Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xx. Capittel.

De kinderen Israëls komen in de woestijne Zin, daer sterft Mirjam, vers 1, etc. sy murmureeren om water, 2. De Heere beveelt Mose tot den rotzsteen te spreken, op dat hy water geven soude, 7. Mose slaet op den steen, 11. De HEERE is verstoort op Mose ende op Aaron van wegen haer ongeloove, 12. Mose versoeckt doortocht door Edom, 14. welcke hem geweygert wort, 18, 20. Door het bevel des Heeren geeft Aaron op den bergh Hor sijn Hoogepriester-ampt over aen sijnen sone Eleazar, 23. ende hy sterft aldaer, 28. de gantsche Gemeynte beweent hem, 29.

1

ALs de kinderen Israëls, de gantsche vergaderinge, in de woestijne Zin gekomen waren in de ¹ eerste maent, soo bleef het volck te ² Kades: ende ³ Mirjam sterf aldaer, ende sy wert aldaer begraven.

1 T.w. van het veertighste jaer, na den uytgangh uyt Egypten, ond. 33.38.

2 Dit Kades, was gelegen aen de lantpalen der Edomiten, vers 16. verscheyden van Kades-Barnea, Deut. 1.19.

3 De suster Mose ende Aarons, een Prophetesse. Siet Exod. 15.20. In dit veertighste jaer na den uytgangh der Israëliten, is oock Aaron, onder 33.38. ende Mose, Deut. cap. 34. vers 5. gestorven.

2

Ende daer en was geen water voor de vergaderinge: doe vergaderden sy haer tegen Mose, ende tegen Aaron.

3

Ende het volck twistede met Mose: ende sy spraken, seggende, ⁴ Och of wy den geest gegeven hadden, doe ^a onse broeders voor het aengesichte des HEEREN, den geest gaven!

4 Dit woort och, druckt uyt de smerte hares herten, haer uytperssende desen wensch.

a Boven 16.32, 49.

4

Waerom doch hebt ghylieden de Gemeynte des HEEREN in dese woestijne gebracht? dat wy daer sterven souden? wy, ende onse beesten?

5

Ende waerom hebt ghylieden ons doen optrecken uyt Egypten, om ons te brengen ⁵ in dese quade plaetse? het en is geen plaetse des zaets, noch der vijgen, noch der wijn-[kolom]stocken, noch der granaet-appelen, oock en is’er geen water om te drincken.

5 Siet Ier. 2.6.

6

Doe gingh Mose ende Aaron ⁶ van het aengesichte der Gemeynte tot de deure der Tente der t’samenkomste, ende ⁷ sy vielen op hare aengesichten: ende de ⁸ heerlickheyt des HEEREN verscheen hen.

6 T.w. vreesende voor het gewelt ende overlast des volcks.

7 T.w. Mose ende Aaron, Godt den HEERE aenroepende, als Exo. 17.4.

8 Verschijnende in de wolcken-colomne.

7

Ende de HEERE sprack tot Mose, seggende:

8

Neemt ⁹ dien staf, ende versamelt de vergaderinge, ghy, ende Aaron uw’ broeder, ende spreeckt ghylieden tot de steenrotze voor hare oogen, soo sal sy haer water geven: ^b Alsoo sult ghy hen water voortbrengen uyt de steenrotze, ende ghy sult de vergaderinge ende hare beesten drencken.

9 T.w. den staf Aarons, die voor de Arke des verbonts bewaert wiert. Siet boven 17.10. Sommige verstaen den staf Mosis met den welcken hy de wonderwercken gedaen hadde.

b Psalm 78.15, 16. ende 105.41. ende 114.8. Nehem. 9.15.

9

Doe nam Mose den staf van ¹⁰ voor het aengesichte des HEEREN: gelijck als hy hem geboden hadde.

10 D. uyt den Tabernakel.

10

Ende Mose ende Aaron vergaderden de Gemeynte voor de steenrotze: ^c ende hy ¹¹ seyde tot ¹² hen, Hoort doch, ghy wederspannige, ^{13 d} sullen wy water voor u-lieden uyt dese steenrotze hervoor brengen?

c Psalm 106.32, 33.

11 T.w. Mose.

12 ’t En was Mosi niet bevolen het volck aen te spreken, maer dat hy de steenrotze aenspreken soude, vers 8.

13 Hier aen en hadden sy niet behooren te twijfelen, want Godt hadde het haer belooft, vers 8.

d Deuter. 32.51.

11

Doe hief Mose sijne hant op, ende hy sloegh de ¹⁴ steenrotze ¹⁵ twee mael met sijnen staf: ^e ende daer quam veel waters uyt, soo ^f dat de vergaderinge dronck, ende hare beesten.

14 Van de geestelicke beteeckeninge deser steenrotze, siet 1.Corinth. 10.4.

15 Dit was oock een teecken van Moses haestigen toorn.

e Psalm 78.15. ende 105.41. Iesa. 48.21. 1.Corinth. 10.4.

f Iesa. 43.20.

12

Derhalven seyde de HEERE tot Mose ende tot Aaron, ^g Om dat ghylieden ¹⁶ my niet gelooft en hebt, dat ¹⁷ ghy my heylighdet voor de oogen der kinderen Israëls: ¹⁸ daerom en sult ghylieden dese Gemeynte niet in brengen in het lant ’t welck ick haer gegeven hebbe.

g Deut. 1.37. Numer. 27.14.

16 D. om dat ghy mijne woorden niet gelooft en hebt, doende dat ick u bevolen hadde, twijfelende of ick machtigh genoegh ware uyt te voeren dat ick u-lieden te doen bevolen hadde.

17 Mits op mijn woort, den steen vrymoedelick bevelende, dat hy water voortbrengen soude; het volck alsoo een goet exempel gevende, om mijne woorden te gelooven.

18 Gelijck Godt hier dreyght, alsoo is het geschiet, want Aaron is gestorven op den bergh Hor, onder vers 28. ende Mose op den bergh Nebo, Deut. c. 34.

13

Dit zijn de wateren ¹⁹ Meriba, daer de kinderen Israëls met ²⁰ den HEERE om getwistet hebben: ende hy wert ²¹ aen haer geheylight.

19 D. twist-wateren.

20 Met Mose den dienaer des HEEREN, vers 3. Siet Exod. 16.8.

21 T.w. aen Mose ende aen Aaron, want straffende hare ongehoorsaemheyt, heeft hy hemselven geheylight. siet Lev. c. 10. vers 3. ende 22. vers 32. Andere passen dit op de Israëliten, aen dewelcke Godt sijn heyligh woort heeft waer gemaeckt, als hy haer water uyt de steenrotze gegeven heeft.

14

Daer na sondt Mose boden uyt Kades tot den Koningh van ²² Edom, [welcke seyden] ^h Alsoo seyt uw’ ²² broeder Israël, Ghy weet al de moeyte ²³ die ons ontmoett is:

22 Edom ofte Esau, ende Iacob, ofte Israël, zijn gebroeders geweest: die hier tot malkanderen spreken, zijn der selver nakomelingen geweest.

h Deut. 23.7. Obad. versen 10, 12.

22 Edom ofte Esau, ende Iacob, ofte Israël, zijn gebroeders geweest: die hier tot malkanderen spreken, zijn der selver nakomelingen geweest.

23 Hebr. die ons gevonden heeft.

15

Dat onse vaders na Egypten afgetogen zijn, ende wy in Egypten ²⁴ vele dagen gewoont hebben: ende dat de Egyptenaers ons, ende onse vaderen quaet gedaen hebben.

24 D. langen tijt.

16

Doe ⁱ riepen wy tot den HEERE, ende hy hoorde onse stemme, ende hy ^k sondt eenen Engel, ende hy leydde ons uyt Egypten: ende siet, wy zijn te Kades, eene stadt, aen het uyterste uwer lantpale.

i Exod. 2.23.

k Exod. 14.19.

17

Laett ons doch door ²⁵ u lant trecken, wy en sullen niet trecken door den acker, noch door de wijngaerden, noch en sullen ’t water der ²⁶ putten niet drincken: wy sullen den ²⁷ Konincklicken wegh gaen, wy en sullen niet afwijcken ter rechter noch ter slincker hant, tot dat wy door uwe lantpalen sullen getrocken zijn.

25 Dit was hen doe de naeste wegh na het lant Canaan.

26 T.w. sonder dat te betalen, als vers 19.

27 Hebr. des Koninghs wegh. And. de Lantstrate, ofte, den Heere wegh.

18

Doch Edom seyde ²⁸ tot hem, Ghy en sult ²⁹ door my niet trecken, op dat ick niet misschien ³⁰ met den sweerde uyt gae u te gemoete.

28 T.w. tot Mose, ofte tot Israël.

29 D. door mijn lant, gelijcker vers 17. staet. Siet dergelijcke maniere van spreken Deuter. 2.30. Rom. 15.28.

30 D. gewapender hant.

19

Doe seyden de kinderen Israëls tot hem, Wy sullen door den gebaenden wegh optrecken, ende indien wy van u water drincken, ick ende mijn vee, ³¹ soo sal ick den prijs des selven daer voor geven: ick sal alleenlick, sonder yet anders, te voete doortrecken.

31 Dit heeft Godt te doen bevolen, Deuter. 2.6, 7.

20

Doch hy seyde, Ghy en sult niet doortrecken: ende Edom is hem te gemoete uytgetrocken, met een swaer volck, ende met een stercke hant.

[fol. 69r\Aarons doot. Koperen--slange.]

21

Alsoo weygerde Edom ³² Israël toe te laten door sijne lantpale te trecken: ³³ daerom ^l weeck Israël van hem af.

32 De Israëliten.

33 Dit deden d’Israëliten uyt het bevel Godes, Deut. 2. versen 4, 5. onaengesien de wegh dien sy daer na door de woestijne passeerden, haer seer moeijelick ende swaer viel, Num. 21.4, 5.

l Iudic. 11.18.

22

Doe reysden sy van Kades: ^m ende de kinderen Israëls quamen, de gantsche vergaderinge, aen den bergh Hor.

m Num. 33.37.

23

De HEERE nu sprack tot Mose, ende tot Aaron aen den bergh Hor, aen de pale des lants Edoms, seggende:

24

³⁴ Aaron sal tot sijne volckeren versamelt worden, want hy en sal niet komen in het lant, ’t welck ick den kinderen Israëls gegeven hebbe: om dat ghylieden mijnen ³⁵ monde wederspannigh geweest zijt by de wateren Meriba.

34 D. Aaron sal sterven, vers 26.

35 D. mijn bevel.

25

ⁿ Neemt Aaron ende Eleazar sijnen sone: ende doetse opklimmen tot den bergh Hor.

n Num. 33.38. Deut. 32.50.

26

Ende treckt Aaron ³⁶ sijne kleederen uyt, ende trecktse Eleazar sijnen sone aen: want Aaron ³⁷ sal versamelt worden, ende daer sterven.

36 T.w. sijne Priesterlicke kleederen, van dewelcke siet Exod. 28.2.

37 T.w. tot sijne volckeren, als vers 24.

27

Mose nu dede, gelijck als de HEERE geboden hadde: want ³⁸ sy klommen tot op den bergh Hor, voor de oogen der gantscher vergaderinge.

38 T.w. Mose, Aaron, ende Eleazar.

28

Ende Mose trock Aaron sijne kleederen uyt, ende hy trockse sijnen sone Eleazar aen: ^o ende Aaron sterf aldaer, op de hooghte dies berghs: doe quam Mose ende Eleazar van dien bergh af.

o Deut. 10.6. ende 32.50.

29

Doe de gantsche vergaderinge ³⁹ sagh, dat ⁴⁰ Aaron overleden was: soo ⁴¹ beweenden sy Aaron ⁴² dertigh dagen, het gantsche huys Israëls.

39 D. vernam, T.w. uyt den mont van Mose ende Eleazar, ende siende dat hy niet weder en quam. Siet dergelijcke maniere van spreken Gen. 42.1. vergeleken met Act. 7.12.

40 Aaron is gestorven in het 123 jaer sijnes ouderdoms, Num. 33.38, 39. op den eersten dagh der vijfder maent, in het veertighste jaer na den uyttocht uyt Egypten. Van sijn begraeffenisse wort gesproken Deut. 10.6.

41 D. sy droegen rouwe over Aaron.

42 Soo lange beweenden sy Mose oock, Deut. 34.8.