| |
| |
| |
Abram treckt met Sarai, Lot, ende grooten rijckdom uyt Egypten weder na het landt Canaan, ende slaet sich neder by Bethel, vers 1. Abram ende Loth, vermits veelheydt van haer beyder have ende vee, mitsgaders harer herderen twist, scheyden van malkanderen, 5. Lot treckt nae de schoone landtstreke van Sodom, 10. Godt verschijnt Abram, ende wederhaelt sijne beloften, 14. Abram reyst, op Godts bevel, om het landt Canaan te besien, ende slaet sich neder by Hebron, ende bouwt den Heere eenen Altaer, 17.
| |
1
ALsoo toogh Abram op uyt Egypten na het Ga naar margenoot1 Zuyden, hy ende sijne huysvrouwe, ende al wat hy hadde, ende Lot met hem.
| |
2
Ende Abram was Ga naar margenoot2 seer rijck; in vee, in silver, ende in goudt.
| |
3
Ende hy gingh Ga naar margenoot3 volgens sijne reysen, van het Zuyden tot Ga naar margenoot4 Bethel toe, Ga naar margenoota tot aen de plaetse daer sijne tente Ga naar margenoot5 in den beginne geweest was, tusschen Bethel, ende tusschen Ga naar margenoot6 Ai; | |
[Folio 6v\Abram. Loth. Abrams krijgh.]
[fol. 6v\Abram. Loth. Abrams krijgh.]
| |
| |
4
Tot de plaetse des Altaers, dien hy in het eerste daer gemaeckt hadde: ende Abram heeft aldaer Ga naar margenoot7 den Ga naar margenootb naem des HEEREN aengeroepen.
| |
5
Ende Lot, die met Abram toogh, hadde oock schapen, ende runderen, ende tenten.
| |
6
Ga naar margenootc Ende dat landt Ga naar margenoot8 en droeghse niet om t’samen te wonen; want hare have was vele; soo dat sy t’samen niet en konden woonen.
| |
7
Ga naar margenoot9 Ende daer was twist tusschen de herders van Abrams vee, ende tusschen de herders van Lots vee: Ga naar margenootd Oock Ga naar margenoot10 woonden doe de Canaaniten, ende Pheriziten in dat landt.
| |
8
Ende Abram seyde tot Lot; En laet doch geene twistinge zijn tusschen my, ende tusschen u, ende tusschen mijne herders, ende tusschen uwe herders; Ga naar margenoot11 want wy zijn mannen broeders.
| |
9
Ga naar margenoot12 Ga naar margenoote Is niet het gantsche landt Ga naar margenoot13 voor u aengesicht? scheydt u doch van my: so ghy de slinckerhandt Ga naar margenoot14 [kiest,] soo sal ick ter rechterhandt gaen: ende soo ghy de rechterhandt, soo sal ick ter slinckerhandt gaen.
| |
10
Ende Lot hief sijne oogen op: ende hy sagh de gantsche vlackte der Ga naar margenoot15 Iordane, datse die geheel bevochtighde: eer de HEERE Sodom, ende Gomorra, verdorven hadde, was sy als den Ga naar margenoot16 Hof des HEEREN, Ga naar margenoot17 als Egypten-landt, als ghy komt tot Ga naar margenoot18 Zoar.
| |
11
Soo koos Lot voor hem de gantsche vlackte der Iordane, ende Lot trock tegen ’t Oosten, ende sy werden gescheyden, Ga naar margenoot19 d’een van den anderen.
| |
12
Abram [dan] woonde in den lande Canaan; ende Lot woonde in de steden der vlackte, ende sloeg tenten tot aen Sodom toe.
| |
13
Ga naar margenootf Ende de mannen van Sodom waren boos, ende groote Ga naar margenoot20 sondaers tegen den HEERE.
| |
14
Ga naar margenoot21 Ende de HEERE seyde tot Abram, nae dat Lot van hem ghescheyden was: Heft nu uwe ooghen op, ende siet van de plaetse daer ghy zijt, noordwaerts, ende zuydwaerts, ende oostwaerts, ende Ga naar margenoot22 westwaerts.
| |
15
Ga naar margenootg Want Ga naar margenoot23 al dit landt, dat ghy siet, dat Ga naar margenoot24 sal ick Ga naar margenoot25 u gheven, ende uwen zade Ga naar margenoot26 tot in eeuwigheyt.
| |
16
Ga naar margenooth Ende ick sal u Ga naar margenoot27 zaedt stellen als het stof der aerde: soo dat, indien yemant het stof der aerde sal konnen tellen, sal oock u zaedt getelt worden.
| |
17
Maeckt u op, wandelt door dit landt in sijne lenghte, ende in sijne breedte: want ick sal’t u geven.
| |
18
Ende Abram Ga naar margenoot28 sloegh tenten op, ende quam, ende woonde Ga naar margenooti aen de Ga naar margenoot29 eycken bosschen van Ga naar margenoot30 Mamre, die Ga naar margenoot31 by Hebron zijn; [kolom] ende hy bouwde aldaer den HEERE eenen Altaer.
|
-
margenoot2
- Hebr. Seer swaer. Also gevoelde Abram de waerheydt van de Goddelicke belofte. Hy meynde slechts den hongher te ontgaen, ende hy werdt noch daer en boven soo verrijckt.
-
margenoot3
- D. volghende de weghen, ende plaetsen, door dewelcke hy te voren na Egypten gereyst was. siet bov. 12.9. ofte, hy reysde na dat het vervoeren sijner goederen, ende het voort gaen sijner beesten dat lijden konden.
-
margenoot9
- Siet capp. 21.26. alwaer van ghelijcken twist gesproken wordt.
-
margenoot10
- Dewijle de oude ingesetene niet veel plaetse in een quartier des landts voor den vreemden over en lieten, so en konden Abram ende Lot, die seer machtigh in vee, ende daer over by den inwoonderen buyten twijffel benijdt waren, niet wel te samen in een oort haere behoefte van weyden vinden: waer uyt niet alleen twist onder den herderen van Abram ende Lot gheresen is, maer oock hen swarigheyt van de Canaaniten overkomen konde. Siet ond. 21. vers 25. ende 26.15, 20, 21.
-
margenoot11
-
Wy zijn mannen broeders, niet alleene nae den vleesche, want ick u oom, ende ghy mijn neve zijt, maer oock nae den gheest, want wy eenen Godt dienen, ende met onsen twist de inghesetene ergeren, ende onsen Godtsdienst schande aendoen souden.
-
margenoot12
- Sulcke maniere van vraghen beteeckent groote versekeringe. alsoo ond. 20. vers 5. Exod. 14.12. Iudic. 4.6.
-
margenoot13
- D. voor u open, om van u gebruyckt te moghen worden. siet gelijcke maniere van spreken, ond. 20. vers 15. ende 34.10, 21. ende 47.6.
-
margenoot14
- Dit woordt is hier in gevoeght uyt het volgende vers 11.
-
margenoot15
- Dit is de naem eener riviere bevochtigende het lant van Canaan, ende spruytende uyt twee fonteynen aen ’t gebergte van Libanon, dewelcke genaemt worden Ior ende Dan.
-
margenoot16
- Hier mede wort verstaen den Hof Eden, welcke Godt gheplant hadde, ofte den Hof des Heeren, D. een uytermaten schoon Hof; ghelijck het Legher Godes, 1.Chro. 12.22. Godes bergen, Ps. 36.7. De Cederen Godts, Psalm 80. vers 11. de worstelinghen Godts, ond. 30.8. D. seer groote. Het woort Godt beteeckent hier uytnementheydt.
-
margenoot17
- Siet Ezech. cap. 31. alwaer een vergelijckinge gemaeckt wort tusschen de vruchtbaerheyt van Egypten ende Assyrien.
-
margenoot18
- Hebr. Tsohar, een stadt gelegen ontrent Sodom, ende Gomorra, dewelcke desen naem heeft gekregen als Lot daer in vluchtede, ond. 19.23. zijnde te voren genoemt Bela, ond. 14.2.
-
margenoot20
- Hebr. Sondaers tegen den Heere seer. niet tegenstaende de groote boosheyt der Sodomiten, ende andere omliggende, verkoos Lot dese lantstreke, van wegen hare schoonheyt. And. voor den Heere. Vergel. bov. 6.11. ende 10.9.
-
margenoot21
- Godt troost Abram over het vertrecken van sijnen neve, ende de verkiesinge der schooner lantstreke.
-
margenootg
- Bov. 12.7. ende 15.7, 18. ende 17.8. ende 26.4. Deut. 34.4. Actor. 7.5.
-
margenoot23
- Niet dat hy doe gantsch sagh, maer dat hem gantsch belooft wert.
-
margenoot24
- Wel tot eene aertsche herberge voor u vleeschelick zaet, maer oock tot een teecken des hemelschen vaderlants voor u geestelick zaet: vergel. Hebr. 11.9, 10, 14, 15, 16.
-
margenoot25
- T.w. u het recht tot het aertsche Canaan, ende uwen zade na den vleesche te sijner tijt, de dadelicke besittinge: daer na u, ende uwen geestelicken zade, hier het recht tot het hemelsche Canaan, ende hier na de eeuwige besittinge desselven, alles uyt genade.
-
margenoot26
- D. eenen langen tijdt, T.w. tot dat de Messias, het zaet der zegeninge, uyt uwen vleesche geboren zijnde, het werck der verlossinge op aerden sal volbracht hebben. Het Hebr. woort wort onder andere beteeckeningen dickwils genomen voor den gantschen tijdt der Wet. siet ond. 17.13. ende 48.4. Psal. 132.14. Ofte, eygentlick in eeuwigheyt ten aensien van’t geestelick Canaan ende het geestelick zaet.
-
margenooth
- Ond. 15.5. ende 17.4. Deut. 10.22. Ier. 33.22. Rom. 4.17, 18. Hebr. 11.12.
-
margenoot27
- Abrams zaet, ende het stof der aerden, worden vergeleken met malkanderen, ten aensien niet van een gelijck getal, maer van een groote menigte, die by de menschen ontelbaer is; siet diergelijcke maniere van spreken, ond. 15.5. ende 22.17. ende 32.12.
-
margenoot28
- D. in’t reysen ende vertrecken sloeg hy hier ende daer sijne tenten op.
-
margenoot30
- Dese Mamre was een Amoriter, wonende by Hebron. siet ond. 14. versen 13, 24. ende is dese te onderscheyden van More, bov. 12.6.
-
margenoot31
- Of, die te Hebron is, welcke stadt te deser tijt was genoemt Kiriath-Arbe, ofte de stadt Arba, maer naderhant Hebron. siet ond. 23.2. ende 35.27. Num. 13.22. Ios. 14.15. 2.Sam. 5.5.
|