Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxj. Capittel.

De kinderen Israëls drijven rouwe over den ondergangh des stams Benjamin, vers 1, etc. Vinden raet om de overgeblevene aen wijven te helpen, sonder inbreucke hares eedts, 5. De inwoonders van Iabes in Gilead, als niet mede opgekomen zijnde tot desen strijt, worden alle uytgeroeyt, behalven vier hondert jonge dochters, die de kinderen Israëls geven aen een deel der overgeblevene Benjaminiten, 8. Den anderen vinden sy goet, oorlof te geven, datse op het feest te Silo van de reijende dochteren verrasschen ende wech voeren, soo veel hen noodigh, 16. Bedenckende daer by, met hoedanigen antwoort sy de klagende vrienden souden bevredigen, 22.

1

DE mannen Israëls nu hadden te ¹ Mizpa gesworen, seggende: Niemant van ons sal sijne dochter den Benjaminiten ter vrouwe geven.

1 Siet boven 20. op vers 1.

2

Soo quam ’t volck tot ² het huys Godes, ende sy bleven daer tot op den avont, ³ voor Godts aengesichte: ende sy hieven hare stemme op, ende weenden met groot geween,

2 Ofte, Bethel.

3 Siet boven 20. op vers 23.

3

Ende seyden; O ⁴ HEERE, Godt van Israël, waerom is dit geschiet in Israël, datter heden een stam van Israël gemist wort?

4 Hadden sy dit te voren bedacht, ende hare victorie matiger gebruyckt, soo hadden sy alle dese swarigheden ende bekommernissen bequamelick konnen ontgaen.

4

Ende het geschiedde des anderen daeghs, dat sich het volck vroegh opmaeckte, ende bouwde aldaer ⁵ eenen altaer: ende sy offerden brand-offeren, ende danck-offeren.

5 Verstaet, eenen extra-ordinaren altaer, buyten den ordinaren, die in de Tente der t’samenkomste was: ende dit, van wegen de groote menighte der offerhanden des gantschen volcks. Vergel. 1.Reg. 8.64.

5

Ende de kinderen Israëls seyden; Wie is’er die niet en is opgekomen in de vergaderinge uyt alle de stammen Israëls ⁶ tot den HEERE? want daer was een grooten eedt geschiet aengaende den genen, die niet opquam tot den HEERE te Mizpa, seggende; Hy sal ⁷ sekerlick gedoot worden.

6 Siet boven 20. op vers 1.

7 Hebr. Hy sal stervende gedoot vvorden, of, men sal hem stervende doen sterven.

6

Ende het berouwde den kinderen Israëls over Benjamin haren broeder: ende sy seyden; ⁸ Heden is een stam van Israël afgesneden.

8 Ofte, souden vvy heden eenen stam van Israël afsnijden?

7

Wat sullen wy, ⁹ belangende de wijven, doen aen de gene die over gebleven zijn? want wy hebben by den HEERE gesworen, dat wy hen van onse dochteren geene tot wijven sullen geven.

9 D. op dat sy wijven mogen bekomen, ende de stam onderhouden werde.

8

Ende sy seyden; Is’er yemant van de stammen Israëls, die niet opgekomen is tot den HEERE te Mizpa? Ende siet, van ¹⁰ Iabes in Gilead en was niemant opgekomen in ’t leger, tot de Gemeynte.

10 Gelegen over de Iordane, daer deselve loopt door de zee Genesareth, tegen het Oosten. siet oock 1.Sam. 11. versen 1, 3, en 9, etc. ende 31. vers 11, etc.

9

Want het volck wert getelt, ende siet, daer en was niemant van de inwoonderen van Iabes in Gilead.

[fol. 114v. \ Vrouwen voor d’overige--Benjaminiten.]

10

Doe sondt de vergaderinge daer henen twaelf duysent mannen, van de ¹¹ strijtbaerste: ende sy geboden hen, seggende; Treckt henen, ende slaet met de scherpte des sweerts de inwoonderen van Iabes in Gilead, met de wijven ende de kinderkens.

11 Hebr. van de kinderen, of, sonen der strijtbaerheyt, of, des heyrs.

11

Doch dit is de sake, die ghy doen sult: ^a Al wat manlick is, ende alle vrouwen, die de byligginge eens mans bekent hebben, sult ghy ¹² verbannen.

a Numer. 31.17.

12 Dat is, uytroeijen, ombrengen. siet Deuter. 2. op vers 34.

12

Ende sy vonden onder de inwoonderen van Iabes in Gilead vier hondert jonge dochteren, die maeghden waren, die geenen man bekent en hadden in byligginge des mans: ende sy brachten die in ’t leger te ¹³ Silo, ¹⁴ dewelcke is in den lande ¹⁵ Canaan.

13 Siet Ios. 18.1.

14 Of, het vvelcke (Te weten, leger) vvas, etc.

15 Over de Iordane tegen ’t Westen, te reeckenen van Gilead, dat gelegen was aen gene zijde der Iordane, tegen het Oosten.

13

Doe ¹⁶ sondt de gantsche vergaderinge henen, ende sprack tot de kinderen Benjamins, die in den ^b rotzsteen van Rimmon waren: ende sy riepen hen vrede toe.

16 Hebr. sonden ende spraken, etc. Dat is, sondt eenige, ende liet door deselve met hen spreken.

b Iudic. 20.47.

14

Alsoo quamen de Benjaminiten, ter selver tijt weder; ende sy gaven hen de wijven, ¹⁷ die sy in ’t leven behouden hadden van de wijven van Iabes in Gilead, maer alsoo en ¹⁸ warender noch niet genoegh voor hen.

17 D’andere al te mael verbannen, of, omgebracht zijnde, als vers 10. bevolen was.

18 Hebr. en vonden sy niet voor hen. Siet van dese maniere van spreken Num. c. 11. op vers 22. ende Ios. 17.16, etc.

15

Doe ¹⁹ berouwde ’t den volcke over Benjamin: om dat de HEERE eene scheure gemaeckt hadde in de stammen Israëls.

19 Om datter geen middel meer scheen overigh te wesen, om de resteerende met vrouwen te versorgen.

16

Ende de Oudtsten der vergaderinge seyden; Wat sullen wy, belangende de wijven, doen aen ²⁰ de gene, die over gebleven zijn? want ²¹ de vrouwen zijn uyt Benjamin verdelght.

20 Verstaet de andere, die noch twee hondert in getale waren.

21 Hebr. de vrouvve is verdelght.

17

Wijders seyden sy; D’erffenisse ²² der gener, die ontkomen zijn, is Benjamins: ende daer en moet geen stam uytgedelght worden uyt Israël.

22 Hebr. der ontkominge, Dat is, der gener die ontkomen zijn. De sin is: De overgeblevene moeten behouden de gantsche erffenisse, die den stam Benjamins ten tijde van Iosua by het lot te deel gevallen is: men en mach geenen anderen stam een gedeelte daer van ingeven. Dewijle nu dese overgeblevene weynigh in getale zijn, soo dienen sy immers alle van vrouwen versorght, op dat de stam weder uytgebreyt zijnde, in wesen blijve, sijne erffenisse beslae ende bewoone. Anders, de gene, die van Benjamin ontkomen zijn, [moeten hare] erffenisse [behouden:] datter geen stam, etc.

18

Maer wy en sullen hen geene wijven van onse dochteren konnen geven: want de kinderen Israëls hebben gesworen, seggen-[kolom]de; Vervloeckt zy, die den Benjaminiten eene vrouwe geeft.

19

Doe seyden sy; Siet, daer is een ²³ feest des HEEREN te Silo, van ²⁴ jaer tot jaer, dat [gehouden wort] ²⁵ tegen het Noorden van ²⁶ het huys Godes, tegen der sonnen opgangh, aen den hoogen wegh, die opgaet van het huys Godts na Sichem; ende tegen ’t Zuyden van Lebona.

23 Wat dit voor een feest geweest zy, is onseker. Sommige gissen, dat het zy geweest het feest der Loofhutten.

24 Hebr. van dagen tot dagen, D. van jaer tot jaer: de sin is, Alle jaren, ofte, jaerlicks. Siet dese beteeckeninge van het woort, dagen, Levit. 25.29. ende d’aenteeck. aldaer.

25 Dit wort gehouden by de meeste uytleggers voor eene beschrijvinge der plaetsen, alwaer sich het volck, by menighten van alle quartieren opkomende, plagh te verspreyden, ende te vermaken: dewijse sy geen ruymte daer toe binnen Silo en hadden. Dese beschrijvinge diende den Benjaminiten, om daer op te letten, als volght.

26 And. Bethel.

20

Ende sy geboden den kinderen Benjamins, seggende: Gaet henen, ende loert in de wijngaerden:

21

Ende letter op; ende siet, als de dochters van Silo sullen uytgegaen zijn om met ²⁷ reijen te danssen, soo komt ghy voort uyt de wijngaerden, ende ²⁸ schaeckt u, een yeder sijne huysvrouwe, uyt de dochteren van Silo: ende gaet henen ²⁹ in ’t lant Benjamins.

27 Of, met pijpen te pijpen, met fluyten te fluyten.

28 Of, grijpt, rooft.

29 Na de plaetsen, die ghy te voren bewoont hebt, om die weder op te bouwen. Siet vers 23.

22

Ende het sal geschieden, wanneer hare vaders, ofte hare broeders sullen komen, om voor ons te rechten, dat wy tot hen sullen seggen; ³⁰ Zijt hen om onsent wille genadigh; ³¹ om dat wy geene huysvrouwe voor eenen yederen van hen in desen krijgh genomen hebben: want ghylieden en hebtse hen niet ³² gegeven, dat ghy te deser tijt schuldigh soudet zijn.

30 De sin is: Staet ons dese Benjaminiten gunstighlick toe, dat wyse op dit mael verschoonen: of (na sommiger meyninge) staet ons dese dochteren voor dit mael toe, geeft, schencktse ons uyt gratie: om de volgende redenen. And. zijt hen (desen Benjaminiten) onsent halven genadigh, of, hebt om onsent vville medelijden met hen, hebt medelijden met ons voor hen.

31 D. om dat wy daer op niet gelet en hebben, dat wy voor alle de overgeblevene Benjaminiten vrouwen genoegh mochten over houden van de inwoonderen der stadt Iabes in Gilead. siet boven versen 11, 12. Alsoo nemen sy op sich de schult van onbedachtelick ende onvoorsichtighlick gehandelt te hebben.

32 Maer sy hebbense self genomen, soo dat ghy niet schuldigh en zijt aen eenige inbreucke van uwen gedanen eedt. Siet boven versen 1, 7, 18.

23

Ende de kinderen Benjamins deden alsoo, ende voerden na haer getal wijven wech, van de reijende dochteren, die sy roofden: ende sy togen henen, ende keerden weder tot haer erffenisse, ende herbouwden de ³³ steden, ende woonden daer in.

33 Die met vyer verbrant waren, boven 20.48.

24

Oock togen de kinderen Israëls te dier tijt van daer, een yegelick na sijnen stam, ende na sijn geslachte: Alsoo togen sy uyt van daer, een yegelick na sijne erffenisse.

25

^c In die dagen en was’er geen ³⁴ Koningh in Israël: een yegelick dede wat recht was in sijne ³⁵ oogen.

c Iudic. 17.6. ende 18.1. ende 19.1.

34 Siet boven 17. op vers 6.

35 D. wat hem dochte recht te zijn: niet wat recht was in de oogen des Heeren.