Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het Eerste Capittel.

Wetten aengaende de maniere van het vrywilligh Brand-offer in den Tabernakel te slachten, vers 1, etc. Het welck moeste zijn, ofte van groot vee, als van runderen, 2. ofte van kleyn, als van schapen ende geyten, 10. ofte van vogelen, als van tortelduyven, ende jonge duyven, 14.

1

ENDE de HEERE riep Mose, ende sprack tot hem uyt ¹ de Tente der t’samenkomste, seggende:

1 Verstaet den Tabernakel, daer in Godt quam, om sijn volck toe te spreken, Exod. 29.42. ende sy komen moesten, om hem te vragen, ende te hooren spreken, Exod. 33.7.

2

Spreeckt tot de kinderen Israëls, ende seght tot hen: Als een mensche uyt u, den HEERE een offerhande sal ² offeren; ghy sult uwe offerhanden offeren van het vee; van runderen ende ³ van schapen.

2 And. aen, of, toebrengen. Alsoo in de volgende versen 3, 5, etc. Verstaet dit offeren, van het werck des volcks, ende niet des Priesters.

3 Dit woort begrijpt niet alleen schapen, maer oock geyten, gelijck te sien is onder vers 10. Siet oock Genes. 12. op het vers 16.

3

Indien sijne offerhande een ⁴ brand-offer van runderen is, soo sal hy een ⁵ volkomen manneken offeren: ^{6 a} aen de deure van de Tente der t’samenkomste sal hy dat offeren, ⁷ na sijn welgevallen, ⁸ voor het aengesichte des HEEREN.

4 Siet Genes. c. 8. op het vers 20.

5 Dat geen gebreck aen den lichame en heeft. siet ond. c. 22. versen 20, 21, 22.

6 Alwaer des brant-offers altaer stont: gelijck te sien is ond. vers 5.

a Exod. 29.10.

7 Uyt dese woorden blijckt, dat hier gesproken wort van Vryvvillige offeren, dewelcke niet en geschiedden na de gewoonlicke, ende gesette order, maer na het goetvinden van yemant in sijn besonder, om Godt te bidden, ofte te dancken.

8 Voor de Tente der t’samenkomste, in welcker innerste deel was de Arke des verbonts, het teecken van Godts tegenwoordige bywooninge, Exod. 25.22. waerom oock de Tente genoemt wort Godts huys, 1.Sam. c. 3. vers 15. gelijck Godt oock geseyt wort daer in te zijn, ond. 4.7.

4

Ende hy sal ⁹ sijne hant op des brand-offers hooft leggen, op dat ¹⁰ het voor hem aengenaem zy, om ¹¹ hem te versoenen.

9 Hebr. met sijne hant steunen: T.w. om daer mede te betuygen, dat hy dit offer Gode toeheylighde, over gaf, ende voorstelde, als in de plaetse van hemselven, om voor sich genade by den HEERE te vinden, door de toekomende offerhande van den Messias, die door dese afgebeelt was. Siet Exod. 29.10.

10 D. op dattet hem, die het offert, voor een wettelick, ende Gode aengenaem offer verstrecke.

11 D. om hem te beteeckenen, ende te verzegelen de versoeninge, die door den Messiam in de volheyt des tijts geschieden soude, Rom. 3.25. 2.Corinth. 5.19. Ephes. 1.7. Coloss. 1.14, 19, 20.

5

Daer na sal ¹² hy het jonge runt ¹³ slachten voor het aengesichte des HEEREN: ende de sonen Aarons, de Priesters, sullen het bloet offeren, ende dat bloet sprengen rontom dien altaer, die voor de deure van de Tente der t’samenkomste is.

12 Namelick, de Priester; ofte, die het offert, door den Priester, gelijck Godt bevolen hadde Exod. 29.11. ende oock geschiet is, ond. 8.15. Ofte, daer na sal men het jonge runt slachten, T.w. door den Priester.

13 Het Hebreeusch woort beteeckent eygentlick, de kele af steken.

6

Dan sal ¹⁴ hy het brand-offer de huydt af trecken, ende dat in sijne stucken deelen.

14 T.w. een der Priesteren. siet 2.Chron. 29.34.

7

Ende de sonen Aarons des Priesters sullen ¹⁵ vyer maken op den altaer: ende sullen het hout op het vyer schicken.[kolom]

15 Hebr. vyer geven, T.w. van het vyer ’t welcke van den Hemel vallen soude, alsmen eerst op desen altaer soude offeren, ond. 9.24. ende daerom gedurighlick bewaert moeste worden. Siet onder 6.12.

8

Oock sullen de sonen Aarons, de Priesters, de stucken, het hooft, ende ¹⁶ het smeer schicken op het hout, dat op het vyer is, het welck op den altaer is.

16 And. ingevvant, Anders, romp, daer van het hooft, ende de schenckelen af zijn, ende het ingewant uyt gedaen.

9

Doch sijn ¹⁷ ingewant, ende sijne schenckelen, sal men met water wasschen: ende de Priester sal dat al aensteken op den altaer: het is een brand-offer, een ¹⁸ vyer-offer ¹⁹ [ten] lieflicken reucke den HEERE.

17 Het Hebr. woort beteeckent eygentlick, het naeste eeniges dinghs, ’t welcke is, het binnenste, of, het midden daer van, soodanigh is het ingewant der beesten.

18 D. dat van het vyer gantsch verteert ende verslonden moeste worden. Siet Exod. 29.18. Soodanigh was het brand-offer.

19 D. den HEERE seer aengenaem ende welgevalligh, ende daer mede hy wel te vreden is. Het welcke van de offerhanden der beesten geseyt wort, ten aensien niet van haer selven, maer van de offerhande Christi, diese beteeckenden, dewelcke eygentlick het slacht-offer is, Gode tot een welrieckende reucke, Ephes. 5.2. Siet oock Genes. c. 8. op vers 21.

10

Ende indien sijne offerhande is van kleyn vee, van schapen, ofte van geyten ten brand-offer, sal hy een volkomen manneken offeren.

11

Ende ²⁰ hy sal dat slachten aen de zijde van den altaer ²¹ noordwaert, ²² voor het aengesichte des HEEREN: ende de sonen Aarons, de Priesters, sullen sijn bloet rontom op den altaer sprengen.

20 De Priester, als bov. vers 5.

21 D. in’t voorhof ter rechter zijde van den altaer des brant-offers, alsoo men quam in de Tente der t’samenkomste.

22 Siet boven op het vers 3.

12

Daer na sal hy het in sijne stucken deelen, mitsgaders sijn hooft, ende sijn smeer: ende de Priester sal die schicken op het hout, dat op het vyer is, ’t welck op den altaer is.

13

Doch het ingewant, ende de schenckelen sal men met water wasschen: ende de Priester sal dat alles offeren, ende aensteken op den altaer: ’t is een brand-offer, een vyer-offer ten lieflicken reucke den HEERE.

14

Ende indien sijne offerhande voor den HEERE een brand-offer van gevogelte is, soo sal hy sijne offerhande van tortelduyven, ofte van ²³ jonge duyven offeren.

23 Hebr. sonen der duyven. alsoo onder cap. 12. vers 6. alsoo wort oock genoemt een jonge os, de soon van een runt, Genes. c. 18. vers 7. ende boven vers 5. een jongh ezel, de soon eener ezellinne, Gen. cap. 49. vers 11. een jongh eenhoorn, de soon der eenhoornen, Psalm 29.6.

15

Ende de Priester sal ²⁴ die tot den altaer brengen, ende des selven hooft ²⁵ met sijnen nagel splijten, ende op den altaer aensteken: ende sijn bloet sal aen de wandt des altaers uytgedouwt worden.

24 T.w. offerhande van gevogelte, als ond. vers 17.

25 Of, omdraeijen, omvvringen, afvvringen.

16

Ende sijnen krop met sijne ²⁶ vederen sal hy wech doen: ende sal dat werpen by den altaer, ²⁷ oostwaert, ²⁸ aen de plaetse van de assche.

26 And. dreck, vuyligheyt, T.w. die in de krop, ende darmen is.

27 D. tot eerbiedinge tegen de Goddelicke Majesteyt, seer verre van de Arke des verbonts, die westwaert was, in het Heylige der Heyligen.

28 In dewelcke de assche der offerhanden eerst gedragen wert, om daer na met andere vuyligheyt buyten het leger gevoert te worden. Siet onder c. 4. vers 12. ende 6.10, 11. ende 8.17.

17

Voorder sal hy ²⁹ die ³⁰ met sijne vleugelen klieven, ³¹ niet afscheyden, ende de Priester sal die aensteken op den altaer, op ’t hout, dat op het vyer is: ’t is een brand-offer, een vyeroffer [ten] lieflicken reucke den HEERE.

29 T.w. offerhande: als bov. vers 15.

30 Ofte, tusschen sijne vleugelen.

31 D. niet ontleden, nochte in stucken verdeelen, gelijck men den anderen beesten dede, maer men moest de vogelen alleen in het midden tusschen de vleugelen klieven.

[fol. 44v\Spijs-offer. Danck-offer.]