Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

[fol. 116r\Naomi. Ruth. Boaz handelt voor ’t ge--richte.]

Het iij. Capittel.

Op den raet van Naomi, vers 1, etc. gaet Ruth na den dorschvloer van Boaz, ende leyt haer neder aen sijne voeten, 6. die, ontwakende, haer vriendelick bejegent, ende het recht van lossinge bekent, 8. maer alsooder een ander was, nader dan hy, wil hy eerst met dien spreken, 12. sendt Ruth des morgens vroegh nae huys met eene goede gifte, 14.

1

ENde Naomi, hare schoonmoeder, seyde tot haer: Mijne dochter, en soud’ick u geene ¹ ruste soecken, dat het u wel gae?

1 D. een goet houwelick voor u soecken te bemiddelen? Sy wil seggen, dat sulcks gantschelick hare schuldige plicht zy. siet alsulck vragen bov. 2. op vers 9. alsoo in het volgende vers.

2

Nu dan, en is niet Boaz, met wiens maeghden ghy ² geweest zijt, [van] onse ³ bloetvrientschap? Siet, hy sal desen nacht ⁴ gerste op den dorschvloer wannen.

2 Om aren op te lesen: boven cap. 2. versen 8, 22, 23.

3 Hebr. eygentl. is niet Boaz onse kennisse? Siet boven 2. op vers 1. ende vers 20. aldaer.

4 Hebr. den dorschvloer der gerste, D. de gerste, die op den dorschvloer is.

3

Soo baedt u, ende ⁵ salft u, ende doet uwe ⁶ kleederen ⁷ aen, ende gaet af na den dorschvloer: [maer] en maeckt u den man niet bekent, tot dat hy ge-eyndight sal hebben te eten ende te drincken.

5 Met welrieckende olie, gelijck in de Oostlanden gebruycklick was. siet 2.Sam. 12. vers 20. ende cap. 14. vers 2. 2.Chron. 28. vers 15. Psalm 104. vers 15. Matth. 6.17.

6 De beste die ghy hebt.

7 Hebr. aen u, over u.

4

Ende het sal geschieden, als hy ⁸ neder leyt, dat ghy de plaetse sult mercken, daer hy sal neder gelegen zijn; ⁹ gaet dan in, ende ¹⁰ slaet sijn voetdecksel op, ende leght u: soo sal hy u te kennen geven wat ghy doen sult.

8 Om te slapen.

9 Dese raedt schijnt na ’t uytterlick aensien niet eerlick te zijn, maer Naomi, wetende de Godtvruchtigheyt ende eerbaerheyt van Boaz ende Ruth, als oock lettende op Boaz ouderdom, en heeft niet getwijfelt, ofte Boaz soude eerlick ende wijslick in dese sake handelen; gelijck hy oock gedaen heeft: soo dat Naomi in haer vertrouwen niet en is bedrogen. De ergernisse aengaende, die heeft Naomi door de omstandigheyt van tijt ende plaetse voorsichtelick weten te ontgaen, als oock Boaz selve.Siet vers 14.

10 Of, ontdeckt sijne voeten. ’t Hebr. woort vint men oock onder versen 7, 8, 14. Item Dan. cap. 10. vers 6.

5

Ende ¹¹ sy seyde tot haer: Al wat ghy [tot my] seght, sal ick doen.

11 Ruth antwoordde.

6

Alsoo gingh sy af na den dorschvloer, ende dede na alles, dat hare schoonmoeder haer geboden hadde.

7

Als nu Boaz gegeten ende gedroncken hadde, ende sijn herte ¹² vrolick was, soo quam hy om neder te liggen aen het uyterste eens [koorn-] hoops: daerna quam sy stillekens in, ende sloegh sijn voetdecksel op, ende leyde haer.

12 Hebr. goet. Als Iudic. 16.25. Siet aldaer.

8

Ende het geschiedde ter middernacht, dat die man verschrickte, ende ¹³ om sich greep: ende siet, eene vrouwe lagh aen sijn voetdecksel.

13 Ofte, sich heen ende weder, ofte, herwaerts ende derwaerts keerde.

9

Ende hy seyde; Wie zijt ghy? ende sy seyde; Ick ben Ruth, uwe dienstmaeght: ¹⁴ breydt dan uwen vleugel uyt over uwe dienstmaeght; want ghy zijt de ¹⁵ losser.

14 D. neemt my onder uwe bescherminge, als een man sijne vrouwe doet. Vergel. bov. cap. 2. op vers 12. Of, uwen zoom, boort, T.w. uwes kleets.

15 Siet cap. 2. op vers 20.

10

Ende hy seyde; Gezegent zijt ghy den HEERE, mijne dochter; ghy ¹⁶ hebt dese uwe laetste weldadigheyt beter gemaeckt als de eerste; dewijle ghy geene jonge gesellen zijt na gegaen, ’t zy arm, ofte rijck.

16 De sin is, Dat ghy nu doet, is noch beter als het voorgaende, dat ghy gedaen hebt aen uwen verstorvenen man, ende uwe schoonmoeder Naomi. siet boven 1.8. ende 2. vers 11.

11

Ende nu, mijne dochter, en vreest niet; al wat ghy geseyt hebt, sal ick u doen: want de gantsche ¹⁷ stadt mijns volcks weet, dat ghy een ¹⁸ deughdelick wijf zijt.

17 Hebr. poorte. siet Genes. cap. 22. op vers 17.

18 Ofte, kloeck.

12

Nu dan, wel is waer, dat ick een losser ben: maer daer is noch een losser, nader dan ick.

13

Blijft dese nacht over; voorts in den morgen sal het geschieden, indien hy u lost, goet, laet hem lossen; maer indien ’t hem niet lustet u te lossen, soo sal ick u lossen, [soo waerachtigh als] de HEERE leeft: leght u neder tot den morgen toe.

14

Alsoo lagh sy neder aen sijn voetdecksel tot den morgen toe, ende stont op eer dat ¹⁹ een den anderen kennen konde: want hy seyde; ²⁰ Het en worde niet bekent, dat eene vrouwe op den dorschvloer gekomen zy.

19 Hebr. de man sijnen naesten.

20 Gelijck Boaz een goede conscientie voor Godt hadde, alsoo wilde hy oock eenen goeden name by den menschen behouden.

15

Voorts seyde hy; Langht den ²¹ sluijer die op u is, ende houdt dien, ende sy hieldt hem: ende hy mat ses [maten] gersten, ende leydese op haer; daer na gingh hy in de stadt.

21 Ofte, schortekleet, voorschoot, schorteldoeck, waer mede de vrouwen haer voorlijf bedecken.

16

Sy nu quam tot hare schoonmoeder, [kolom] dewelcke seyde; ²² Wie zijt ghy, mijne dochter? ende sy verhaelde haer alles, wat die man haer gedaen hadde.

22 Het was noch soo doncker, dat de een den anderen niet wel en konde kennen, als vers 14. geseyt is: hoewel Naomi uyt het dragen heeft mogen afnemen, dat sy noch jongh was, sulcks datse haer nade wijse der ouden, dochter, genoemt heeft.

17

Oock seyde sy; Dese ses [maten] gersten heeft hy my gegeven: want hy seyde [tot my;] En komt niet ledigh tot uwe schoonmoeder.

18

Doe seyde sy; Sitt [stille] mijne dochter, tot dat ghy wetet, hoe de sake sal vallen: want die man en sal niet rusten, ’t en zy dat hy heden dese sake voleyndt hebbe.