Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xxxj. Capittel.

Mose verklaert voor den volcke, dat hy haest sal sterven, ende in ’t lant Canaan niet komen, belovende, dat Godt hen door Iosua daer in brengen, ende hare vyanden verdelgen sal, vers 1, etc. hy sterckt ende troost Iosua, 7. schrijft ende levert dit wetboeck den Priesteren, Leviten ende Oudtsten over, met bevel, van ’t selve alle seven jaren voor den gantschen volcke te lesen, 9. Godt stelt Iosua in sijn ampt, 14. ende voorseyt Mose ende Iosue de ongehoorsaemheyt ende afwijckinge des volcks, mitsgaders de toekomstige straffen, 16. beveelt Mose een liedt tot waerschouwinge ende overtuyginge des volcks te schrijven, ende hen dat te leeren, 19. Mose beveelt den Leviten dit wetboeck te leggen aen de zijde der Arke des verbonts, 24. gebiedt het gantsche volck te versamelen, om het liedt te aenhooren, 28.

1

DAer na gingh Mose henen, ende sprack dese woorden tot gantsch Israël,

2

Ende seyde tot hen; Ick ben heden ¹ hondert en twintigh jaer oudt; ick sal niet meer konnen ² uyt gaen ende in gaen: daer toe heeft de HEERE tot my geseyt; ^a Ghy en sult over dese Iordane niet gaen:

1 Hebr. een soon van hondert ende tvvintigh jaer.

2 D. mijn ampt, als te voren, onder u bedienen. siet Num. cap. 27. versen 16, 17. Vergel. boven 28.6.

a Numer. 27 12. Boven 3.26.

3

De HEERE uwe Godt, die sal voor u aengesichte over gaen, die sal dese volcken van voor u aengesicht verdelgen, ³ dat ghyse erflick besittet: ^b Iosua, die sal voor u aengesichte over gaen, gelijck als de HEERE gesproken heeft.

3 T.w. de volckeren, dat is, hare landen: als boven 9.1. ende elders dickwils.

b Numer. 27.18.

4

Ende de HEERE sal hen doen, gelijck als hy ^c Sihon ende Og, Koningen der Amoriten, ende haren lande gedaen heeft; die hy verdelght heeft.

c Num. 21.24, 33.

5

Wanneerse nu de HEERE ⁴ voor u aengesichte sal gegeven hebben; dan sult ghy hen doen ⁵ na allen gebodt, ^d dat ick u-lieden geboden hebbe.

4 Siet boven 1. op vers 8.

5 Ghy sultse gantschelick verbannen. siet boven 7.1, 2.

d Boven 7.1, 2.

6

Weest sterck ende hebt goeden moedt, en vreest niet, ende en verschrickt niet voor haer aengesichte: want het is de HEERE uwe Godt die met u gaet; ^{e 6} hy en sal u niet begeven noch u verlaten.

e Iosu. 1.5. Hebr. 13.5.

6 Dese belofte wort allen geloovigen toege-eygent, Hebr. 13. vers 5.

7

Ende Mose riep Iosua, ende seyde tot hem voor de oogen des gantschen Israëls; Zijt sterck, ende hebt goeden moedt; want ghy sult met dit volck ingaen in het lant, dat de HEERE haren vaderen gesworen heeft, haer te sullen geven: ende ghy sult het haer doen erven.

8

De HEERE nu is de gene, die

[fol. 90v\Josua. Godts VVetboeck.Godtlick Liedt.]

voor u aengesichte gaet, die sal met u zijn, hy en sal u niet begeven, noch u verlaten: en ^f vreest niet, ende en ontsett u niet.

f Iosu. 1.9.

9

Ende Mose schreef dese wet, ende gafse aen de ⁷ Priesteren, de sonen van Levi, ⁸ die de Arke des verbonts des HEEREN droegen, ende aen alle Oudtsten van Israël.

7 Vergel. bov. 17. vers 18.

8 Vergel. ond. vers 25. ende siet Num. 4. op vers 15.

10

Ende Mose geboodt hen, seggende: Ten eynde van seven jaren, ⁹ op den gesetten tijt van ’t jaer der vrylatinge, op het feest der ¹⁰ Loofhutten:

9 Siet boven c. 15. vers 1, etc.

10 Siet boven 16. vers 13, etc. en Lev. cap. 23. vers 34, etc.

11

Als gantsch Israël sal komen om te verschijnen voor het aengesichte des HEEREN uwes Godts, in de plaetse, die hy sal verkoren hebben, sult ¹¹ ghy dese wet voor gantsch Israël uytroepen, voor hare ooren:

11 Te weten, Priester, met de bystaende Priesteren ende Leviten, etc. siet een exempel Nehem. 8. versen 1, 5, 7, 8.

12

¹² Vergadert het volck, de mannen ende de wijven, ende de kinderkens, ende uwe vreemdelingen, die in uwe ¹³ poorten zijn: op dat sy hooren, ende op dat sy leeren, ende vreesen den HEERE uwen Godt, ende waer nemen te doen alle woorden deser wet.

12 Ofte, vergaderende, etc. De sin is, Dat dit telckens ten eynde van seven jaren geschieden moeste.

13 Dat is, steden, woonplaetsen.

13

Ende dat hare kinderen, die ’t niet ¹⁴ geweten en hebben, hooren ende leeren, om te vreesen den HEERE uwen Godt: alle de dagen, die ghy leeft op ’t lant, na ’t welcke ghy over de Iordane zijt henen gaende, om dat te erven.

14 Of, ervaren, ondervonden hebben, D. niet gesien alle mijne wonderen, gelijck ghyse gesien hebt.

14

Ende de HEERE seyde tot Mose; Siet, ¹⁵ uwe dagen zijn genadert, om te sterven; roept Iosua, ende stelt u-lieden in de Tente der t’samenkomste, dat ick hem bevel geve: Soo gingh Mose, ende Iosua, ende sy stelden sich in de Tente der t’samenkomste.

15 D. uwe sterfdagh is gekomen.

15

Doe verscheen de HEERE in de Tente, in de ¹⁶ wolcken-colomne: ende de wolcken-colomne stont boven de deure der Tente.

16 Uyt dewelcke Godt met Mose plach te spreken. siet Exod. cap. 33. vers 9. Psalm 99.7.

16

Ende de HEERE seyde tot Mose; Siet, ghy sult ¹⁷ slapen met uwe vaderen: ende dit volck sal opstaen, ende na ¹⁸ hoereeren de goden ¹⁹ der vreemden van dat lant, daer ’t na toe gaet in ’t midden van ²⁰ dien; ende het sal my verlaten, ende vernietigen mijn verbont, dat ick met ²¹ het selve gemaeckt hebbe.

17 Of, neder liggen, T.w. om te slapen, D. ghy sult sterven: Alsoo wort de doot een slaep genoemt, om dat de lichamen rusten, tot den tijt der opweckinge, Ps. 13. vers 4. ende 76.6. Dan. cap. 12. vers 2. Ioan. c. 11. vers 11. 1.Thess. 4.13, 14, 15. 2.Petr. 3.4.

18 Siet Exod. 34. op vers 15. ende Lev. cap. 20. op vers 5.

19 Hebr. des vreemden van dat lant, D. der Canaaniten, die van Godt ende sijn volck vervreemt waren, dienende vreemde goden.

20 Verstaet, het lant, of, de vreemde Canaanitische inwoonders van dien.

21 T.w. volck, ende soo in ’t volgende doorgaens, hoewel het getal van eenen, ende velen, onder malkanderen vermenght is.

17

Soo sal mijn toorn te dien dage tegens het selve ontsteken, ende ick salse verlaten, ende ²² mijn aengesicht van hen verbergen, dat sy ²³ ter spijse zijn, ende vele ²⁴ quaden, ende benauwtheden sullen ²⁵ het treffen: dat het te dien dage sal seggen: Hebben my dese quaden niet ²⁶ getroffen, om dat mijn Godt ²⁷ in het midden van my niet en is?

22 D. mijnen zegen, ende hulpe, waer door ick mijne genadige tegenwoordigheyt plach te bewijsen, haerlieden onttrecken: ende alsoo in ’t volgende vers.

23 Hebr. om te eten, D. van den vyanden, als wilde dieren, verscheurt ende verslonden te worden. Vergel. bov. 7. op vers 16. Ezech. 34. versen 5, 8, 10. ende cap. 35. vers 12.

24 D. ongelucken, elenden, ende soo in het volgende.

25 T.w. volck, als boven ende in ’t volgende.

26 Hebr. gevonden: ende soo vers 21.

27 Als bov. 1.42.

18

Ick dan sal mijn aengesichte te dien dage ²⁸ gantschelick verbergen, om al het quaet, dat het gedaen heeft: want het heeft sich gewent tot andere goden.

28 Hebr. verbergende verbergen.

19

Ende nu, schrijft u-lieden ²⁹ dit liedt, ende leert het den kinderen Israëls, ³⁰ leght het in haren mont: op dat dit liedt my ³¹ ten getuyge zy tegens de kinderen Israëls.

29 Dat in het volgende Capittel beschreven is: zijnde van Godt gestelt in forme van een liedt, op dat het volck het selve te bequamer mochte leeren, ende onthouden.

30 D. maeckt dat sy het wel verstaen, van buyten leeren, ende singen konnen, ende alsoo dagelicks in den mont hebben. Vergel. Exod. 4.15. 2.Sam. 14.3, etc.

31 Tot eene gedachtenisse van alle mijne getrouwe waerschouwingen, ende tot harer overtuyginge van de rechtveerdigheyt mijner straffe, als’se wederspannigh sullen zijn.

20

Want ick sal dit [volck] inbrengen in het lant, dat ick sijnen vaderen gesworen hebbe, vloeijende van melck ende honigh, ende het sal eten, ende verzadight, ende vet worden: dan sal ’t sich wenden tot andere goden, ende hen dienen, ende sy sullen my tergen, ende mijn verbont vernietigen.

21

Ende ’t sal geschieden, wanneer vele quaden ende benauwtheden ³² het selve sullen treffen, dan sal dit liedt voor sijn aengesichte antwoorden tot getuyge; want het sal uyt den mont sijns zaets niet vergeten worden: dewijle ick weet sijn ³³ gedichtsel, dat het heden maeckt, al eer ick het inbrenge in het lant, dat ick ³⁴ gesworen hebbe.

32 T.w. volck, als boven ende onder.

33 Het gedichtsel sijns herten. Siet Genes. cap. 6. vers 5.

34 Hen te sullen geven.

22

Soo schreef Mose dit liedt te dien dage ende hy leerde het den kinderen Israëls.[kolom]

23

Ende ³⁵ hy geboodt Iosua, den sone van Nun, ende seyde; ^g Zijt sterck, ende hebt goeden moedt, want ghy sult de kinderen Israëls inbrengen in het lant, dat ick hen gesworen hebbe: ende ick sal met u zijn.

35 De HEERE.

g Iosu. 1.6.

24

Ende ’t geschiedde, als Mose voleyndt hadde de woorden deser ³⁶ wet te schrijven in een boeck; tot datse voltrocken waren:

36 Dit wort verstaen niet alleen van de tafelen der tien geboden, ende dit liedt, maer van de gantsche verklaringe der wet, alsoose in dese boecken Mosis begrepen is.

25

Soo geboodt Mose den Leviten, die de Arke des verbonts des HEEREN droegen, seggende:

26

Neemt dit ^h wetboeck, ende leght het ³⁷ aen de zijde der Arke des verbonts des HEEREN uwes Godts: dat het aldaer zy ten getuyge tegens ³⁸ u.

h 2.Reg. 22.8.

37 In het heylige der heyligen, om de weerdigheyt, ende Godtlickheyt van dit boeck te betuygen. De twee tafelen des verbonts lagen in de Arke: ende dit boeck (om de Arke niet te openen) buyten aen de zijde der Arke. Dit boeck wert gevonden ten tijde des Koninghs Iosia, 2.Reg. 22.8.

38 Niet alleen de Leviten, maer mede het gantsche volck.

27

Want ick kenne uwe wederspannigheyt, ende uwen ³⁹ harden necke: Siet, terwijlen ick noch heden met u-lieden leve, ⁴⁰ zijt ghy wederspannigh geweest, tegens den HEERE, hoe veel te meer na mijnen doot?

39 Vergel. Ies. 48. vers 4.

40 Siet bov. c. 9. versen 7, 23, 24.

28

Vergadert tot my alle de Oudtsten uwer stammen, ende uwe Amptlieden: dat ick voor hare ooren dese woorden spreke, ende tegens hen den hemel ende de aerde tot getuyge neme.

29

Want ick weet, dat ghy het na mijnen doot ⁴¹ sekerlick sult verderven, ende afwijcken van den wegh, dien ick u geboden hebbe: dan sal u ⁴² dit quaet in het laetste der dagen ontmoeten, wanneer ghy sult gedaen hebben, dat ⁴³ quaet is in de oogen des HEEREN, om hem door ’t werck uwer handen tot toorn te verwecken.

41 Hebr. verdervende sult verderven.

42 Verst. het quaet der straffe, ofte allerleije plagen, die boven verhaelt zijn.

43 Verst. het quaet der sonde.

30

Doe sprack Mose, voor de ooren der gantscher gemeynte van Israël, de woorden deses liedts, tot datse voltrocken waren.