Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments

Het xviij. Capittel.

Iethro brenght Mose sijn huysvrouwe, ende twee sonen, vers 1, etc. Mose verhaelt Iethro wat de Heere Israël gedaen heeft, 7. Iethro zegent Godt, ende doet hem offerande, 10. Hy raedt Mose, dat hy Richters verordineeren soude, om geringe saken te oordeelen, 13. Mose volght desen raedt, 24. Iethro verreyst weder na sijn lant, 27.

1

^a DOe Iethro Priester van Midian, Mose schoonvader, hoorde al wat Godt aen Mose, ende aen Israël sijnen volcke gedaen hadde: dat de HEERE Israël uyt Egypten uytgevoert hadde:

a Exod. 2.16. ende 3.1.

2

Soo nam Iethro, Mose schoonvader, Zippora Mose huysvrouwe ¹ (na dat hyse wederom gesonden hadde.)

1 Hebr. na hare wederom-sendinge.

3

Met ² hare twee sonen ^b welckes eenes name was Gersom, (want ³ hy seyde, Ick ben een vreemdelingh geweest ⁴ in vreemden lande.)

2 T.w. Zipporae.

b Exod. 2.22.

3 T.w. Mose, doe hy het kint dien name gaf.

4 T.w. in het lant Midian.

4

Ende de name des anderen was Eliëzer, want [seyde hy] de Godt mijnes vaders is tot mijner hulpe geweest, ende heeft my verlost van Pharaos sweert.

5

Doe nu Iethro, Mose schoonvader, met sijne sonen ende sijne huysvrouwe tot Mose quam, in de woestijne, ⁵ aen den bergh Godes, daer hy hem gelegert hadde:

5 Dit was de bergh Horeb, op welcken Godt de Wet aen Mose gegeven heeft.

6

Soo ⁶ seyde hy tot Mose, Ick uwe sweer Iethro kome tot u, met uwe huysvrouwe, ende hare beyde sonen met haer.

6 D. hy ontboodt het door de gene die hy voor uyt schickte.

7

Doe gingh Mose uyt, sijnen schoonvader te gemoete, ende hy buyghde sich, ende kuste hem, ende sy vraeghden ⁷ d’een den anderen ⁸ na den welstant, ende sy gingen ⁹ na de tente.

7 Hebr. de man sijnen naesten, ofte, geselle.

8 Hebr. Vrede. Siet Genes. 37.14.

9 T.w. na de tente Mose.

8

Ende Mose vertelde sijnen schoonvader alles wat de HEERE aen Pharao ende aen de Egyptenaren gedaen hadde, om Israëls wille: alle de moeyte die haer op dien wegh ¹⁰ ontmoetet was, ende dat haer de HEERE verlost hadde.

10 Hebr. gevonden hadde.

9

Iethro nu verheughde hem over al het goedt het welck de HEERE Israël gedaen hadde: dat hy ’t verlost hadde uyt der Egyptenaren handt.

10

Ende Iethro seyde, Gezegent zy de HEERE, die u-lieden verlost heeft uyt de handt der Egyptenaren, ende uyt Pharaos handt: die dit volck van onder de handt der Egyptenaren verlost heeft.[kolom]

11

Nu weet ick, dat de HEERE grooter is, dan alle ¹¹ goden: ^{12 c} want in de sake daer in sy trotsighlick gehandelt hebben, ¹³ was hy boven hen.

11 Verst. hier de afgoden der Heydenen, die goden genoemt worden, maer sy en zijn het niet in der daet.

12 De sin deser woorden is, dat de Egyptenaers, meynende door hulpe van hare goden het volck Godes te vernielen, van Godt in het roode meyr gestortt zijn, tot spijt ende schande van alle hare afgoden, op de welcke sy vertrouwt hadden.

c Exod. 1.10, 16, 22. ende 5.7. ende 14.18.

13 D. hy overtrefte ende overwon haer.

12

Doe nam Iethro, Mose schoonvader, ¹⁴ Gode brant-offer, ende slacht-offeren: ende Aaron quam, ende alle de Overste van Israël, om ¹⁵ broot te eten met Mose schoonvader, ¹⁶ voor het aengesichte Godes.

14 D. om Gode te offeren.

15 Broodt eten, is hier te seggen, een feestelicke maeltijdt houden.

16 D. in de vreese des Heeren: den Heere voor oogen hebbende, ofte, voor de Majesteyt Godes, verschijnende in de wolcken-colomne. Vergel. Deut. 12.7. ende 27.7.

13

Doch het geschiedde des anderen daeghs, soo sat Mose om het volck te richten: ende het volck stont voor Mose van den morgen tot den avont.

14

Als Mose schoonvader sagh alles ¹⁷ wat hy den volcke dede: soo seyde hy, Wat dingh is dit, dat ghy den volcke doet? waeromme sitt ghy selfs ¹⁸ alleene, ende al het volck staet voor u van den morgen tot den avont?

17 D. hoe hy sich tegen ’t volck droegh.

18 Sonder bysitters in ’t gerichte.

15

Doe seyde Mose tot sijnen schoonvader: Om dat dit volck tot my komt ¹⁹ Godt raedt te vragen:

19 And. om Godt te soecken, D. sy vragen my, wat met den wille ende het bevel Godes over een komt. Siet 1.Sam. 9.9.

16

Wanneer sy een sake hebben, soo komt het tot my, dat ick richte tusschen den man ende tusschen sijnen naesten: ende dat ick [haer] bekent make Godes instellingen ende sijne wetten.

17

Doch Mose schoonvader seyde tot hem: ²⁰ de sake en is niet goet die ghy doet.

20 T.w. op die wyse, dat ghy het alleen doet.

18

²¹ Ghy sult geheel vervallen, ²² soo ghy, als dit volck, ’t welck by u is: want dese sake is te swaer voor u, ghy alleen en kondtse niet doen.

21 Dit is een maniere van spreken by gelijckenisse van bloemen, bladeren, of kruyden genomen, siet Deut. 1.9, 12. Iethro wil seggen, dat Mose hemselven afsloofde, door dien hy alle saken des volcks selfs verhoorde ende richtte: het volck wiert oock afgemartelt ende verdrietig, door dien het lange moeste wachten, eer het gehoort konde worden. And. afgaen, beswijcken; Hebr. Ghy sult verwelckende verwelcken.

22 Hebr. oock ghy, oock dit volck.

19

Hoort nu mijn stemme, ick sal u raden, ende Godt sal met u zijn: ²³ weest ghy voor ’t volck by Godt, ende brenght ghy de saken voor Godt.

23 Of hy seggen woude: Het is genoegh dat ghy u in grootwichtige saken laet gebruycken, in dewelcke men Godt selfs om raet vragen moet, waer van te lesen is Numer. 15. versen 33, 34. ende 27. versen 5, 6. Andere kleyne saken laet andere verrichten.

20

Ende verklaert hen de instellingen ende de wetten: ende maecktse bekent den wegh daer in sy wandelen sullen, ende het werck dat sy doen sullen.

21

Doch siet ghy omme onder alle den volcke, na ²⁴ kloecke mannen, Godt vreesende, ²⁵ waerachtige mannen, de gierigheyt hatende: ²⁶ steltse over hen, Overste der duysenden, Overste der honderden, Overste der vijftigen, Overste der tienen:

24 And. stercke, dappere, geherte mannen. Siet Genes. 47.6.

25 Hebr. mannen der waerheyt, ofte, getrouwigheyt.

26 Tot dese deughden die in de regeerders van landen ende steden vereyscht worden, voegt Mose noch eenige by, Exod. 23.6. Deut. 1. vers 16. en 16.18. siet oock 2.Chro. 19.7. ende Ies. 33.15.

22

Dat sy dit volck tot aller tijdt richten; doch het geschiede, dat sy alle groote saken aen u brengen, maer dat sy alle kleyne saken richten: verlicht alsoo u selven, ende laetse met u dragen.

23

Indien ghy dese sake doet, ende Godt het u gebiedt, soo sult ghy kunnen bestaen: soo sal oock al dit volck in vrede ²⁷ aen sijne plaetse komen.

27 T.w. in het lant Canaan: ofte elck tot sijn huys, hebbende een eynde van hare sake gekregen, sonder te wachten van ’s morgens tot ’s avonts. Aldus wort yemants huys genoemt sijn plaetse, Iud. 7.7. ende 9.55. ende 19.28, 29.

24

^d Mose nu hoorde na sijnes schoonvaders stemme: ende ²⁸ hy dede alles wat hy geseyt hadde.

d Deut. 1.9.

28 T.w. na dat Godt hem sulcks hadde bevolen, Num. 11.16. ende na dat hy ’t selve den volcke hadde voor gedragen, Deut. 1.14.

25

Ende Mose verkoos ²⁹ kloecke mannen, uyt gantsch Israël, ende maecktese hoofden over ’t volck: Overste der duysenden, Overste der honderden, Overste der vijftigen, ende Overste der tienen:

29 Wat last ende lesse dat Mose desen mannen gegeven heeft, siet Deut. 1.16, 17.

26

Dat sy het volck tot aller tijdt richteden: de harde sake tot Mose brachten, maer sy alle kleyne sake richteden.

27

Doe liet Mose sijnen schoonvader trecken: ende hy gingh na ³⁰ sijn lant.

30 T.w. Midjan.