Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het iij. Capittel.

De Priester Iesua, ende de Vorst Zerubbabel, bouwen des Heeren altaer, ende offeren daer op de eerste offerhanden, vers 1, etc. houden oock het Loofhuttenfeest, 4. bestellen alles, wat tot den voorderen Godtsdienst ende het bouwen noodigh was, 5. des tempels gront wort geleyt, met groote vreughde ende dancksegginge tot Godt, 8. doch oock met groot geween van velen, die den voorigen tempel gesien hadden, 12.

1

DOe nu de ¹ sevende maent ² aenquam, ende de kinderen Israëls in de steden waren, versamelde sich het volck, ³ als een eenigh man, te Ierusalem.

1 Genoemt Thisri, passende eensdeels op onsen September, eensdeels op October. In dese maent wert het Loofhuttenfeest gehouden, Lev. c. 23. vers 24. Num. cap. 29. vers 12.

2 Hebr. aenraeckte.

3 Siet Iudic. 20. op vers 1.

2

Ende ⁴ Iesua, de sone Iosadaks, maeckte sich op, ende sijne ⁵ broederen de Priesters, ende Zerubbabel, de ⁶ sone Sealthiëls, ende sijne broederen, ende sy bouwden den altaer des Godts Israëls, om daer op brand-offeren te offeren, gelijck ^a geschreven is in de wet Mose, des ⁷ mans Godts.

4 Siet boven 2. op vers 2.

5 D. verwanten, bloetvrienden, ende soo in ’t volgende.

6 D. kints kint: want hy was een sone van Pedaja, die Sealthiëls sone was, 1.Chro. 3.17, 18, 19. Hy wort Matth. 1. vers 12. Salathiël genoemt.

a Deut. 12.5, 6.

7 Siet Iudic. 13. op vers 6.

3

Ende sy vestighden den altaer op sijne stellinge, ⁸ maer met verschrickinge, [die] over hen was, van wegen de volcken der ⁹ landen: Ende sy offerden daer op brand-offeren den HEERE, brand-offeren des ^{b 10} morgens ende des avonts.

8 D. sy lieten den Godtsdienst niet na, hoewel bevreest zijnde, etc. And. want vreese was op hen van, etc. Dat is, sy sochten door de oeffeninge des waren Godtsdiensts haer te versekeren tegens hare vyanden.

9 Verstaet de omliggende contreijen, daer in hare vyanden woonden. Siet onder cap. 4. versen 1, 7, 8, 9, 10, etc.

b Numer. 28.3.

10 Siet Numer. 28.3, 4, etc. met d’aenteeckeninge.

4

Ende sy hielden het feest der Loofhutten, gelijck geschreven is: Ende [sy offerden] brand-offeren dagh by dagh in getale, na het ^{c 11} recht, ¹² elcks dagelicks op sijnen dagh. [kolom]

c Levit. 23.34. Num. 29.12.

11 Siet Numer. 29.12, etc.

12 Hebr. het woort, ofte, de sake eens daeghs op sijnen dagh.

5

Daer na oock het ¹³ geduerigh brand-offer, ende der ^d nieuwe maenden, ende aller gesette hooghtijden des HEEREN, die ¹⁴ geheylight waren; oock eenes yederen die eene vrywillige offerhande den HEERE vrywillighlick offerde.

13 Siet Num. 28. op vers 6.

d Num. 28.11, etc. Nehem. 10.33.

14 Siet Levit. 8. op vers 10.

6

Van den eersten dagh aen der sevender maent begonnen sy den HEERE brand-offeren te offeren: Doch de gront van den tempel des HEEREN en was niet geleyt.

7

Soo gaven sy gelt aen de ¹⁵ houwers ende werckmeesters; Oock ¹⁶ spijse ende dranck, ende olie aen de Zidoniers, ende aen de Tyriers om cederenhout van den ¹⁷ Libanon te brengen aen de zee na ¹⁸ Iapho, na de vergunninge van Cores, Koningh van Persen, aen hen.

15 Houthouwers ende steenhouwers, die hout uyt de bosschen, ende steenen uyt de rotzen souden houwen: Het Hebreeusch woort begrijpt beyde, ende beyds was tot des tempels gebouw noodigh.

16 Na ’t exempel van Salomo, 1.Reg. cap. 5. versen 6, 9, 11.

17 Siet 1.Reg. 4. op vers 33.

18 Anders genaemt Ioppe, Actor. 9.36. Siet 2.Chron. 2. op vers 16.

8

In het tweede jaer nu harer aenkomste ten Huyse Godes te Ierusalem, in de ¹⁹ tweede maent, begonnen Zerubbabel, de sone Sealthiëls, ende Iesua, de sone Iosadaks, ende de overige harer broederen, de Priesters, ende de Leviten, ende alle die uyt de gevangenisse te Ierusalem gekomen waren: Ende sy stelden de Leviten, ²⁰ van twintigh jaer oudt ende daer boven, om opsicht te nemen over het werck van des HEEREN Huys.

19 Genoemt Iiar, passende eensdeels op April, anderdeels op Mey.

20 Hebr. een sone van twintigh jaer.

9

Doe stont Iesua, sijne sonen ende sijne broederen, [ende] Kadmiël met sijne sonen, kinderen van ²¹ Iuda, als een [man] om opsicht te hebben over de gene, die het werck deden aen den Huyse Godes: met de sonen Henadad, hare sonen ende hare broederen, de Leviten.

21 Boven 2. vers 40. genoemt Hodavja, ende Nehem. 7.43. Hodeva.

10

Als nu de bouwlieden den gront van des HEEREN tempel leyden, soo stelden sy de Priesteren, ²² aengekleet zijnde, met trompetten, ende de Leviten, Asaphs sonen, met cymbalen, om den HEERE te loven, na de ²³ instellinge Davids, des Koninghs van Israël.

22 T.w. met de Priesterlicke kleederen.

23 Hebr. na de handen, D. (als sommige verstaen) met Psalmen, die David gemaeckt ende daer toe verordineert hadde. siet 2.Chron. 5. vers 13. ende 29.27. ende vergel. 1.Chron. cap. 16. vers 7, etc.

11

Ende sy songen by beurten, met den HEERE te loven ende te dancken, dat hy goedigh is, dat sijne weldadigheyt tot in eeuwigheyt is over Israël: Ende al het volck juychte met groot gejuych, als men den HEERE loofde, over de grontlegginge van het Huys des HEEREN.

12

Maer vele van de Priesteren, ende de Leviten, ende Hoofden der vaderen die oudt waren, die het eerste Huys gesien hadden, dit ²⁴ Huys in sijne grontlegginge voor hare oogen zijnde, weenden met luyder stemme: maer vele verhieven de stemme met gejuych [ende] met vreughde.

24 Sommige aldus: die het eerste Huys op sijne grontvestinge gesien hadden, dit Huys [nu] voor hare oogen zijnde, etc. De sin is, dat sy de grontlegginge deses tempels met hare oogen nu aenschouwende, ende die met den gront van den eersten tempel vergelijckende, daer uyt lichtelick konden afnemen, hoe veel het gebouw van het voorgaende soude verscheelen. Siet Hagg. 2.3.

13

Soo dat het volck niet en onderkende de stemme des gejuychs der vreughde, van de stemme des geweens des volcks: want het volck juychte met groot gejuych, dat de stemme tot van verre gehoort wert.