 109.31.

22 Hebr. hy heeft Koningen verslagen, voor, hy sal Koningen verslaen. Eene Prophetische wijse van spreken.

23 Verstaet hier sulcke Koningen ende Princen, die haer tegen Christum setten, ende sijne Kercke vervolgen, als Psalm 2. versen 9, 12.

24 Hebr. doorsteken.

25 D. ten tijde wanneer Godt bestemt heeft, dat sijn toorn sal uytbersten.

6

²⁶ Hy sal recht doen onder de Heydenen, ^b hy sal ’t ²⁷ vol doode lichamen maken: hy sal verslaen ²⁸ den genen die ’t hooft is over een groot lant.

26 Dat is, hy sal de vervolgers sijnes volcks straffen.

b Apoc. 14.14, etc. ende 16.14, etc. ende 20.8, etc.

27 T.w. sijner vyanden, die in den slagh sullen ommekomen. Vergelijckt Psalm 45. op vers 5.

28 Sommige verstaen door dese woorden den Antichrist, heerschende over vele landen: ja den duyvel selfs: Andere duyden’t op de boose regeerders in’t gemeen.

7

²⁹ Hy sal op den wegh uyt de beke drincken: daerom sal ³⁰ hy het hooft om hooge heffen.

29 Dat is, hy sal uyt den drinckbeker van Godts toorn drincken, ende alsoo in sijne heerlickheyt ingaen. Alsoo dat hier de staet sijner vernederinge, ende verhooginge t’samen gevoeght worden. Ofte, hy wil seggen, Christus sal de victorie over de vyanden sijner Kercke soo lange vervolgen, tot dat hyse verslagen, ofte te niete sal gebracht hebben: Ende dit sal hy met sulcken ernst ende yver doen, dat hy den tijt niet nemen sal, om lange te rusten, ende sich met spijse ende dranck te verquicken: maer hy sal sijnen dorst lesschen met het water uyt de beken, die hy by den wegh in het vervolgen sijner vyanden, vinden sal. Dit is by gelijckenisse gesproken, zijnde dit de sin deser woorden in ’t korte, Christus sal sich sijne vyanden volkomelick onderwerpen, ende sijn volck uyt hare handen verlossen. Vergelijckt hier mede de historie van Gideon, Iudic. cap. 7. versen 4, 5, 6, 7, etc.

30 D. hy) T.w. Christus, sal na sijne doot verrijsen, ende tot de hooghste heerlickheyt verhooght worden. siet Philip. cap. 2. versen 8, 9.

[fol. 268r]