Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het v. Capittel.

1 Den Apostel leert dat Christus onvoorsiens sal komen ten oordeele, als een dief in der nacht, ende als de barens-noodt over een vrouwe: 4 Vermaent’se daerom altijt op haer hoede ende nuchteren te zijn. 8 ende gewapent met de borst-wapen des geloofs, ende der liefde, ende met den helm der hope der salicheyt. 12 Bidt dat sy hare voorstanderen in eere sullen houden. 14 ende vermaent’se voorts tot verscheyden Christelijcke deugden. 17 oock tot bidden ende dancken. 19 tot waerneminge des Geests ende der Prophetie, om het goede te behouden. 23 Bidt daer na Godt, dat hy haer onstraffelijck beware tot de komste Christi, met belofte dat hy het oock doen sal. 25 Vermaentse dat sy voor hem bidden, ende malcanderen groeten. 27 ende besweert haer dat dese Send-brief voor allen gelesen worde.

1

MAer vande tijden ende ¹ de gelegentheden, broeders, en hebt ghy niet van noode dat men u schrijve.

1 N. der tijden: by het eerste wordt verstaen het jaer, maent, ofte dagh: by het laetste wordt verstaen, of het licht, nacht, morgenstont, avont, ofte middernacht zijn sal, ofte dierghelijcke. Siet Marc. 13.34, 35. Actor. 1.7.

2

Want ghy wetet selve seer wel, ^a dat ² de dagh des Heeren also ³ sal komen ⁴ gelijck een dief in der nacht.

a Matth. 24.43. 2.Petr. 3.10. Apoc. 3.3. ende 16.15.

2 Also wort de laetste dagh doorgaens genaemt, om dat alsdan Christus sal comen als een Heere om te oordeelen de levende ende de doode.

3 Gr. komt. So spreken de Propheten van toecomende dingen, als of’se alreede tegenwoordigh waren, om de sekerheyt der selve.

4 Hier uyt en volgt niet dat Christus des nachts sal comen, gelijck sommige meynen: maer daer mede wort geleert dat hy onverhoets en onverwacht komen sal. Namel. ten aensien van de wereltsche menschen, gelijck ’t volgende vers verklaert, want de Godsalige moeten daer nae altijt verlangen, ende daer tegen op hare hoede zijn, gelijck hier na vers 4 wort betuyght. Siet oock Matth. 24.42, etc.

3

Want wanneer ⁵ sy sullen ⁶ seggen, Het is vrede, ende ⁷ sonder gevaer: dan sal ^{b 8} een haestigh verderf haer overcomen, gelijck de barens-noodt eene bevruchte [vrouwe]: ende sy en sullen’t geensins ontvlieden.

5 N. de wereltsche ende Godtloose menschen.

6 Namel. ofte met woorden, ofte ten minsten in haer herte, gelijck Psal. 14.1.

7 Gr. sekerheyt. dat is, daer en is geen ongeval te vreesen. Siet Matth. 24. vers 37, etc.

b 2.Thess. 1.9.

8 Ofte, onvoorsiens, Luc. 21.34.

4

^c Maer ghy, broeders, ghy en zijt niet ⁹ in duysternisse, dat u die dagh ¹⁰ als een dief soude bevangen.

c Ephes. 5.8.

9 D. in onwetenheydt ende sorghloosheydt, gelijck de andere, waer van hy te voren ghesproken heeft.

10 N. die onverwacht ende in ’t duystere pleecht te komen.

5

¹¹ Ghy zijt alle ^{d 12} kinderen des lichts, ende kinderen ^e des daeghs: wy en zijn niet des nachts, noch der duysternisse.

11 N. die in Christum gelooft.

d Luc. 16.8. Ephes. 5. 8.

12 D. met de ware kennisse Christi ende sijnes willes begaeft, ende der selve als kinderen haren vader gehoorsaemt.

e Rom. 13.12.

6

^f So en laet ons dan niet ¹³ slapen, gelijck als de andere, maer ^g laet ons ¹⁴ waken ^h ende ¹⁵ nuchteren zijn.

f Rom. 13.11, 13. Ephes. 5.14.

13 D. in vleeschelicke sorgeloosheydt leven.

g Luc. 21.36.

14 D. op onse hoede zijn, ende met geestelicke sorge op hem wachten.

h 1.Cor. 15.34.

15 Dit wort gestelt niet tegen matigh eten ende drincken, maer tegen brasserie, dronckenschap, ende andere wereltsche beswaringen, gelijck Christus selve verklaert Luc. 21.34.

7

Want die slapen, slapen des nachts: ende die droncken zijn, ¹⁶ zijn des nachts droncken.

16 D. plegen gemeynlick ’s nachts droncken te zijn. Hy neemt hier een reden van ’t gene meest plach te geschieden: want anders zijnder oock wel die des morghens vroegh op-staen om stercken dranck te drincken. Ies. 5.11.

8

Maer wy ¹⁷ die des daeghs zijn, laet ons nuchteren zijn, ⁱ aengedaen hebbende ¹⁸ de borst-wapen des geloofs, ende der liefde, ende ¹⁹ [tot] eenen helm, de hope der salicheyt.

17 Dat is, die kinderen des lichts zijn, gelijck vers 5 gesproken heeft.

i Iesai. 59.17. Ephes. 6.14, etc.

18 D. voorsien zijnde met het geloove ende liefde, als met een borst-wapen teghen de aen-vallen des Satans. Siet 1.Petr. 5.8, 9.

19 D. als eenen helm. Siet van dese geheele geestelicke rustinge eenes Christens, Ephes. 6.11, etc.

9

Want Godt en heeft ons niet ²⁰ gestelt ²¹ tot toorne, maer tot ²² vercrijginge der salicheyt door onsen Heere Iesum Christum,

20 D. geordineert, ofte geschickt, gelijck 1.Pet. 2.8.

21 D. om te zijn vaten des toorns, ofte om een rechtveerdige straffe ende verderf over ons te brengen. Siet Rom. 9.22.

22 Het Griecx woordt beteeckent eygentlick veel doen ontrent een sake om die te verkrijgen, gelijck Actor. 20.28. 1.Petr. 2.9. Hoe wel dan Godt ons ter saligheydt heeft uytverkoren, ende Christus ons die heeft verworven, soo moeten wy evenwel sorghvuldigh zijn om de middelen te gebruycken, waer door ons Godt ter saligheyd brenght. Siet Ephes. 2.10. ende Phil. 2.12.

10

Die voor ons gestorven is, ^k op dat wy’t zy dat wy waken, ’t zy dat wy ²³ slapen, te samen met hem leven souden.

k Rom. 14.7. 2.Corinth. 5.15. 1.Petr. 2.20. Galat. 4.2.

23 Dit woort slapen en wordt hier niet genomen gelijck te voren vers 6. want die inde sonden slapen, en leven met Christo niet: maer wort genomen ofte voor den natuerlicken slaep des menschen, ofte veel eer voor ontslapen ofte gestorven zijn. Want Christus is daer toe gestorven, op dat, het zy dat wy waken. D. hier leven, ofte dat wy slapen, D. gestorven zijn, wy met Christo souden leven. Namel. hier een geestelick leven, ende hier namaels een eeuwigh ende onvergancklick leven in heerlickheydt. Siet diergelijcke Rom. 14.8, etc.

11

Daerom ²⁴ vermaent malcanderen, ende ²⁵ sticht d’een den anderen: gelijck ghy oock doet.

24 Ofte, vertroost, wat het Griecx woordt beyde beteeckent.

25 Namel. soo met goede exemplen, als met goede onderrichtingen.

12

^l Ende wy bidden u, broeders, ²⁶ erkent de gene die onder u ²⁷ arbeyden, ende uwe ²⁸ voorstanders zijn ²⁹ in den Heere, ende ³⁰ u vermanen:

l Rom. 15.27. 1.Cor. 9.11. ende 16.18. Gal. 6.6. Philip. 2.29. 1.Tim. 5.17. Hebr. 13.7, 17.

26 N. voor soodanige als sy van wegen haer beroep zijn, ende behooren gehouden te worden. Siet. 1.Cor. 16.18.

27 N. in het woort ende leere, gelijck hy daer by voeght 1.Tim. 5.17.

28 N. nevens de Leeraers in de regeringe der Gemeynte, ende oefeninge der discipline, gelijck den Apostel dese twee soorten van Ouderlingen oock klaerlick onderscheyt, 1.Tim. 5.17.

29 Dat is, in het werck des Heeren. N. om die te onderscheyden van de wereltsche Overheden daer sy onder stonden.

30 Dit kan van beyde worden verstaen, so vande Ouderlingen die in den woorde arbeyden, als oock van de gene die alleen Voorstanders zijn in de regeringe, welcken de bysondere vermaningen oock toekomen nevens de Leeraers. Siet hier van Rom. 12.8. 1.Cor. 12.28.

13

Ende acht’se zeer veel ³¹ in liefde, ³² om hares wercks wille. Zijt vreedsaem onder malcanderen.

31 D. niet uyt vreese ofte dwangh, maer uyt toegenegenheyt.

32 D. van wegen den dienst die sy u van Christi wegen doen, ende tot des selven dienst voorderinge.

14

Ende wy bidden u, broeders, vermaent ³³ de ongeregelde, vertroost de cleynmoedige, ³⁴ ondersteunt de swacke, zijt lanckmoedigh tegen alle.

33 Namel. ledigh-gangers ende diergelijcke, waer van hy breeder handelt 2.Thess. 3.10, etc.

34 Ofte, hout staende de swacke. N. in het geloove, gelijck Rom. 15.1.

15

^m Siet dat niemandt quaet voor quaet yemandt en vergelde: maer jaeght alle tijdt ³⁵ het goede na, so tegen malcanderen als tegen alle.

m Levit. 19.18. Prov. 20.22. ende 24.29. Mat. 5.39. Rom. 12.17. 1.Cor. 6.7. 1.Petr. 3.9.

35 D. goetdadigheyt, alsoo dit hier wort gestelt tegen wraeckgierigheyt.

16

^{n 36} Verblijdt u alle tijdt.

n Mat. 5.12. Luc. 10.20. Rom. 12.12. Phil. 4.4.

36 D. zijt altijt goets moets ende wel te vreden, selfs in’t midden van alle verdruckingen. Rom. 5.3. 2.Cor. 6.10.

17

^o Biddet ³⁷ sonder ophouden.

o Luc. 18.1. Rom. 12.12. Col. 4.2.

37 D. by alle gelegentheden, ende in al uwen noot.

18

^p Danckt [Godt] ³⁸ in alles. Want dit is ³⁹ de wille Godts in Christo Iesu over u.

p Ephes. 5.20.

38 Dat is, soo wel in tegenspoet als in voorspoet, u den wille des Heeren alsoo geerne onderwerpende. Siet Iob. 1.21. Matth. 5, versen 11, 12.

39 Dat is, het gene Godt aengenaem is in Christo Iesu. Hebr. 13, vers 21. Ofte, het wel-behagen Godts over u. Siet 1.Petr. 3.17.

[fol. 120v]

19

^q En ⁴⁰ bluscht den Geest niet uyt.

q 1.Corinth. c. 14. vers 30.

40 Dit kan verstaen worden, ofte van de verlichtinge ende andere gaven des Geests, die inde geloovige selve zijn, ende die door de middelen daer toe geordineert gheduerichlick moeten opgeweckt worden, gelijck Paulus vermaent 2.Tim. 1. versen 6, 7. ende door welcker middelen versuymenisse de Gheest in ons wordt bedroeft, ende sijne gaven als uytghebluscht. Ephes. 4.30. Ofte, van de geestelicke gaven die in andere zijn, die door verachtinge ende tegensprekinge somwijlen onderdruckt worden. Dit laetste schijnt met het gene volgt best over een te komen.

20

En veracht ⁴¹ de prophetien niet.

41 D. de verclaringen ende toe-eygeningen van Godes woort, waer van d’Apostel in’t breede handelt. 1.Cor. 14.3, etc ’twelck so wel van ordinarise als extraordinarise prophetien kan verstaen worden, tegen de gene die haer selven wijs genoech achteden, ende meynden sodaniger niet van noode te hebben. Siet Hebr. 10.25. 2.Pet. 1.19, etc.

21

^{r 42} Beproeft alle dinghen: ⁴³ behoudt ⁴⁴ het goede.

r 1.Ioan. 4.1.

42 N. die u van de leeraers voorgestelt worden, aen den toet-steen van Godes woort. Siet een loflick exempel Act. 17.11.

43 N. stantvastelick sonder daer van af te wijcken.

44 D. de goede leere die ghy in Godes woort vast gefondeert vindt.

22

^s Onthoudt u ⁴⁵ van allen schijn des quaets.

s Phil. 4.8.

45 Ofte, van allen quaden schijn: veel meer dan onthoudt u van het quaedt selve.

23

^t Ende ⁴⁶ de Godt des vredes selve heylige u ⁴⁷ geheel en al: ende uwe geheel oprechte ⁴⁸ geest ende ziele, ende lichaem worde on-berispelijck bewaert ⁴⁹ in de toekomste onses Heeren Iesu Christi.

t 1.Cor. 1.8. Phil. 4.9. 1.Thes. 3.13.

46 D. Godt die een auteur is van alle geluck ende heyl, gelijck dit woort vrede doorgaens in de Schrift genomen wordt. Ofte, die een auteur is van den rechten vrede met Godt ende met onsen naesten. Siet Rom. 5.1. ende 14.17.

47 Ofte, in allen deele. D. de gene die het goede werck in u heeft begonnen, voleyndige oock het selve tot den dagh Iesu Christi, gelijck hy spreeckt Phil. 1.6.

48 Door ’t woordeken geest, wort bequaemlick verstaen het verstant des menschen, ende door het woort ziele, de wille ende genegentheden, ende door het lichaem, de leden selve, waer door ’t gene het verstant beraemt, ende de wille besluyt, eyndelick wort uytgevoert: gelijck diergelijck onderscheyt by na oock te sien is inde woorden Christi Matt. 22.37. ende Luc. 10.27. want hoe wel de mensche maer een ziele en heeft, so zijn in de selve nochtans verscheydene krachten, die overmits’se alle inden natuerlicken mensche zijn verdorven Ephes. 4.17, 18. alsoo alle door den Geest Godts moeten vernieuwt ende geheylight worden.

49 Dit doet de Apostel daer by om aen te wijsen, dat dese heylighmakinge aller onser krachten als dan eerst den vollen sal geschieden, hoewel wy daer in dagelicks meer ende meer moeten toenemen. Siet 1.Cor. 13. versen 9, 10. Phil. 3. vers 12, etc.

24

^v Hy die u roept is getrouwe, die het oock ⁵⁰ doen sal.

v 1.Cor. 1.9. ende 10.13. 2.Corinth. 1.18. 2.Thess. 3.3.

50 Dat is, u na sijne belofte geheel ende al heyligen te sijner tijdt.

25

Broeders biddet voor ons.

26

^x Groetet alle de broeders ⁵¹ met eenen heyligen cus.

x Rom. 16.16. 1.Corinth. 16.20. 2.Corinth. 13.12. 1.Petr. 5.14.

51 Siet hier van de aenteeckeninge op Rom. 16.16.

27

⁵² Ick besweere ⁵³ u lieden by den Heere, dat dese Sendbrief alle den heyligen broederen gelesen worde.

52 Siet diergelijck Matth. 26.63.

53 Namel. regeerders ende voorstanders der Gemeynte, aen welcke dese brief gesonden is om de selve daer nae de geheele Gemeynte mede te deelen. Waerom qualick doen de gene die het lesen van de brieven Pauli ende van de geheele Schriftuere den Gemeynten soecken te ontrecken.

28

⁵⁴ De genade onses Heeren Iesu Christi zy met u lieden. Amen.

54 Van dit besluyt siet Rom. 16.20.

De eerste [Sendt-brief] aen de Thessalonicensen, is geschreven ^* van Athenen.

* Het blijckt uyt Actor. 18.5. dat Timotheus ende Silas, uyt welcker name dese brief oock is geschreven, capit. 1.1. niet te Athenen, maer te Corinthen tot Paulum zijn wedergekeert. Daerom is ’t geloofweerdiger dat desen brief van Corinthen is geschreven. Ende is voor desen meermael aengewesen, dat dese onderschriften van den Apostel selve niet en zijn, maer van eenige andere die de selve nae haer gevoelen daer by hebben gedaen.

Eynde van den eersten Sendt-brief Pauli aen de Thessalonicensen.