Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xvij. Capittel.

Achitophels raet, van David in der haest te overvallen, wort door Godts beschickinge verworpen, ende Husais raet gevolght, vers 1, etc. Husai laet David sulcks weten, ende raet hem terstont voort te trecken, 15. Alsoo passeert David de Iordane, 22. Den Achitophel verdriet dit soo seer, dat hy sich selven verhanght, 23. David komt te Mahanaim, ende Absalom treckt over de Iordane, makende Amasa tot Krijghs-overste, 24. Davids goede vrienden versorgen hem te Mahanaim met allerhande nootdruft, 27.

1

Voorts seyde Achitophel tot Absalom: Laet my nu twaelf duysent mannen uytlesen, dat ick my opmake, ende David desen nacht achter na jage.

2

Soo sal ick over hem komen, daer hy moede ende ¹ slap van handen is, ende sal hem verschricken, ende al het volck, dat met hem is, sal vluchten: dan sal ick den Koningh alleene slaen.

1 Siet boven 4. op vers 1.

3

Ende ick sal al het volck tot u doen wederkeeren: ² de man, dien ghy soeckt, is gelijck het weder keeren van allen; soo sal al het volck in ³ vrede zijn.

2 Hy wil seggen: ’t Is u doch om David te doen; ’t volck soudt ghy geern tot u trecken. Als ick nu David sal hebben omgebracht, daer mede sal het gedaen zijn, soo sal ick het volck lichtelick tot u wenden: ja zijn doot is in der daet de wederkeeringe van al ’t volck, dat te vreden sal zijn, ende u voor Koningh aennemen, als maer David van kanten is. And. Als sy alle wederkeeren (hy is [doch] de man dien ghy soeckt) [soo] sal al ’t volck te vreden zijn.

3 Hebr. sal vrede zijn. Vergl. 1.Sam. c. 25. vers 6. ond. 20. vers 9. Iob 21.9, etc.

4

Dit ⁴ woort nu was ⁵ recht in Absaloms oogen, ende in de oogen aller Oudtsten van Israël.

4 Ofte, dese sake, dit advijs.

5 D. beviel Absalom wel, dochte hem recht ende goet te zijn.

5

Doch Absalom seyde; Roept doch oock Husai, den Architer: ende laet ons hooren, ⁶ wat hy oock seyt.

6 Hebr. wat hy oock [hebbe] in sijnen mont.

6

Ende als Husai tot Absalom inquam, soo sprack Absalom tot hem, seggende: ⁷ Aldus heeft Achitophel gesproken: Sullen wy sijn woort doen? soo niet, spreeckt ⁸ ghy.

7 Hebr. na dit selve woort, Dat is, aldus, in deser maniere, heeft hy geraden.

8 Geeft ghy oock uwen raet.

7

Doe seyde Husai tot Absalom: De raet, dien Achitophel op ⁹ ditmael geraden heeft, en is niet goet.

9 Als of hy seyde: Hy is anders een kloeck Raetsheer, maer hier in heeft hy gefeylt.

8

Wijders seyde Husai; Ghy kent uwen vader ende sijne mannen, dat sy helden zijn, datse bitter van ¹⁰ gemoedt zijn, als een beyr, die van de jongen berooft is in ’t velt: daer toe is uwe vader een krijghsman, ende en sal niet vernachten ¹¹ met den volcke.

10 Hebr. ziele: als Iud.18.25. D. bitterlick vertoornt.

11 Maer sich van hen afgeven, ende ergens in eene onbekende plaetse versteken, of versekeren, als hy in sijne ballinghschap by Sauls tijden dickwils gedaen hadde.

9

Siet, nu heeft hy sich versteken in eene der holen, ofte in eene der ¹² plaetsen: Ende het sal geschieden, als’er in ’t eerste [sommige] ¹³ onder hen vallen, dat ¹⁴ een yeder, die het sal hooren, alsdan sal seggen; Daer is een slagh geschiet onder ’t volck, dat Absalom ¹⁵ na volght.

12 Die hem van Sauls tijden af bekent zijn.

13 Onder de gene die David vervolgen. And. door hen, D. door Davids krijghslieden moghten geslagen worden.

14 Hebr. De hoorende sal hooren, ende seggen.

15 Hebr. achter Absalom is.

10

Soo soude hy, die oock een ¹⁶ dapper man is, wiens herte is als een leewen herte, ¹⁷ teenemael smelten: want gantsch Israël weet, dat uwe vader een helt is, ende het dappere mannen zijn, die met hem zijn.

16 Hebr. een sone, ofte, kint der dapperheyt, kloeckheyt. siet boven cap. 3. op vers 34. Alsoo in het volgende.

17 Hebr. smeltende smelten, Dat is, gantsch moedeloos ende vertsaeght worden. Siet Deut. cap. 1. op vers 28.

11

Maer ick rade, dat ¹⁸ in aller haest tot u versamelt worde gantsch Israël, van ¹⁹ Dan tot Ber-Seba toe, als zant, dat aen de zee is, in menighte: ende dat uwe ²⁰ persoon mede gae in den strijt.

18 Hebr. versamelt wordende versamelt worden.

19 De twee uyterste lantpalen in het Noorden ende Zuyden.

20 Hebr. u aengesichte.

12

Dan sullen wy tot hem komen, in

[fol. 140v\Achitophel verhanght sich. Israël geslagen.]

eene der plaetsen, daer hy gevonden wort, ende hem ²¹ gemackelick overvallen, gelijck als de dauw op den aerdbodem valt: ende daer en sal van hem, ende van alle de mannen, die met hem zijn, oock niet een worden over gelaten.

21 Ofte, belegeren, ofte, tegen hem zijn.

13

Ende indien hy sich in eene stadt sal begeven, soo sal gantsch Israël koorden tot deselve stadt aendragen, ende wy sullense tot in de ²² beke neder trecken, tot dat oock niet een steenken aldaer ²³ gevonden en worde.

22 D. in de gracht.

23 T.w. op den anderen liggende: hy wil seggen, wy sullen de stadt lichtelick ende geheelick verdestrueren of uytroeijen.

14

Doe seyde Absalom, ende alle man van Israël; De raet van Husai, den Architer, is beter dan Achitophels raet: Doch de HEERE hadde ’t ²⁴ geboden, om den ²⁵ goeden raet Achitophels, te vernietigen, op dat de HEERE het ²⁶ quaet over Absalom brachte.

24 D. alsoo gewilt, verordineert, ende door sijne Godtlicke voorsichtigheyt ten besten van David geschickt. Vergl. boven 16.10, 11, 12. ende siet Levit. 25. op vers 21. Amos 6. vers 11. ende 9.3. Nah. 1.14. Item, Psal. 33.9. ende 111. vers 9. ende 148.5.

25 Dienstiger voor Absalom, om David te overvallen, ende geenen tijt van ruste te geven: hoewel desen raet in sich selven onrechtveerdigh was.

26 De welverdiende straffe, waer van in’t volgende.

15

Ende Husai seyde tot Zadok, ende tot Abjathar, de Priesteren; Alsoo ende alsoo heeft Achitophel Absalom ende den Oudtsten Israëls geraden: maer alsoo ende alsoo heb ick geraden.

16

Nu dan, sendet haestelick henen, ende bootschappet David, seggende; Vernacht dese nacht niet in de vlacke velden der woestijne, ende oock gaet ²⁷ spoedighlick ²⁸ over: op dat de Koningh niet verslonden en worde, ende al het volck, dat met hem is.

27 Hebr. overgaende gaet over.

28 Over de Iordane, als in ’t volgende verklaert wort.

17

²⁹ Ionathan nu ende Ahimaaz ³⁰ stonden by de fonteyne Rogel; Ende eene ³¹ dienstmaeght gingh henen, ende seyde het hen aen, ende sy gingen henen, ende seyden het den Koningh David aen: want sy en ³² mochten haer niet sien laten, dat sy in de stadt quamen.

29 Siet boven 15. versen 27, 28.

30 D. sy verhielden haer daer, ende verwachtten tijdinge, die sy David mochten overbrengen. Van de plaetse siet Ios. c. 15. vers 7. en 18.16.

31 Die men sonder nadencken tot eene fonteyne konde schicken, om yets te wasschen, ofte om water te halen.

32 D. sy dorsten in de stadt niet komen, ende alsdan weder uytgaen na David, om geen achterdencken te geven.

18

Een jonge dan noch saghse, ende seyde het Absalom aen: Doch die beyde gingen haestelick, ende quamen in eens mans huys te Bahurim, dewelcke eenen put hadde in sijnen ³³ voorhof, ende sy daelden daer in.

33 Verst. eene opene plaetse aen sijn huys.

19

Ende de vrouwe nam ende spreydde een decksel over ³⁴ het opene van den put, ende stroyde gort daer op: Alsoo wert de sake niet bekent.

34 Hebr. het aengesichte.

20

Doe nu Absaloms knechten tot de vrouwe in het huys quamen, seyden sy, waer zijn Ahimaaz ende Ionathan? ende de vrouwe seyde tot hen; Sy zijn over dat ³⁵ water-rivierken gegaen: Ende doe syse gesocht ende niet gevonden hadden, keerden sy weder na Ierusalem.

35 Ofte, waterveyr.

21

Ende het geschiedde, na dat ³⁶ sy wech gegaen waren: soo klommen sy uyt den put, ende gingen henen ende boodschapten het den Koningh David: ende sy seyden tot David; Maeckt u-lieden op, ende gaet haestelick over het ³⁷ water, want ³⁸ alsoo heeft Achitophel tegen u-lieden geraden.

36 Absaloms knechten.

37 De Iordane, als volght.

38 Als boven verhaelt is.

22

Doe maeckte sich David op, ende al het volck, dat met hem was, ende sy gingen over de Iordane: Aen het morgenlicht ³⁹ en ontbracker niet tot eenen toe, die niet over de Iordane gegaen en ware.

39 By nachte gingen sy alle over, soo datter in den morgen niet een aen d’ander zijde gebleven was.

23

Als nu Achitophel sagh, dat sijnen raet niet gedaen en was, zadelde hy den ezel, ende maeckte sich op, ende toogh na sijn huys in sijne ⁴⁰ stadt, ende ⁴¹ gaf bevel aen sijn huys, ende verhingh sich: Alsoo sterf hy, ende wert begraven in sijns vaders graf.

40 Boven genoemt Gilo, cap. 15. vers 12.

41 Ofte, gaf, stelde order, disponeerde over sijn huys, Dat is, huysgesin ende goederen: welcks soo veel is als, hy verklaerde sijnen uytersten wille, ende maeckte sijn testament. Vergelijckt. 2.Reg. 20.1. Iesa. cap. 38. vers 1.

24

David nu quam tot ⁴² Mahanaim: ende Absalom toogh over de Iordane, hy, ende alle mannen Israëls met hem.

42 Siet boven 2. op vers 8.

25

Ende Absalom hadde Amasa in Ioabs plaetse gestelt over het heyr: Amasa nu was eens mans sone, wiens naem was ⁴³ Iethra, de Israëlijt, die ⁴⁴ ingegaen was [kolom] tot ⁴⁵ Abigal, dochter van ⁴⁶ Nahas, suster van Zeruja, Ioabs moeder.

43 Hebr. Iithra de Israëlijt, anders genoemt Iether, 1.Chron. 2.17. alwaer hy genoemt wort een Ismaëlijt: Waer uyt by sommige wort afgenomen, dat hy van afkomste een Ismaëlijt was, maer, bekeert zijnde, den volcke Godes ingelijft, ende ten aensien van dien een Israëlijt vernoemt: Andere meynen, dat hy een Israëlijt was van afkomste, maer onder den Ismaëlijten gewoont ende verkeert hadde, ende daer van oock alsoo genoemt.

44 D. die by haer gelegen hadde. Siet Genes. 6. op vers 4.

45 1.Chro. 2.16, 17. genoemt Abigail. Dese was Davids suster, als Zeruja oock was.

46 Huysvrouwe (als sommige meynen) van Isai, Davids vader. Andere meynen, dat Isai selve anders Nahas genoemt zy geweest. Hebr. Nachasch.

26

Israël nu ende Absalom legerden hen in den lande ⁴⁷ Gileads.

47 Daer Mahanaim oock gelegen was, om David van alle kanten te omcingelen, volgens den raet van Husai.

27

Ende het geschiedde, als David te Mahanaim gekomen was, dat ⁴⁸ Sobi, de sone van Nahas, van Rabba der kinderen Ammons, ende ⁴⁹ Machir, de sone Ammiëls van Lo-Debar, ende ^{a 50} Barzillai, de Gileaditer, van Rogelim,

48 Hebr, Schobi. Eenige meynen, dat dese een broeder was van Hanum, waer van bov. 10.1, etc. gesproken is, ende dat David Hanun, als hy Rabba innam (boven cap. 12. versen 30, 31.) afgeset, of oock gedoot hebbende, desen broeder in sijne plaetse tot Koningh hebbe gestelt, die over sulcks hier sijne danckbaerheyt soude hebben bewesen.

49 Siet bov. cap.9. versen 4, 5.

a 2.Sam. 19.31, 32. 1.Reg. 2.7.

50 Siet onder 19.31, 32, etc.

28

Beddewerck, ende schalen, ende ⁵¹ aerden vaten, ende terwe ende gerste, ende meel, ende geroost [koorn], ende boonen, ende linsen, oock ⁵² geroost,

51 Hebr. vaten des formeerders, dat is, des pottebackers.

52 Te weten, de boonen ende linsen.

29

Ende honigh, ende boter, ende schapen, ende koeijen-kesen, brachten tot David, ende tot het volck, dat met hem was, om te eten: want sy ⁵³ seyden, Dit volck is hongerigh, ende moede, ende dorstigh ⁵⁴ in de woestijne.

53 T.w. by haer selven, dat is, dachten, hoorende van Davids vluchten van Ierusalem, ende haestigh passeeren door de woestijne, datse ontwijfelick aldaer van alles gebreck souden hebben geleden: daerom hadden sy dese provisie bereyt, om haer te ververschen.

54 Ofte, van de woestijne.