Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het iiij. Capittel.

1 Den Apostel vermaent haer voorders in ’t gemeyn tot eenen Godtsaligen wandel. 3 ende in ’t bysonder tot cuyscheyt ende eerbaerheyt. 6 tot rechtveerdicheyt in haren handel. 9 tot broederlicke liefde. 11 tot een stil leven, ende doen van haer eygen dingen. 13 Hy vermaent haer oock dat ’se hare droefheyt sullen matigen over de gene die ontslapen zijn. 14 dewijle die door Christum weder opgeweckt sullen worden. 15 welcke uyt den hemel comen sal met een groot geroep ende stemme des Archangels, om die gestorven zijn eerst uyt den dooden op te wecken. 17 ende daer na de selve met de andere, die dan noch sullen leven, tot hem op te nemen.

1

¹ VOorts dan, broeders, wy bidden ende vermaenen u ² in den Heere Iesu, gelijck ghy van ons ³ ontfangen hebt, ^a hoe ghy moet wandelen ende Gode behagen, dat ghy [daer in] meer overvloedigh wort.

1 Ofte, wat overigh is, broeders.

2 D. in den name des Heeren Iesu, ofte om Iesu Christi wille. Siet 2.Cor. 5.20.

3 D. geleert ofte onderwesen zijt.

a Philip. 1.27. 1.Thess. 2.12.

2

Want ghy wetet ⁴ wat bevelen wy u ghegeven hebben ⁵ door den Heere Iesum.

4 Hy en spreeckt hier niet van eenige verholene secrete bevelen, maer van openbare, die hy daer nae weder verhaelt.

5 D. van wegen den Heere, ofte uyt last des Heeren Iesu.

3

^b Want dit is ⁶ de wille Godts, uwe ⁷ heylichmakinge: dat ghy u onthoudt van de hoererie:

b Rom. 12.2. Ephes. 5.27. Philip. 4.8.

6 Dat is, het gene Godt van u eyscht, ofte wilt ghedaen hebben.

7 Dit woordt kan in het gemeyn genomen worden voor allerley heyligheydt, ofte in het bysonder voor de kuyscheyt ofte eerbaerheydt, gelijck hier nae verklaert wordt.

4

Dat een yegelijck van u wete ⁸ sijn vat te besitten in heylichmakinge ende ⁹ eere:

8 D. sijn lichaem, het welck na een Hebreeusche wijse van spreken also genaemt wort, om dat het instrument is der ziele.

9 Dat is, eerbaerheydt. Want niet en onteert het lichaem des menschen meer dan onkuyscheydt. Siet. 1.Corinth. 6.16, etc.

5

Niet in ¹⁰ [quade] beweginge der begeerlickheyt, gelijck als de Heydenen ^c die Godt ¹¹ niet en kennen.

10 Ofte, ontuchtige beweginge.

c 1.Corinth. 15.34. Ephes. 4.18.

11 N. gelijck het behoort, ende hy in sijn woordt hem geopenbaert heeft. 2.Thess. 1.8. Andersins kennen de Heydenen Godt oock uyt de natuere, doch dese kennisse en was niet krachtigh genoegh om haer tot sijne liefde ende gehoorsaemheydt behoorlick te bewegen. Rom. 1.19, etc.

6

Dat niemandt sijnen broeder ¹² en vertrede, noch ¹³ en bedriege in [sijne] handelinge: Want de Heere is een wreker over alle dese, gelijck wy u oock te voren geseght, ende betuyght hebben.

12 Gr. overklimme: ende beteeckent yemant door gewelt verongelijcken, ofte meer afnemen dan behoorlick is, gelijck het volgende woort verklaert.

13 Gr. vergierige, het welck beteeckent yemant uyt gierigheyt bedriegen ofte verongelijcken. Siet. 2.Cor. 2.10. ende 12.17.

7

Want Godt en heeft ons niet geroepen tot ¹⁴ onreynicheyt, ^d maer tot heylichmakinge.

14 Hier onder begrijpt den Apostel niet alleen de ontuchtigheyt, maer oock de gierigheyt ende onrechtveerdigheyt, waer door de ziele selve oock besoedelt wordt.

d Ioan. 17.19. 1.Cor. 1.2.

8

^e So dan die ¹⁵ [dit] verwerpt, die en verwerpt ¹⁶ geen mensche, maer Godt, ^f die oock sijnen heyligen Geest ¹⁷ in ons heeft gegeven.

e Luc. 10.16.

15 D. dese voorgemelde bevelen, gelijck hy die in het tweede vers heeft genoemt.

16 Namel. alleen, maer voornemelick Godt die selve dese bevelen, door sijne Propheten ende Apostelen heeft gegeven.

f 1.Corinth. 7.40.

17 Dit kan ofte van de Apostelen verstaen worden, die door Godts Geest gedreven zijnde, dese bevelen hebben gegeven: ofte oock van alle Christenen, die door Godts Geest zijn geheylight, op dat sy niet meer de begeerten des vleeschs, maer des Geests souden volgen. Galat. 5. versen 24, 25.

9

^g Van de broederlicke liefde nu en hebt ghy niet van noode dat ick u schrijve: want ghy selve zijt ¹⁸ van Godt geleert om malcanderen lief te hebben.

g Levit. 19.18. Matth. 22.39. Ioan. 13.34. ende 15.12. Ephes. 5.2. 1.Petr. 4.8. 1.Ioan. 3.23. ende 4.21.

18 Gr. Godt-geleerde: waer van siet Ioan. 6.45.

10

Want ¹⁹ ghy doet oock het selve aen alle de broederen, die in geheel Macedonien zijn. Maer wy vermanen u, broeders, dat ghy meer overloedigh wort:

19 Dat is, ghy bewijst oock metter daedt, dat ghy de broederen lief hebt.

11

^h Ende dat ghy ²⁰ u beneersticht stille te zijn, ende uw eygene dingen te

h 2.Thess. 3. versen 7, 12.

20 Namel. als die doen die nae eere staen, ofte eere ergens in stellen, ghelijck het Grieckx woordt mede brenght. Dit seght den Apostel, om dat de wereldtsche menschen gemeynlick eere stellen ende neerstich zijn, om haer met vele dingen te bemoeyen die haer selfs niet aen en gaen, tegen welck gebreck hy de geloovige hier waerschouwt, ende vermaent’se liever eere te soecken, ende haer te beneerstigen om in stilte haer eygen dingen waer te nemen.

[fol. 120r]

doen, ⁱ ende te wercken ²¹ met uwe eygene handen gelijck wy u bevolen hebben:

i Actor. 20.34. Ephes. 4.28.

21 N. om u ende de uwe van behoorlicken nootdruft te versorgen. ’T welck d’Apostel spreeckt tot de gene die, onder ’t decksel van haer met gemeyne saken buyten haer beroep te bemoeyen, op anderer lieden arbeyt sochten te leven, waer van breeder gesproken wordt 2.Thes. 3.10, etc.

12

Op dat ghy ²² eerlijck wandelt by de gene ²³ die buyten zijn, ende ²⁴ geenes dincks van noode en hebbet.

22 D. buyten opsprake. Want de Heydenen selve oock sulck doen misprijsen. ’t Griecx woort beteeckent, ’t gene wel voeght ofte wel staet.

23 D. die noch van ’t geloove vremt zijn, gelijck 1.Cor. 5.12.

24 Ofte, geens, ofte niemandts, namelick, der gene die buyten zijn: want het Gr. woordt kan beyde lijden.

13

Doch, broeders, ick en wil niet dat ghy onwetende zijt van de gene ²⁵ die ontslapen zijn, ^k op dat ghy niet bedroeft en zijt, ²⁶ gelijck als de andere ²⁷ die geen hope en hebben.

25 D. gestorven ofte gerust zijn, gelijck Ioan. 11.11, etc.

k Levit. 19.28. Deut. 14.1. 2.Sam. 12.20.

26 Hier mede toont d’Apostel dat hy niet alle droefheydt over de verstorvenen verbiedt, die oock Christus selve over Lazarum, Ioan. 11.35. de Ghemeynte over Stephanum, Act. 8. vers 2. ende Paulus over Epaphroditum, als hy doodelick kranck was. Philip. 2.27. bewesen hebben: maer hy spreeckt hier alleen van de onmatige ende heydensche droefheyt.

27 Namel. der saliger opstandinge, waer van hy in de volgende verssen spreeckt. Want hoe wel de Heydenen de onsterflickheydt der sielen geloofden, nochtans en hebben sy noyt de opstandinge der lichamen ende weder-vereeninge met hare zielen konnen begrijpen ofte gelooven. Siet Actor. 17.32. ende 16.23, etc.

14

Want indien wy gelooven dat Iesus gestorven is, ende opgestaen, alsoo sal oock Godt de gene die ontslapen zijn ²⁸ in Iesu, ²⁹ [weder] brengen ³⁰ met hem.

28 Ofte, door Iesum, dat is, door de kracht Iesu des Richters der levende ende doode. Ioan. 5.21, etc.

29 Namel. in het leven, ende in heerlickheydt, wanneer hy haer uyt de graven sal opgeweckt, ende met hare zielen sal vereenight hebben.

30 N. als hy sal verschijnen uyt den hemel ten laetsten dage, in het oordeel.

15

Want dat seggen wy u ³¹ door het woort des Heeren, ^l dat ³² wy die levendich overblijven sullen tot de toecomste des Heeren, niet en sullen ³³ voorcomen de gene die ontslapen zijn.

31 Gr. in het woort des Heeren, waer door sommige verstaen de belofte Christi Matth. 24.31. ende Ioan. 5.28. daer bynae diergelijcke woorden staen: andere, een bysondere ende naerdere openbaringe Christi hier van aen Paulum geschiet, gelijck hy betuyght 1.Corint. 15.51.

l 1.Corinth. 15. versen 22, 51.

32 Namel. geloovige menschen, stellende hem selven oock daer onder, om de onsekerheyt van den dagh van Christi toekomste. Siet hier van voorder 1.Corinth. 15.51.

33 N. om van Christo verheerlickt te worden.

16

^m Want de Heere selve sal met ³⁴ een geroep, met ³⁵ de stemme ³⁶ des Archangels, ende met de basuyne Godts nederdalen van den hemel: ende die ³⁷ in Christo gestorven zijn, sullen eerst opstaen:

m Matth. 24.31. 1.Cor. 15.52. 2.Thes. 1.7.

34 Het Griecx woordt keleusma beteeckent eygentlick een geroep dat met een bevel gevoeght is, gelijck aen de gene plach te geschieden die eenich werck gelijckelick moeten doen, ofte een schip gelijckelick voort roeyen, ofte eenen strijdt beginnen.

35 Wat dit voor een stemme ofte basuyne sal zijn en verklaert de Schriftuere niet breeder, dan wordt daer door de groote macht ende heerlickheyt Christi in sijne tweede toekomste voor oogen gestelt, die met sijne Engelen, als een Overste sijns legers, met trompetten-geluyt ende groot geschal sal komen: ’t welck schricklick sal zijn voor sijne vyanden, ende moet ende troost geven aen sijne vrienden. Siet diergelijcke beschrijvinge Mat. 25.31. Ioan. 5.28. 1.Corinth. 15.52. 2.Thess. 1. versen 7, 8. Iud. vers 14. Apoc. 11.15, etc.

36 D. des oversten Engels, die hier uytdruckelick wordt onderscheiden van Christo. Siet hier van naeder Iud. vers 9.

37 D. in ’t geloove Christi, gelijck Apoc. 14.13.

17

Daer na wy die levendich overgebleven zijn, sullen te samen met haer ³⁸ opgenomen worden ³⁹ in de wolcken, den Heere te gemoete, ⁴⁰ inde lucht: ende also sullen wy altijt ⁴¹ met den Heere wesen.

38 Gr. geruckt, getrocken. Namel. nae datse sullen verandert ende sijnen verheerlickten lichame in eenen oogenblick tijdts gelijckformich ghemaeckt zijn. 1.Corinth. 15.51. Phil. 3.10, 21.

39 Die namelick als eenen wagen sullen zijn, waer door sy tot Christum inde lucht opgevoert sullen worden, gelijck van Elias geseght wordt. 2.Reg. 2.11. ende van Christo selve Act. 1.9.

40 N. daer hy sijn gerichte sal houden, voor de oogen aller menschen, die door de Engelen by een sullen gebrocht zijn te sijner rechter, ende te sijner slinckerhandt. Siet Mat. 25.31, etc. Apoc. 1.7.

41 N. Christo Iesu inden hemel. Ioan. 14.2, 3.

18

So dan, vertroost malcanderen ⁴² met dese woorden.

42 Gr. in dese woorden. D. redenen ofte bedenckingen.