Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het iiij. Capittel.

1 Paulus voorseght den afval van sommige inde laetste dagen. 3 die het houwelijck sullen verbieden, ende het gebruyck van sommige spijse. 6 Vermaent Timotheum de rechte leere voor te stellen, ende de fabulen te verwerpen. 8 ende hem voor al in de Godtsalicheyt te oeffenen, ende na sijn exempel in alle smaet op Godt te hopen. 12 Beveelt dat hy hem selven tot een voorbeeldt stelle van alle deughden. 13 dat hy aenhoudende in ’t lesen, 14 De gave niet en versuyme, die hy heeft ontfangen. 15 In’t goede toeneme ende volherde. 16 met belofte dat hy also doende hem ende sijne toehoorders sal behouden.

1

^a DOch ¹ de Geest seght duydelick, dat ² in de laetste tijden sommige sullen ^b afvallen ³ van het geloove, haer begevende tot ⁴ verleydende geesten, ende leeringen ⁵ der Duyvelen,

a 2.Timoth. 3.1. 2.Petr. 3.3. Iud. vers 18.

1 Nam. de Heylige Geest, door sijn extra-ordinaris in-geven in de Apostelen ende andere Propheten. Siet Act. 20.23. ende 21.4.

2 Ofte, in de volgende tijden. Siet 2.Tim. 3.1.

b Matth. 24.23. 2.Thess. 2.3.

3 D. van de ware leere des geloofs, gelijck de volgende woorden bewijsen. Siet 2.Thes. 2. vers 3. 2.Petr. 2.1.

4 Hier door worden ofte de boose geesten selve verstaen, gelijck in’t volgende lidt, ofte de geesten der valsche leeraren, gelijck 1.Ioan. 4.1.

5 D. daer de duyvel een auteur ofte ingever van is.

2

Door ⁶ geveynstheydt der leugensprekers, hebbende hare eygene conscientie [als] ⁷ met eenen brandt-yser toe-gheschroeyt,

6 Gr. in geveynstheyt. D. onder den schijn van heyligheyt ende van een harder leven te willen leyden: ende is een gelijckenisse genomen van de Kamer-speelders, die dickmael een personagie aen-nemen die’se niet en zijn.

7 N. alsoo toegheschroeyt, datse geen ghevoelen en heeft: want daer toe vervallen eyndelick door een rechtveerdigh oordeel Godts de valsche Leeraers, ofte superstitieuse menschen. Siet Ephes. 4.19. 2.Thes. 2.11.

3

Verbiedende te houwelicken, ⁸ [gebiedende] van spijsen te onthouden die Godt geschapen heeft ^c tot nuttinge ^d met dancksegginge, voor de geloovige, ende ⁹ die de waerheyt hebben bekent.

8 Dat dit contrary woordt hier op moet verstaen worden, blijckt klaerlick uyt de volgende woorden, ghelijck sulcke exempelen meer voor komen. Siet een ander 1.Cor. 14.34. ende hier voor cap. 2.12.

c Genes. 1.29. ende 9.3.

d Rom. 14.6. 1.Corinth. 10.30.

9 D. den waren geloovigen, dien alle dingen reyn zijn, oock alle spijse met maticheyt gebruyckt. Tit. 1.15.

4

^e Want alle schepsel Godts is goet, ende daer en is ¹⁰ niet verworpelijck, met danck-segginge genomen zijnde.

e Genes. 1.31. Actor. 10.15. Rom. 14.14.

10 Namel. in hem selven, ten tijden des Nieuwen Testaments, in welcke het onderscheyt der spijsen is wech genomen. Siet Actor. 10.15.

5

Want het wort ¹¹ geheyligt ¹² door het woort Godts, ende [door] ¹³ het gebedt.

11 Dat is, tot een recht ende heylich gebruyck gericht, ofte bequaem gemaeckt, gelijck 1.Cor. 7.14.

12 D. door de verklaringhe die ons Godts woordt daer van doet. Siet Tit. cap. 1. vers 15.

13 Namel. dat het ons tot gesontheydt ende zegen moge gedyen, waer onder oock de dancksegginghe wort begrepen. Siet Matth. 15.36. Ioan. 6.11.

6

Als ghy dese dingen den broederen voorstelt, so sult ghy een goet dienaer Iesu Christi zijn, ^{f 14} opgevoedt in de woorden ¹⁵ des geloofs, ende der goede leere, welcke ghy achtervolght hebt.

f 2.Tim. 1.5. ende 3.14, 15.

14 Namelick, van uwe kindtsheydt af, gelijck hy daer by doet 2.Tim. 3.15.

15 D. der gesonde Leere des geloofs, gelijck de volgende woorden verklaren.

7

^g Maer verworpt de ongodlicke ende oudt-wijfsche ¹⁶ fabelen: ende oeffent u selven tot Godtsalicheyt.

g 1.Tim. 1.4. ende 6.20. 2.Tim. 2.16. Tit. 1.14. ende 3.9.

16 N. daer de Ioodsche Thalmudisten noch vol van zijn, waer van Paulus oock spreeckt Tit. 1. vers 14. ende 3.9. ende waer toe hy voorsegt dat oock eenige Christene Leeraers in de laetste tijden sullen vervallen. 2.Timoth. 4.4.

8

^h Want ¹⁷ de lichaemelicke oeffeninge is tot weynigh nut: maer de Godtsalicheyt is tot alle dingen nut, ¹⁸ hebbende de belofte des tegenwoordigen, ende des toecomenden levens.

h Colos. 2.23.

17 Hier door verstaen sommige de oeffeninghe der gene die om prijs streden met worstelen, loopen, ende andersins, ghelijck het Griecx woordt gymnasia somwijlen beteeckent, waer door maer eenige lichamelicke weldaet wierdt verkregen: maer alsoo Paulus hier handelt van saken die den Godts-dienst aengaen, soo verstaen andere dit bequamelicker van eenige oefeninge des lichaems, waer door ’t selve getemt ofte getuchtight wort, als daer is vasten, waken, onthoudinge van eenige spijsen ofte kleedingen, andersins geoorloft. Van dese seght dan den Apostel, dat’se wel eenige nuttigheyt konnen hebben, maer nochtans weynige, ten aensien vande Godtsaligheyt selve, overmits die oock konnen misbruyckt worden, ende in superstitien verkeeren, gelijck Paulus getuyght Coloss. 2.23. maer de Godtsaligheyt is Gode altijt aengenaem, ende tot alles dienstigh.

18 Namel. van Christo selve Matth. 6.33.

9

Dit is ¹⁹ een getrouw woort, ende aller aenneminge weerdigh.

19 D. een vaste ende waerachtige belofte.

10

Want hier toe arbeyden wy oock, ende worden gesmadight om dat wy ²⁰ gehoopt hebben op den levenden Godt, die ²¹ een behouder is aller menschen, [maer] allermeest der geloovige.

20 Namel. in alle onse swarigheden ende verdruckingen.

21 Gr. soter, welck woort sommige hier oversetten salighmaker. Doch also Godt geen salighmaker en is dan der geloovige, Ioan. 3.36. ende elders, soo en kan het hier in dien sin niet genomen worden, maer alleen voor een beschermer ende behoeder, gelijck het Griecx woort sozein in ’t gemeyn voor allerley behoeden ende bewaren menichmael wort genomen, jae oock Psal. 36. versen 6, 7. om de goedigheyt Godts teghen de sijne te prijsen, geseght wort, dat hy vee ende menschen behoedt.

11

Beveelt dese dingen, ende leert’se.

12

^{i 22} Niemant en verachte uwe jonckheyt: ^k maer zijt een voor-beeldt der geloovige, in den woorde, in wandel, in liefde, ²³ in den geest, in geloove, in reynicheyt.

i Tit. 2.15.

22 Dat is, en geeft niemant oorsake door uwen handel ende wandel, dat u yemandt om uwe jonckheyt met reden soude konnen verachten: welcken sin de volgende woorden vereyschen.

k Tit. 2.7. 1.Petr. 5.3.

23 Dat is, yver des Geests, ofte, gaven des Geests.

13

Houdt aen ²⁴ in’t lesen, in’t vermanen, in’t leeren, tot dat ick kome.

24 Namel. der heylige Schrift, gelijck hy daer by voeght 2.Timoth. 3.14, etc.

14

²⁵ En versuymt ²⁶ de gave niet die in u is, die u gegeven is door ²⁷ de prophetie, ^l met oplegginge der handen ²⁸ des Ouderlinghschaps.

25 Dat is, verweckt’se ende leght’se wel aen, besteet’se wel, 2.Timoth. 1.6, 7.

26 Hier door wort soo wel het beroep, als de gave daer toe noodigh, verstaen, gelijck de volgende woorden uytwijsen.

27 Siet hier van de aenteeckeninge op cap. 1. vers 18.

l Actor. 6.6. ende 8.17. ende 13.3. ende 19.6. 1.Timoth. 5.22. 2.Timoth. 1.6.

28 Dat is, der Vergaderinge der Ouderlingen, ofte, der Opsienders der Ghemeynte, in welcker name ende tegenwoordigheyt Paulus de handen Timotheo hadde op-geleght. 1.Timoth. 6.12. want dat Paulus sulcks selve gedaen heeft, blijckt uyt 2.Timot. 1.6. ende dat tot Lystren, gelijck af te nemen is uyt Actor. 16. versen 1, 2.

15

Bedenckt dese dingen, weest hier in [besigh]: op dat ²⁹ uw toenemen openbaer zy ³⁰ in allen.

29 Namel. in gaven ende Godtsaligheyt.

30 Namel. dingen. Ofte, onder alle, Namel. menschen.

16

Hebt acht op u selven, ende op de leere: volherdt in desen. Want dat doende sult ghy ende ³¹ u selven behouden, ende die u hooren.

31 Namel. door ’t woort, als een instrument ende dienaer Christi, in welcken het woort der Versoeninge is geleght, 2.Corinth. 5.19. alsoo nochtans dat noch die plant yet is, noch die nat maeckt, maer Godt die den wasdom geeft. 1.Corinth. 3.7.