| |
| |
| |
De Propheet vermaent het volck Godes, Godt te loven ende te prijsen, ten aensien sijner wonderen ende weldaden: met een verhael der getrouwigheyt sijner beloften gedaen ende bewesen aen Abraham, aen Ioseph, ende aen Iacob in Egypten, als oock der wonderheden door ende aen Mose, ende de Israëliten in de woestijne gedaen.
| |
1
1 LOvet den HEERE, roept sijnen name aen, maeckt sijne daden bekent onder de volcken.
| |
2
Singht hem, psalmsinght hem, spreeckt aendachtelick van alle sijne wonderen.
| |
3
a Roemt u 2 in den naem sijner heyligheyt: het herte der gener die den HEERE soecken, verblijde sich.
| |
4
Vraeght na den HEERE, ende 3 sijne sterckte: soeckt 4 sijn aengesichte gedurighlick.
| |
5
Gedenckt sijner wonderen, 5 die hy gedaen heeft: sijner wonderteeckenen, ende 6 der oordeelen sijnes monts.
| |
6
7 Ghy zaet Abrahams sijnes knechts, ghy kinderen Iacobs 8 sijne uytverkorene.
| |
7
Hy is de HEERE onse Godt: 9 sijne oordeelen zijn over de geheele aerde.
| |
8
Hy gedenckt 10 sijnes verbonts tot in der eeuwigheyt: des woorts [dat] hy 11 ingestelt heeft 12 tot in duysent geslachten:
| |
9
[Des verbonts] 13 dat hy met Abraham heeft gemaeckt: ende sijns eedts aen Isaac.
| |
10
b Welcken hy oock gestelt heeft aen Iacob tot eene insettinge: c aen Israël 14 [tot] een eeuwigh verbont.
| |
11
Seggende, d Ick sal u geven het lant Canaan, 15 het snoer van u-lieder erfdeel.
| |
12
e Als sy 16 weynige menschen in getale waren, ja weynigh, ende vreemdelingen daer in.
| |
13
Ende wandelden 17 van volck tot volck: van ’t eene Koninckrijcke tot een ander volck.
| |
14
f Hy en liet geen mensche toe haer te onderdrucken, oock 18 bestrafte hy Koningen om harent wille, [seggende:]
| |
15
19 En tastet 20 mijne gesalfden niet aen, ende en doet mijne 21 Propheten geen quaet.
| |
16
22 Hy riep oock eenen honger in het 23 lant, 24 hy brack allen staf des broots.
| |
17
Hy sondt eenen man voor haer aengesichte henen: g Ioseph wiert verkocht tot een slave.
| |
18
Men druckte sijne voeten 25 in den stock, 26 sijn persoon quam [in] 27 de ysers.
| |
19
Ter tijt toe, dat 28 sijn woort 29 quam, heeft hem 30 de reden des HEEREN 31 doorloutert.
| |
20
32 De Koningh sondt, ende dede hem ontslaen: de heerscher der volcken 33 die liet hem los.
| |
21
Hy h sette hem tot een heere over sijn huys: ende tot eenen heerscher over al sijn goet.[kolom]
| |
22
Om 34 sijne Vorsten te binden 35 na 36 sijnen lust, ende 37 sijne Oudtste 38 te onderwijsen.
| |
23
Daer na 39 quam 40 Israël in Egypten, ende Iacob verkeerde als vreemdelingh 41 in ’t lant van Cham.
| |
24
Ende i hy dede sijn volck seer wassen, ende maeckt’et machtiger dan sijne 42 tegenpartijders.
| |
25
Hy k keerde 43 haer herte om, datse sijn volck hateden, 44 datse met sijne knechten 45 listighlick handelden.
| |
26
Hy l sondt Mose sijnen knecht, [ende] Aaron 46 dien hy verkoren hadde.
| |
27
m Sy deden onder haer 47 de bevelen sijner teeckenen, ende de wonderwercken 48 in den lande Chams.
| |
28
49 Hy sondt 50 duysternisse, ende maeckte het duyster: ende 51 sy en waren 52 sijnen woorde niet wederspannigh.
| |
29
53 Hy keerde hare wateren in bloet: ende hy doodde hare visschen.
| |
30
Haer lant 54 bracht vorschen voort in overvloet, [tot] in de binnenste kameren 55 harer Koningen.
| |
31
Hy sprack, ende daer quam een vermenginge van 56 ongedierte: 57 luysen, in hare gantsche lantpale.
| |
32
Hy 58 maeckte haren regen tot hagel, 59 vlammigh vyer in haren lande.
| |
33
Ende 60 hy sloegh haren wijnstock ende haren vijgeboom, ende hy brack ’t geboomte harer lantpalen.
| |
34
Hy sprack, ende daer 61 quamen 62 sprinckhanen ende kevers, ende dat sonder getal.
| |
35
Die al het kruyt in haer lant op aten, ja aten de vrucht harer landouwe op.
| |
36
63 Hy versloegh oock 64 alle eerstgeboren in haer lant, de 65 eerstelingen aller harer krachten.
| |
37
Ende hy voerdese uyt 66 met silver ende gout, ende 67 onder hare stammen en was niemant 68 die struyckelde.
| |
38
n Egypten was blijde alsse uyttrocken, want 69 hare verschrickinge was op hen gevallen.
| |
39
Hy breydde 70 een wolcke uyt tot een decksel, ende 71 vyer om de nacht te verlichten.
| |
40
72 Sy baden, ende 73 hy dede quackelen komen, ende hy verzadighdese 74 met hemels broot.
| |
41
75 Hy 76 opende een steenrotze, ende daer vloeyden wateren uyt, [die] gingen door 77 de dorre plaetsen [als] een riviere.
| |
42
Want hy dacht 78 aen sijn heyligh | |
| |
woort: 79 aen o Abraham sijnen knecht.
| |
43
p Alsoo voerde hy sijn volck uyt met vrolickheyt: 80 sijne uytverkorene met gejuych.
| |
44
Ende 81 hy gaf hen de landen 82 der Heydenen, soo datse in erffenisse besaten 83 den arbeyt der volckeren.
| |
45
q Op dat sy sijne insettingen onderhielden, ende sijne wetten bewaerden. 84 Halelu-Iah.
|
-
1
- Een groot deel deses Psalms staet geschreven 1.Chro. 16. vers 8. ’t welck gesongen is geweest voor de Arke des Heeren.
-
2
- Of, van den name sijner heyligheyt.
-
3
- Van dewelcke men een sichtbaer getuygenisse hadde in de Arke. Siet 2.Chron. 6. vers 41. Psalm 78.61. ende d’aenteeck. Psal. 63. op vers 3.
-
4
- Dat is, sijnen raet ende geboden, 2.Sam. 21.1.
-
5
- T.w. in Egypten, door Mosen ende Aaron.
-
6
- Verst. hier de plagen van Egypten, daer mede haer Godt te voren gedreyght hadde. ’t Woort oordeelen, ofte, gerichten, wort dickwils gebruyckt voor plagen ofte straffen, als Rom. 13. vers 2. ende 1.Cor. 11.29.
-
7
- Deselve woorden deses vers staen oock 1.Chron. 16. vers 13. Behalven dat daer staet ghy zaet Israëls, ende hier staet, ghy zaet Abrahams.
-
8
- T.w. Godes uytverkorene.
-
9
- D. hy oeffent sijne gerichten over den gantschen aerdtbodem, D. over alle natien ende volckeren, op dat men sijnen name vertelle op de gantsche aerde, Exod. 9.16.
-
10
- T.w. dat hy met ons gemaeckt heeft.
-
11
- Hebr. bevolen, D. sijner belofte, die soo vast ende seker is, als of het eene ingestelde ende bevolene wet ware. siet van ’t Hebreeusch woort 2.Sam. 7. op vers 11.
-
13
- Siet hier van ’t gene dat geschreven staet Genes. 15. vers 18. ende 17.2. ende cap. 22. vers 16. Luce 1.73. Hebr. 6. vers 13.
-
c
- Genes. 28.13. ende 35.11.
-
14
- Hebr. tot een verbont der eeuwe.
-
d
- Genes. 13.15. ende 15.18.
-
15
- Siet d’aenteeck. Deuter. 32.9. ende Psalm 16.6.
-
16
- Hebr. luyden van getale, D. licht te tellen, telbaer. Siet Genes. 34. op vers 30. het contrarie is, volck sonder getal, D. ontelbaer, Psalm 147.5.
-
17
- T.w. in het lant Canaan, daer seven machtige natien inne waren, Deut. 7.1. Hoe de Patriarchen daer in gewandelt hebben als vreemdelingen, siet Genes. 12.8. 9, 10. ende 13. vers 18. ende 20.1. ende 23.4. ende 26.1, 23. ende 33.19. ende 35.1, etc. Hebr. 11.9, 13.
-
18
- T.w. met woorden, ende oock met der daet, als Pharao, Genes. 12.7. Abimelech, Genes. 20.3. ende andere meer.
-
19
- De Propheet voert met dese woorden Godt inne, toesprekende de Koningen ende Overigheden, haer belastende, dat sy wel toesien souden sijne knechten niet te beschadigen.
-
20
- D. die tot mijnen dienst geheylight zijn. Hier wort voor eerst gesproken van Abraham, Isaac, ende Iacob, onder dewelcke oock andere Propheten ende Dienaren Godes te verstaen zijn.
-
21
- Abraham wort een Propheet genoemt, Genes. cap. 20. vers 7. siet de aenteeckeninge aldaer.
-
22
- Dese maniere van spreken staet oock 2.Reg. 8.1. honger ende dieren tijt, gelijck alle andere plagen, zijn boden ende uytrichters van Godes bevelen over de sondaers.
-
23
- T.w. over het lant van Egypten, Canaan, ende andere landen, Genes. 41.54, etc. ende 42.1.
-
24
- Siet Levit. cap. 26. vers 26. Gelijck een swack, ofte oudt mensche met eenen stock ofte staf onderstutt wort: alsoo stijft ende sterckt het broot des menschen herte, Psalm 104. vers 15.
-
g
- Genes. cap. 37. versen 28, 36. ende 45.5.
-
25
- Ofte, boeijen. Siet Genes. cap. 39. vers 20. ende 40.15.
-
26
- Hebr. sijn ziele, Dat is, hy self. siet d’aenteeckeninge Genes. 12. op vers 5.
-
27
- D. in yseren boeijen. Hebr. in’t yser.
-
28
- T.w. het woort des Heeren. De sin is, tot dat de tijt vervult was, dat geschieden soude ’t gene Godt over hem besloten, ende hem in den droom hadde te kennen gegeven, Genes. cap. 37. vers 5, etc. ende 42.9.
-
29
- D. vervult wiert. komen, voor vervult worden, staet oock 1.Sam. cap. 9. vers 6. Iob 6.8. Ierem. 17.15. ende elders.
-
30
- T.w. de beloften die hem Godt door droomen gedaen hadde, Genes. cap. 37.
-
31
- T.w. in swaer kruys en lijden. Siet Psalm 12. op vers 7. ende 1.Petr. 1.7.
-
32
- T.w. Pharao, Genes. 41. vers 14. ende 45.8.
-
33
- Hebr. die opende hem, D. hy opende ende maeckte los de banden ende boeijen met dewelcke hy gebonden was.
-
34
- T.w. des Koninghs Pharaos.
-
35
- Hebr. na sijne ziele, Dat is, na sijnen lust, wille, believen, goetduncken. And. verbinden aen sijne ziele.
-
36
- Te weten, des Koninghs: ofte, Iosephs.
-
37
- Te weten, des Koninghs Pharaos Raetsheeren, ende Edele aen sijn hof.
-
38
- Te weten, hoe sy het koorn der vruchtbare jaren souden insamelen ende bewaren, op datter voorraet soude wesen tegen de quade jaren, Genes. 41. vers 47.
-
39
- Van Pharao ende Ioseph geroepen, ende van Godt daer toe vermaent ende gesterckt zijnde, Genes. cap. 45. versen 17, 20. ende 46. versen 3, 4.
-
40
- T.w. met sijn gantsch huysgesin.
-
41
- D. in het lant ’t welck de nakomelingen Chams besaten, T.w. in Egypten. Cham was Mitsraims vader, Genes. 10.6. van den welcken het lant van Egypten genoemt wort Mitsraim. siet Psal. 78. vers 51.
-
43
- Te weten, der Egyptenaren. And. haer herte keerde sich om, ofte, wert omgekeert.
-
44
- Ofte, datse listen aenleyden tegen sijne knechten, Te weten, de kinderen Israëls.
-
45
- Siet d’aenteeckeninge op Gen. 37. vers 18.
-
46
- Om te zijn Mosis mont tot het volck, ende een Propheet aen Pharao, Exod. 4.12, 14, 16. ende 7.1, 2, 3.
-
47
- Hebr. de woorden sijner teeckenen, D. den last, dien hen Godt gegeven hadde, om teeckenen te doen.
-
50
- Dit was de negenste plage welcke Godt over Egypten gesonden heeft, ende dese duysternisse duerde drie dagen langh, Exod. 10. versen 22, 23.
-
51
- Dat is, de wonderteeckenen geschiedden terstont als hy het woort uytgesproken hadde. Ofte verstaet dit alsoo, dat Moses ende Aaron deden ’t gene dat hen bevolen was, of het schoon met groot perijckel hares levens scheen vermenght te wesen.
-
53
- Dit was d’eerste van de tien plagen Egypti, Exod. cap. 7. vers 20. Psalm 78. vers 44. De Propheet stelt in desen Psalm eenige sware plagen die Godt in Egypten gedaen heeft, sonder te volgen d’ordre die in Exodo staet.
-
54
- Dit was de tweede plage, Exod. cap. 8. versen 3, 6. Psalm 78.45.
-
55
- Verst. hier Pharao, ende sijne Vorsten, Exod. 8.3.
-
56
- Als sprinckhanen, kevers, ende dergelijcke. siet Psalm 78. vers 45. Dit was de vierde plage, Exod. 8.24.
-
57
- Dit was de derde plage, Exod. 8.17.
-
58
- Dit was de sevende plage, Exod. cap. 9. vers 23. Siet oock Psalm 78.47.
-
59
- Hebr. vyer der vlamme, noyt en was dergelijcke in Egypten gesien, Exod. 9.24.
-
60
- Te weten, door den hagel ende het vyer.
-
61
- Dit was de achtste plage, Exod. cap. 10. vers 13. Psalm 78. vers 46.
-
62
- Hebr. de sprinckhaen, ende de kever.
-
63
- Dit was de tiende plage. Siet Exod. cap. 12. versen 23, 29. Psalm 78. vers 51.
-
64
- In dit vers wort een dingh twee mael, doch met andere woorden geseyt, het welck by de Hebreen seer gebruyckelick is. siet boven vers 20.
-
65
- Dit is een beschrijvinge der eerstgeborenen, als Genes. cap. 49. vers 3. ende Psalm 78.51.
-
66
- D. met silveren ende goudene vaten, Exod. 12.35.
-
67
- Sterck zijnde ses hondert duysent mannen, behalven de vrouwen ende kinderen, Exod. 12.37. ende 13.18. Dusdanige belofte wert der Kercke Godes oock gedaen, Iesa. 33.24.
-
68
- Te weten, van swackheyt.
-
69
- Dat is, sy hadden eenen schrick voor de Israëliten gekregen, soo dat syse voort dreven, ende hen hare beste juweelen gaven, Exod. 12.33, 35. Vreesende dat sy alle van Godt souden gedoodet worden, indien syse niet en lieten trecken. Siet dergelijcke maniere van spreken Esth. 8.17. ende 9.2.
-
70
- T.w. om de Israëliten voor de hitte der sonne te bedecken ende te beschermen.
-
71
- D. een vyerige colomne.
-
72
- Ofte, het badt, T.w. het volck van Israël. siet Num. cap. 11. ende Psalm 78.27, 28.
-
74
- Dat is, met broot dat uyt den hemel, Dat is, uyt de lucht viel. Siet Exod. 16.1, 2, ... 13, 14. Psalm 78.24, 25.
-
76
- T.w. te Raphidim, Exod. cap. 17. vers 6. ende te Kades, Num. 20.11. Siet oock Psalm 78.15.
-
77
- Door dewelcke de Israëliten reysden: Waer sy gingen, het water volghde haer na. Siet 1.Corinth. 10.4.
-
78
- Hebr. aen ’t woort sijner heyligheyt, Dat is, aen sijne heylige beloften.
-
79
- D. aen ’t verbont met Abraham gemaeckt. And. tot Abraham [gesproken.]
-
80
- T.w. Godes, als boven vers 6.
-
81
- Siet het Boeck Numerorum, Deuteronomij, ende Iosuae.
-
82
- Te weten, der seven natien, van dewelcke gesproken wort Psalm 78. vers 55.
-
83
- Dat is, de goederen die de Heydensche volckeren met moeyte ende arbeyt verkregen hadden, Deut. 6.10, 11.
-
q
- Exod. 19.4, 5, 6. Deut. 4.1, 40. ende 6.21, 22, 23, 24, 25.
-
84
- Siet de aenteeckeninge Psalm 104. op vers 35.
|