Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het iij. Capittel

Hoe Og, d’ander Koningh der Amoriten, van Israël overwonnen, ende sijn lant ingenomen zy, vers 1, etc. het welcke, als oock het Koninckrijcke Sihons, Mose gegeven heeft den Rubeniten, Gaditen, ende den halven stam Manasse, 12. Iosua tot successeur van Mose gesterckt, 21. hoe Mose biddende om in het lant Canaan te mogen komen, van Gode afgeslagen, 23. ende het lant hem getoont zy op eenen bergh, 27, 28.

1

DAer na ^a keerden wy ons ende togen op, den wegh van Basan: ende Og, de Koningh van Basan, trock uyt ons te gemoete, hy, ende al sijn volck, ten strijde, by Edreï.

a Num. 21.33. Deut. 29.7.

2

Doe seyde de HEERE tot my; En vreest hem niet, want ick hebbe hem, ende al sijn volck, ende sijn lant, in uwe hant gegeven: ende ghy sult hem doen, ^b gelijck als ghy Sihon, den Koningh der Amoriten, die te Hesbon woonde, gedaen hebt.

b Num. 21.34.

3

Ende de HEERE onse Godt gaf oock Og, den Koningh van Basan, ende al sijn volck, in onse hant: soo dat wy hem sloegen, tot dat wy hem ¹ niemant lieten over blijven.

1 Hebr. geen overblijfsel, ofte, overgeblevene.

4

Ende wy namen te dier tijt alle sijne steden; daer en was geene stadt, die wy van hen niet en namen: sestigh steden, de gantsche ² lantstreke van Argob, het Koninckrijcke van Og in Basan.

2 Hebr. koorde, of, touw, snoer, als oock ond. vers 13. om dat men de landen te dier tijt met koorden gewoon was af te meten ende uyt te deylen.

5

Alle die steden waren met hooge ³ mueren, poorten, ende grendelen gesterckt: behalven seer vele ⁴ onbemuerde steden.

3 Hebr. muer, poorte, ende grendel.

4 And. steden der lantlieden, D. lantstedekens.

6

Ende wy ⁵ verbanden deselve, gelijck wy Sihon, den Koningh van Hesbon, gedaen hadden, verbannende alle steden, mannen, wijven, ende kinderkens.

5 Siet bov. 2.34.

7

Doch al het vee, ende den roof van die steden roofden wy voor ons.

8

Soo namen wy te dier tijt het lant uyt de hant van de twee Koningen der Amoriten, die aen dese ⁶ zijde van de Iordane waren: van de beke ⁷ Arnon tot den bergh ⁸ Hermon toe:

6 De oostzijde.

7 In ’t Zuyden.

8 In ’t Noorden. Hebr. Chermon.

9

(De Zidoniers noemen ⁹ Hermon, ¹⁰ Sirion: maer de Amoriten noemen hem ¹¹ Senir.)

9 Oock genoemt Sion. siet ond. 4.48. Iudic. c. 3. op vers 3. 1.Chron. 5.23.

10 Hebr. Schirjon.

11 Hebr. Schenir, D. (als eenige meynen) sneeuwbergh: om dat dese bergh, van wegen de schrickelicke hooghte, altijts vol sneeuw was, gelijck de Alpes.

10

Alle de steden des platten lants, ende het gantsche Gilead, ende het gantsche Basan, tot Salcha ende Edreï toe: steden des Koninckrijcks van Og in Basan.

11

Want Og de Koningh van Basan, was ¹² alleen van de overige der reusen over gebleven; siet, sijne bedstede, zijnde eene [kolom] bedstede van yser, is’se niet te ¹³ Rabba der kinderen Ammons? negen ¹⁴ ellen is hare lenghte, ende vier ellen hare breette, na eens mans ellenboge.

12 Dit dient tot vergrootinge van de macht des HEEREN, die hy in ’t verdelgen van desen reus ende al sijn volck bewesen heeft.

13 De hooftstadt der Ammoniten. siet 2.Sam. 12.26. De sin is, Dat dese bedstede voorseker daer noch voor handen was.

14 Siet Genes. 6. op vers 15.

12

Dit selve lant nu ^c namen wy te dier tijt in besit: van Aroër af, dat aen de beke Arnon is, ende de helft van’t geberghte Gileads, met de steden van dien, gaf ick den Rubeniten, ende Gaditen.

c Num. 32.33.

13

Ende het overige van Gilead, mitsgaders ’t gantsche Basan, het Koninckrijck Ogs, gaf ick aen den halven stam van Manasse: de gantsche lantstreke van Argob, door ’t gantsche Basan; dat selve wert genoemt, der reusen lant.

14

¹⁵ Iaïr, de sone van Manasse, kreegh de gantsche lantstreke van Argob, tot aen de lantpale der ¹⁶ Gesuriten ende Maachatiten: ende hy noemdese na sijnen naem, Basan ¹⁷ Havvot Iaïr, ¹⁸ tot op desen dagh.

15 Siet Num. 32. op vers 41.

16 Hebr. Geschuri, Dat is, den Geschuriter. Gesur ende Maacha waren beyde gelegen aen de noorder-grenzen van Canaan. Siet 2.Sam. 3. op vers 3. ende 10.6.

17 Hebr. Chavvot, D. Iaïrs dorpen, ofte Iaïrs hoeven. siet Num. 32.41.

18 Verst. zijn die alsoo genoemt, sy hebben desen naem behouden: alsoo elders dickwils.

15

Ende ^16[19] Machir gaf ick ²⁰ Gilead.

16[19] Dese is geweest de soon van Manasse, Gen. 50.23.

20 Verstaet, een gedeelte van Gilead, uyt vergelijckinge van versen 12, 13. Het schijnt dat dit eygentlick den naem van Gilead gehadt heeft, ende het deel der Rubeniten ende Gaditen, de helft van Gilead, vers 13. ende Iaïrs deel, Havvoth Iaïr, vers 14. Gelijck oock eenige kaerten dat also hebben. Vergel. oock 2.Reg. 10.33.

16

Maer den Rubeniten ende Gaditen gaf ick van Gilead af tot aen de beke Arnon, ²¹ het midden van de beke ende de lantpale: ende tot aen de beke Iabbok, de lantpale der kinderen Ammons.

21 D. tusschen de beke, etc.

17

Daer toe het vlacke velt, ende de Iordane, mitsgaders de lantpale: van ²² Cinnereth (af tot aen de zee des vlacken veldes, de ²³ soutzee, onder ²⁴ Asdoth Pisga tegen het Oosten.

22 Siet Num. 34. vers 11. Iosu. 12.3. naderhant genoemt, de zee Gennezareth, Luce 5.1, etc.

23 Siet Gen. 14. op vers 3.

24 And. beneden den afloop des heuvels tegen ’t Oosten. Na sommige kaerten leyt de stadt Asdoth Pisga, tusschen den hoogen bergh Pisga, ende den bergh Pehor. siet oock Ios. 12.3. ende 13.20.

18

Voorts ²⁵ geboodt ick ^d u-lieden ter selver tijt, seggende: De HEERE uwe Godt heeft u dit lant gegeven om het te erven; alle dan, die strijtbare mannen zijt, treckt gewapent door voor ’t aengesicht uwer broederen, der kinderen Israëls.

25 Dit gebodt gingh aen den Rubeniten, Gaditen, ende den halven stamme van Manasse.

d Num. 32.20.

19

Behalven uwe wijven, ende uwe kinderkens, ende u vee (ick weet dat ghy veel vees hebt) sullen blijven in uwe steden, die ick u gegeven hebbe:

20

Tot dat de HEERE uwen broederen ruste geve, gelijck u-lieden: dat sy oock erven het lant, dat de HEERE uwe Godt hen geven sal aen gene zijde der Iordane: dan sult ghy weder keeren elck tot sijne erffenisse, die ick u gegeven hebbe.

21

Oock ^e geboodt ick Iosua ter selver tijt, seggende: Uwe oogen die sien alles, wat de HEERE u-lieder Godt desen ²⁶ twee Koningen gedaen heeft; alsoo sal de HEERE allen Koninckrijcken doen, na dewelcke ghy henen door treckt.

e Num. 27.18.

26 T.w. den Koningh Sihon, ende den Koningh Og.

22

En vreestse niet: want de HEERE uwe Godt die strijt voor u-lieden.

23

Oock badt ick den HEERE om genade, seggende ter selver tijt:

24

Heere, ²⁷ HEERE; ghy hebt begonnen ²⁸ uwen knecht te toonen uwe ²⁹ grootheyt, ende ³⁰ uwe stercke hant: want ^f wat Godt is’er in den hemel ende op der aerde, die doen konne na uwe wercken, ende na uwe mogentheden.

27 In’t Hebr. staen de letteren van het woort Iehova, maer hebbende de puncten van ’t woort Elohim: gelijck oock elders.

28 D. my, die ick uwe knecht ben.

29 Siet ond. 11.2.

30 Ofte, uwe hant, die sterck is.

f Psalm 89.7, 8, 9.

25

Laet my doch over trecken, ende dat goede lant besien, dat aen gene zijde der Iordane is; dat ³¹ goede geberghte, ³² ende den Libanon!

31 D. schoon, ende vruchtbaer.

32 And. te weten den Libanon.

26

^g Doch de HEERE verstoorde sich seer ³³ om uwent wille over my, ende en hoorde niet na my: maer de HEERE seyde tot my; ³⁴ ’t Zy u genoegh; ³⁵ spreeckt niet meer tot my van dese sake.

g Boven 1.37. ende 31.2. ende 34.4.

33 Siet bov. 1.37

34 Of, ghy hebt genoegh. Vergel. hier mede 2.Cor. 12.8, 9.

35 Hebr. en doet niet toe, of, en vaert niet voort te spreken.

27

Klimt op de ³⁶ hooghte van Pisga, ende heft uwe oogen op na ’t Westen, ende na ’t Noorden, ende na ’t Zuyden, ende na ’t Oosten, ende ³⁷ siet toe met uwe oogen: want ghy en sult over dese Iordane niet gaen.

36 Hebr. het hooft.

37 T.w. na ’t lant Canaan.

28

³⁸ Gebiedt dan Iosua, ende versterckt hem, ende ³⁹ bekrachtight hem: want hy sal voor het aengesichte deses volcks

38 D. onderwijst ende bericht hem van alles, wat hem tot uytvoeringe sijns ampts sal noodigh wesen volgens mijn voorschrift.

39 D. spreeckt hem eenen goeden moedt aen, ende maeckt hem hertigh tegens alle voorvallende swarigheden.

[fol. 79r\Vermaningen aan Israël.]

henen overgaen, ende salse dat lant dat ghy sien sult, doen erven.

29

Alsoo bleven wy in dit dal tegen over ⁴⁰ Beth-Peor.

40 And. ’t huys van Pehor. Sommige kaerten hebben hier eene stadt, genoemt Beth-Peor, liggende aen den voet eens berghs van gelijcken naem, dichte by Pisga ende Nebo.