Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xix. Capittel.

Ioab beweeght David door harde dreygementen, dat hy sijne rouwe over Absalom verlaet, ende sich den volcke vertoont, vers 1, etc. David wort weder in sijn Koninckrijck gestelt, ende maeckt Amasa Krijghs-overste in Ioabs plaets, 13. Simei bidt David om genade ende verkrijghtse, 16. David geeft Mephiboseth, op vertoogh sijner onschult, de helfte van sijn goet weder, 24. wil den goeden ouden Barzillai met sich te hoof nemen, maer, alsoo hy het excuseert, neemt hy sijnen sone Chimham mede in sijne plaetse, 31. De andere stammen twisten met die van Iuda, van wegen hare haestigheyt in’t weder brengen, ende geleyden des Koninghs, 41.

1

ENde Ioab wert aengeseyt: Siet, de Koningh weent, ende bedrijft rouwe over Absalom.

2

Doe wert de ¹ verlossinge te dien selven dage den gantschen volcke tot rouwe: want ’t volck hadde te dien selven dage hooren seggen; ² ’t Smertet den Koningh over sijnen sone.

1 Ofte, heyl, overvvinninge, victorie, D. de vreughde, die het volck soude getoont hebben over de victorie, wert verandert in rouwe.

2 Ofte, de Koningh is seer bedroeft.

3

Ende het volck quam te dien selven dage ³ steels wijse in de ⁴ stadt: gelijck als het volck sich wech steelt, dat beschaemt is, wanneerse in den strijt gevloden zijn.

3 Hebr. het volck stal sich om te komen, of, komende.

4 Mahanaim.

4

De Koningh nu hadde sijn aengesicht ⁵ toegewonden, ende de Koningh riep met luyder stemme: ⁶ Mijn sone Absalom, Absalom mijn sone, mijn sone!

5 Ofte, bedeckt. Tot een teecken van groote rouwe. Siet bov. 15. op vers 30.

6 Siet bov. cap. 18. op vers 33.

[fol. 141v\Simei. Mephiboseth. David te Ierusalem.]

5

Doe quam Ioab tot den Koningh in’t huys, ende seyde; Ghy hebt heden beschaemt het aengesichte aller uwer knechten, die uwe ⁷ ziele, ende de ziele uwer sonen ende uwer dochteren, ende de ziele uwer wijven, ende de ziele uwer bywijven heden hebben bevrijt:

7 D. hier, u leven ofte persoon, als elders dickwils.

6

Liefhebbende die u haten, ende hatende die u lief hebben: want ghy geeft heden te kennen, dat overste ende knechten by u niets en zijn; want ick mercke heden, dat, soo Absalom leefde, ende wy heden alle doot waren, dat het als dan recht soude zijn in uwe oogen.

7

So staet nu op, gaet uyt, ende spreeckt ⁸ na het herte uwer knechten: want ick sweere by den HEERE, als ghy niet uyt en gaet, ⁹ soo daer een man dese nacht by u sal vernachten! ende dit sal u quader zijn, dan al het quaet, dat over u gekomen is van uwer jeught aen tot nu toe.

8 Siet Genes. 34. op vers 3.

9 Verstaet daer op, soo doe my Godt dit ende dat. Een maniere van eedtsweeren, als dickwils.

8

Doe stont de Koningh op, ende settede sich in de poorte: Ende sy lieten al het volck weten, seggende; Siet, de Koningh sit in de poorte: Doe quam al het volck voor des Koninghs aengesichte, maer ¹⁰ Israël was gevloden, een yegelick na sijne ¹¹ tenten.

10 Die Absalom gevolght hadden.

11 D. woonplaetsen.

9

Ende al het volck, in alle stammen Israëls, was onder sich ¹² twistende, seggende: De Koningh heeft ons geredt van de hant onser vyanden, ende hy heeft ons bevrijt van de hant der Philistijnen, ende nu is hy uyt den lande gevlucht voor Absalom!

12 Met berouw ende schaemte sich selven veroordeelende.

10

Ende Absalom, dien wy over ons ¹³ gesalft hadden, is in den strijt gestorven: Nu dan, waerom ¹⁴ swijght ghylieden van den ¹⁵ Koningh weder te halen.

13 D. dien wy tot Koningh hadden verkoren, ende meenden te doen salven.

14 Ofte, zijt stille. Siet Iudic. 18. op vers 9.

15 David, onsen wetlicken ende weldadigen Koningh.

11

Doe sont de Koningh David tot Zadok ende tot Abjathar, de Priesteren, ¹⁶ seggende; Spreeckt tot de Oudtsten van Iuda, seggende: Waerom soudt ghylieden de laetste zijn, om den Koningh weder te halen in sijn ¹⁷ huys? (want de ¹⁸ reden des gantschen Israëls was tot den Koningh gekomen in sijn ¹⁹ huys.)

16 Dat is, hy sondt henen, ende liet hen seggen.

17 In ’t Konincklicke hof te Ierusalem.

18 In de voorgaende versen verhaelt.

19 Te Mahanaim.

12

Ghy zijt mijne broederen, ²⁰ mijn been ende mijn vleesch zijt ghy; waerom soudt ghy dan de laetste zijn om den Koningh weder te halen?

20 Siet boven 5. op vers 1. Alsoo in het volgende vers.

13

Ende tot ^a Amasa sult ²¹ ghylieden seggen; Zijt ghy niet mijn ²² been ende mijn vleesch? Godt ²³ doe my soo, ende doeder soo toe, soo ghy niet Krijghs-overste sult zijn voor mijn aengesichte, t’allen dagen, in ²⁴ Ioabs plaetse.

a 2.Sam. 17.25.

21 Priesters, Zadok ende Abjathar.

22 Want hy was Davids susters sone. Siet boven cap. 17. op vers 25.

23 Van sulck sweeren, siet Ruth 1. op vers 17. ende 1.Reg. cap. 19. op vers 2.

24 Siet boven 3. op vers 39.

14

Alsoo neyghde ²⁵ hy het herte aller mannen van Iuda, ²⁶ als eens eenigen mans: ende sy sonden henen ten Koningh, [seggende;] Keert weder, ghy ende alle uwe knechten.

25 T.w. David. Sommige duyden het op Amasa.

26 Datse soo eendrachtigh waren als een eenigh man. siet Iudic. 20. op vers 1.

15

Doe keerde de Koningh weder, ende quam tot aen de Iordane: ende Iuda quam tot Gilgal, om den Koningh in het gemoete te gaen, dat sy den Koningh over de Iordane voerden.

16

Ende ^b Simei, de sone van Gera, een ²⁷ sone van Iemini, die van ²⁸ Bahurim was, haestede, ende quam af met de mannen van Iuda, den Koningh David te gemoete:

b 2.Sam. 16.5. 1.Reg. 2.8.

27 D. een Benjaminiter. siet bov. 16. op vers 11.

28 Siet bov. 3. op vers 16. ende 16.5.

17

Ende duysent man van Benjamin met hem; oock Ziba, de ²⁹ knecht van Sauls huys, ende sijne ³⁰ vijftien sonen, ende sijne twintigh knechten met hem: ende sy ³¹ togen veerdighlick over de Iordane, ³² voor den Koningh.

29 Hebr. jonge. siet bov. cap. 9. op vers 2. ende 16.1, etc. Dese vreesde, dat David (als oock geschiet is) sijne bedrieghlicke ontrouwe, aen Mephiboseth begaen, soude vernemen: daerom soeckt hy met dese gedienstigheyt des Koninghs herte daer tegen te versachten: het welcke hem oock geluckt is.

30 Als bov. 9.10.

31 Ofte, sy maeckten de Iordane veerdigh: D. sy maeckten alles klaer ende gereedt voor den Koningh ende syn huys, om over te varen.

32 Dat is, eer de Koningh noch aen het veyr der Iordane gekomen was, om over te varen, soo waren sy al over, ende hadden alles gereedt gemaeckt.

18

Als nu de ³³ ponte over voer om ³⁴ het huys des Koninghs over te halen, ende te doen dat goet was in sijne oogen; soo viel Simei, de sone van Gera, neder voor het aengesichte des Koninghs, ³⁵ als hy over de Iordane voer:

33 Ofte, schouvve, veyrschuyte, pleyte.

34 D. den Koningh, met zijn hofgesin.

35 And. als hy over gevaren vvas, of, overvaren soude.

19

Ende hy seyde tot den Koningh; Mijn [kolom] heere en reeckene my niet toe de misdaet, ende gedencke niet, wat uwe knecht verkeerdelick gedaen heeft, te dien dage, als mijn heere de Koningh uyt Ierusalem uytgingh; dat het de Koningh ³⁶ sich ter herten soude nemen.

36 D. daer op letten, ende my na mijne verdienste doen straffen. Hebr. in, of, aen sijn herte stellen.

20

Want ³⁷ uwe knecht weet [het] sekerlick, ick hebbe gesondight: doch siet, ick ben heden gekomen, de eerste van den gantschen huyse ³⁸ Iosephs, om mijnen heere den Koningh te gemoete af te komen.

37 D. ick weet.

38 Hier door verstaet hy niet alleen Ephraim ende Manasse, maer oock Benjamin, (uyt welcken stam hy was, vers 16.) om dat Ioseph ende Benjamin volle broeders waren van eenen vader ende eene moeder, soo dat oock Benjamin onder de baniere van Ephraim optoogh. Num.10.22, 23, 24. Sommige verstaen, dat hy wil seggen, hy zy eerder gekomen, dan yemant van de tien stammen, ofte, Ephraim ende Manasse, doch ’t schijnt dat hier door het huys Iosephs in’t gemeyn verstaen worden de Israëliten, tegengestelt tegen den stamme Iuda.

21

Doe antwoordde Abisai, de sone van Zeruja, ende seyde; Soude dan Simei ³⁹ hier voor niet gedoot worden? soo hy doch den ⁴⁰ gesalfden des HEEREN gevloeckt heeft.

39 Om dat hy om genade bidt, ende den Koningh aldus te gemoete gekomen is.

40 Vergel. 1.Sam. cap. 24. vers 7. van Davids salvinge ten Koningh. Siet 2.Sam. 5. op vers 3.

22

Maer David seyde; ⁴¹ Wat heb ick met u-lieden te doen, ghy sonen van Zeruja, dat ghy my heden ten ⁴² satan soudet zijn? soude heden yemant ⁴³ gedoot worden in Israël? want en weet ick niet, dat ick ⁴⁴ heden Koningh geworden ben over Israël?

41 Siet boven 16. op vers 10.

42 D. vveder-partijder, tegenstrijder, die my hinderlick is, ende tegen valt in mijn voornemen. Vergl. Matth. 16.23. siet wijders Iob c. 1. op vers 6.

43 Vergel. 1.Sam. cap. 11. vers 13.

44 Hy wil seggen, wederom als van nieuws, etc.

23

Ende de Koningh seyde tot Simei, Ghy en sult ⁴⁵ niet sterven: ende de Koningh swoer hem.

45 Verstaet, heden, ende voorts gedurende mijne regeeringe en sal ick u niet doen straffen: Dewijle nochtans Simeis misdaet seer ergerlick ende grof was, oock het gemeen merckelick rakende, soo en heeft David niet gewilt, dat hy teenemael ofte voor altoos ongestraft soude blijven. siet 1.Reg. 2. versen 8, 9.

24

Mephiboseth, Sauls ⁴⁶ sone, quam oock af den Koningh te gemoete: ende hy en hadde sijne ⁴⁷ voeten niet schoon gemaeckt, nochte sijnen knevelbaert beschoren, nochte sijne kleederen gewasschen, van dien dagh af, dat de Koningh was ⁴⁸ wech gegaen, tot dien dagh toe, dat hy met vrede weder quam.

46 D. kints kint. Want Mephiboseth was Ionathans sone, bov. 9.3, 6, etc.

47 Hebr. hadde sijne voeten niet gemaeckt, nochte sijnen knevelbaert gemaeckt, D. (gelijck dit woort dickwils elders genomen wort) toegemaeckt, bereyt, toegeschickt. Vergel. insonderheyt Deut. 21. op vers 12. Dit waren alle teeckenen van groote droefheyt ende rouwe, die Mephiboseth hadde over Davids ongeluck, die hem soo veel goets gedaen hadde. Vergel. boven 12.20.

48 Van Ierusalem, vluchtende voor Absalom.

25

Ende het geschiedde, als hy te ⁴⁹ Ierusalem den Koningh te gemoete quam, dat de Koningh tot hem seyde; Waerom en zijt ghy niet met my getogen, Mephiboseth?

49 Na dat de Koningh binnen Ierusalem gekomen was: ’t Schijnt dat hy onderweeghs geene gelegentheyt gehadt heeft, ofte sich ontsien heeft den Koningh aen te spreken. And. als Ierusalem (dat is, de inwoonders van Ierusalem) den Koningh te gemoete quam, waer onder sich Mephiboseth mede gevoeght hebbe, om den Koningh na de Iordane te ontmoeten.

26

Ende hy seyde; Mijn heere Koningh, mijn ⁵⁰ knecht heeft my bedrogen: want uwe knecht seyde, Ick sal my eenen ezel zadelen, ende daer op rijden, ende tot den Koningh trecken, want uwe knecht is kreupel.

50 Ziba.

27

^c Daer toe heeft hy uwen knecht by mijnen heere den Koningh ⁵¹ valschelick aengedragen: doch mijn heere de Koningh is als een ⁵² Engel Godts; doet dan, dat goet is in uwe oogen.

c 2.Sam. 16.3.

51 Siet bov. 16.3.

52 Als bov. 14.17.

28

Want al mijns ⁵³ vaders huys en is niet geweest, als ⁵⁴ maer lieden des doots voor mijnen heere den Koningh, nochtans hebt ghy uwen knecht gesett onder de gene, die aen uwe ⁵⁵ tafel eten: wat heb ick dan meer voor gerechtigheyt, ende meer te ⁵⁶ roepen aen den Koningh?

53 D. mijns grootvaders Sauls.

54 D. die alle den doot verdient hadden. Vergel. Gen. 20. op vers 3. 2.Sam. 12. op vers 5.

55 Siet bov. 9.7, 10, 13.

56 Te klagen over ’t onrecht, dat my mijn knecht gedaen heeft.

29

Doe seyde de Koningh tot hem; Waerom spreeckt ghy meer [van] uwe saken? ick ⁵⁷ hebbe gesyt; Ghy ende Ziba, deylt het lant.

57 T.w. doe my voor quam, dat Zbia u ongelijck hadde gedaen: ofte, ick segge, D. verordineere ende bevele. Soo veel hadde Ziba met sijne practijcken by desen, andersins seer wijsen Koningh, uytgericht, dat hy eene vereeringe bekomt, in plaetse dat hy van wegen sijne schandelicke ontrouwe aen Mephiboseth bewesen, ende leugentale, daer mede hy den Koningh hadde bedrogen, verdient hadde gestraft te worden.

30

Ende Mephiboseth seyde tot den Koningh; Hy neme het oock gantsch wech: ⁵⁸ na dien mijn heere de Koningh met vrede in sijn huys is gekomen.

58 Als of hy seyde: Het is my genoegh, dat het gemeen wel gaet: Aen mijn particulier is weynigh gelegen, ofte, die schade sal ick door overdenckinge van het gemeene welvaren geduldighlick opnemen.

31

⁵⁹ Barzillai de Gileaditer ⁶⁰ quam oock af van Rogelim: ende hy toogh met den Koningh over de Iordane, om hem over de Iordane te geleyden.

59 Siet boven 17.27. ende 1.Reg. 2.7.

60 Eer de Koningh over de Iordane toogh.

32

Barzillai nu was seer oudt, een ⁶¹ man van tachtentigh jaer: ^d ende hy hadde den Koningh onderhouden, doe hy te Mahanaim sijn verblijf hadde; want hy was een seer ⁶² groot man.

61 Hebr. een sone.

d 2.Sam. 17.27, etc. 1.Reg. 2.7.

62 Van vermogen of middelen. Als 1.Sam. 25.2.

[fol. 142r\ Ioab vermoort Amasa.]

33

Ende de Koningh seyde tot Barzillai: Treckt ghy met my over, ende ick sal u by my te Ierusalem onderhouden.

34

Maer Barzillai seyde tot den Koningh: ⁶³ Hoe veel sullen de dagen der jaren mijns levens zijn, dat ick met den Koningh soude optrecken na Ierusalem?

63 Als of hy seyde: Ick hebbe doch maer weynigh tijts te leven, waer toe dan die moeyte?

35

Ick ben heden ⁶⁴ tachtentigh jaer oudt; ⁶⁵ soud’ick konnen onderscheyden tusschen goet ende quaet? soude uwe knecht konnen smaken, wat ick ete, ende wat ick drincke? soud’ick meer konnen hooren na de stemme der sangers ende sangerssen? ende waerom soud’uwe knecht mijnen heere den Koningh voorder tot eenen last zijn?

64 Hebr. een soon van tachtentigh jaer.

65 Hy wil seggen, dat hy te oudt is, om in sulcks alles vermaeck te nemen, dat het hem beter passe by zijn graf te zijn, ende tot sijnen sterfdagh sich te bereyden.

36

Uwe knecht sal maer een weynigh met den Koningh over de Iordane gaen: waerom doch soude my de Koningh ⁶⁶ sulck eene vergeldinge doen?

66 Voor eene kleyne weldaet soo groote vergeldinge.

37

Laet doch uwen knecht weder keeren, dat ick sterve in mijne stadt, by mijns vaders ende mijner moeder graf: maer siet, daer is uwe knecht ⁶⁷ Chimham, laet dien met mijnen heere den Koningh overtrecken, ende doet hem, dat goet is in uwe oogen.

67 Onder vers 40. genoemt Chimhan: een van Barzillais sonen, als afgenomen wort uyt 1.Reg. 2.7.

38

Doe seyde de Koningh; Chimham sal met my overtrecken, ende ick sal hem doen, dat goet is in ⁶⁸ uwe oogen: ja alles, wat ghy op my ⁶⁹ begeeren sult, sal ick u doen.

68 Dat u aengenaem ende welgevalligh sal mogen zijn.

69 Hebr. verkiesen sult, T.w. om van my te begeeren, ofte, wat u believen, behagen sal, wat u lief ende aengenaem sal zijn. Siet boven 15. op vers 15.

39

Doe nu al het volck over de Iordane gegaen was, ende de Koningh [oock] was ⁷⁰ overgegaen, ⁷¹ kuste de Koningh den Barzillai, ende zegende hem; alsoo keerde ⁷² hy weder na sijne plaetse.

70 Met de schouwe. Als vers 18.

71 Nemende van hem sijn afscheydt, met dancksegginge ende wenschinge alles goets. siet Gen. cap. 29. op vers 11.

72 Barzillai keerde weder nae Rogelim.

40

Ende de Koningh toogh voort na Gilgal, ende Chimham toogh met hem voort: ende al het volck van Iuda ⁷³ hadde den Koningh overgevoert, als oock ⁷⁴ een gedeelte des volcks ⁷⁵ Israëls.

73 Ofte, geleydde den Koningh: ende alsoo in’t volgende vers.

74 Hebr. de helft, het welck al te met voor een gedeelte genomen wort.

75 D. der andere stammen.

41

Ende siet, alle mannen Israëls quamen tot den Koningh: ende sy seyden tot den Koningh: Waerom hebben u onse broeders, de mannen van Iuda, ⁷⁶ gestolen, ende hebben den Koningh ende sijn huys over de Iordane ⁷⁷ gevoert, ende alle mannen Davids ⁷⁸ met hem?

76 D. als steelswijse, sonder ons t’ontbieden, alleen geleyt.

77 Ofte, gevoert? Alle mannen Davids nu [waren] by hem, te weten, by den Koningh, die alle sijne officieren ende krijghslieden by sich hadde.

78 D. Davids officieren ende krijghslieden waren alle met David, ende hielden het met die van Iuda, die David selfs daer toe bewogen hadde, boven versen 11, 12, 14. Hierom spraken die van Iuda te stouter.

42

Doe antwoordden alle mannen van Iuda tegen de mannen Israëls; Om dat de Koningh ⁷⁹ ons naverwant is: ende waerom zijt ghy nu toornigh over dese sake? ⁸⁰ hebben wy dan ⁸¹ eenighsins gegeten van des ⁸² Koninghs [kost,] ofte heeft hy ons een geschenck geschoncken?

79 Hebr. my. T.w. den stam Iuda.

80 Sy willen seggen: Meynt ghy, dat de Koningh ons daer toe gekocht heeft door goede chiere, of geschencken?

81 Hebr. etende gegeten.

82 Hebr. van den Koningh.

43

Ende de mannen Israëls antwoordden den mannen van Iuda, ende seyden; ⁸³ Wy hebben ⁸⁴ tien deelen aen den ⁸⁵ Koningh, ende oock aen David, wy, meer dan ghy: waerom hebt ghy ons dan geringe geacht, dat ⁸⁶ ons woort niet het eerste geweest en is, om onsen Koningh weder te halen? Maer het woort der mannen van Iuda was ⁸⁷ harder, dan het woort der mannen Israëls.

83 Hebr. ick, T.w. Israël: ende alsoo in het volgende.

84 Hebr. handen. Dit seggen sy, om datse tien stammen waren, ende over sulcks tien stemmen hadden.

85 D. aen den Koningh in ’t gemeyn, ofte aen ’t Koninckrijck , ende oock aen desen Koningh David dien wy met onse gemeyne stemmen gekoren hebben, 2.Sam. 5.1.

86 D. dat wy niet de voorstemminge, ende den voortocht gehadt hebben in dese sake.

87 D. stercker, krachtiger, sulcks dat die van Israël tegen hen niet konden opkomen, maer moesten aflaten.