32
Ga naar margenootc Maer zijt tegen malcanderen goedertieren, barmhertich, Ga naar margenootd vergevende malcanderen, gelijckerwijs oock Godt Ga naar margenoot60 in Christo u lieden vergeven heeft.
|
-
margenoot3
- Dat is, om de sake des Heeren, Namelick, Christi, ghelijck cap. 3.1.
-
margenoota
- Genes. 17.1. 1.Corinth. 7.20. Philip. 1.27. Coloss. 1.10. 1.Thess. 2.12.
-
margenoot5
- N. tot de gemeynschap Christi, ende derhalven oock der Godtsaligheydt in Christo. Den Apostel en spreeckt hier niet alleen van de uytwendige, maer oock van de inwendighe ende krachtige beroepinge, waer door sy tot het geloove in Christum ghebracht waren: gelijck uyt de volgende Verssen blijckt.
-
margenootb
- Coloss. 1.11. ende 3.12. 1.Thess. 5.14.
-
margenoot6
- D. door de liefde. Want de liefde verdraeght alle dinek. 1.Corinth. 13.7. Hy spreeckt hier van het verdragen van sulcke beleedingen, die elck in het bysonder aengaen, gelijck Matth. 18.15. Andersins prijst Christus oock dese Gemeynte van Ephesen, Apoc. 2.2. dat sy de quade niet en konden verdragen, namelick die verkeerde leeringen sochten in te voeren, ende de Gemeynte beroerden.
-
margenoot7
- Dat is, de geestelicke eenigheyt met alle de leden der Gemeynte Christi, het zy uyt Ioden, het zy uyt Heydenen, welcke Christi lichaem is, waer van de Heylige Geest de bandt ende t’samenvoeger is, gelijck in het volgende vers verklaert wort.
-
margenoot8
- Gr. in den bandt, ofte, t’samenbindinge.
-
margenoot9
- Gr. in eene hope. dat is, gehoopte saecke, daer toe ghy geroepen zijt, welcke is de saligheyt uwer zielen.
-
margenootc
- Deut. 4.39. Mal. 2.10. 1.Cor. 8. versen 4, 6.
-
margenoot10
- Namel. Iesus Christus, gelijck blijckt uyt het volgende 6 vers, daer Godt ende de Vader van hem onderscheyden wort.
-
margenoot11
- N. niet alleen in ’t getal, maer oock in de bedieninge over u alle. Rom. 6. versen 3, 4.
-
margenoot12
- Gelijck in het voorgaende vers door het woordt een Heere, de Vader niet en wordt uyt-ghesloten van onse Heere te zijn, noch oock de Heylige Geest, die oock de Heere genaemt wort. Iesai. 6.9. vergeleecken met Actor. 28.25. 2.Corinth. 3.18. alsoo en wort oock hier door het woort een Godt, de Sone niet uyt gesloten, noch de Heylige Geest. Siet 1.Cor. 12. versen 4, 5, 6. maer wort met dese verscheydenheyt der tijtelen alleen aengewesen de ordre ende eygenschap, die elck persoon in dese werckinge ende t’ samenvoeginge deses lichaems, dat is, der Gemeynte, heeft.
-
margenoot13
- Hier en wordt eygentlick niet gesproken van alle schepselen ofte menschen in’t gemeyn, dewijle Godt niet en is aller Vader in Christo: maer hier wordt gesproken van alle ware leden der Gemeynte, die het lichaem Christi is over welcke alle Godt de Vader het hooghste gebiedt heeft, door welcke alle hy sijne bysondere regeringe uytstreckt, het welck sy beyde met andere menschen gemeyn hebben, ende in welcke alle hy als een Vader met sijne genade ende Geest woont, het welck den geloovigen eygen is. Ioan. 14.23.
-
margenootd
- Rom. 12.6. 1.Corint. 12.11. 2.Corint. 10.13. 1.Petr. 4.10.
-
margenoot15
- D. nae dat het Christo belieft aen een yeder in sijne beroepinge de gaven uyt te meten, tot volmakinge ende vereeninge van dit lichaem. Ioan. 1.16. Rom. 12.3.
-
margenoot17
- Namel. Christus, gelijck uyt de volende verklaringe blijckt. Want dit is een prophetie van Christi Coninckrijck.
-
margenoot18
- D. in den hemel, gelijck verklaert wort vers 10.
-
margenoot19
- D. de gene die ons gevangen hielden, Namel. sonde, duyvel, doodt, ende verdoemenisse: over welcke alle Christus door sijne doodt, verrijsenisse ende hemelvaert heeft getriumpheert. Col. 2.15. also dat hoewel sy ons noch bestrijden, wy nochtans in Christo de overwinninge over allen hebben. Ioan. 16.33. Rom. 8. versen 37, 38, 39. Ofte, gevangene, dat is, een groote menichte van gevangene, gelijck 2.Paral. 28.5.
-
margenoot20
- Namel. uyt den Hemel, wanneer hy is geseten ter rechterhant Godts sijns Vaders. Actor. 2.33.
-
margenoot22
- Namel. door sijne bysondere werckinge in het aennemen der menschelicke natuere, uyt de Maget Maria, gelijck Ioan. 6.33, 42. sonder dat hy daerom den hemel, nae sijne Godtlicke natuere heeft verlaten. Siet Ioan. 3.13. gelijck hy oock nae sijne hemelvaert evenwel na sijne Godtlicke natuere ende Geest, by ons is tot de voleyndinge der werelt. Matth. 28.20.
-
margenoot23
- D. inde aerde, die het nederste deel der werelt is. Want het woort is vleesch geworden, ende heeft by ons ghewoont. Ioan. 1.14. Siet Psal. 139.15.
-
margenoot24
- N. persoon, hoe wel hy nae een andere natuere is nedergedaelt.
-
margenoot25
- Dat is, alle de leden sijner Gemeynte door sijnen Geest ende gaven: ghelijck vers 8. Andere nemen het voor de vervullinge der voorseggingen der Propheten, waer van dese prophecie Davids oock een is. Dan het eerste komt met de volgende verssen wel soo bequaemlick over een.
-
margenoot26
- Van het onderscheyt tusschen Apostelen ende Propheten, siet de aenteeckeninghe op 1.Cor. 12.28.
-
margenoot28
- Eenighe onderscheyden dese twee ampten, alsoo dat de Herders de gemeynte niet alleen en souden leeren ende onderwijsen, maer oock door den kercklicken tucht leyden ende regeren, gelijck de Herders de schapen doen: ende dat de Leeraers alleen souden besich zijn om de Schriftuere te verclaren, ende de waerheyt der leere tegen de ketterien ende dwalingen te verdedigen. Doch alsoo het woordeken sommige hier tusschen niet en staet, gelijck in de voorgaende verscheydene beroepingen, so nemen het andere voor eenerley ampt: ende dat dese twee namen hier by een staen om aen te wijsen dat alle Herders oock Leeraers moeten zijn, gelijck dese twee namen de een voor de ander inde Schrifture dickmael worden gestelt, ende Paulus dese twee saecken by een voeght in de beproevinge der Kercken-dienaren, 1.Timoth. 3. cap. ende Tit. 1. cap.
-
margenoot29
- Ofte, t’ samenvoeginge. Want daer toe zijn dese diensten in Godts Kercke ingestelt, op dat de leden der Gemeynte meer ende meer te samen gevoeght, ofte volmaeckt, dat is, tot een volmaeckt lichaem onder Christo haer hooft, gestelt souden worden.
-
margenoot30
- D. op dat het werck der bedieninge sijne volle leden soude hebben, bestaende in de predicatie van Godts woort, bedienen der Sacramenten, oefeninge der kercken-tucht, ende regeringe der Gemeynte. Welcke saken door dese ingestelde diensten hare volle leden alle de werelt door hebben verkregen, ende in de Gemeynte zijn bevestight, ende blijven moeten tot de voleyndinge der werelt. Matth. 28.20. 1.Cor. 11.26.
-
margenooth
- Rom. 12.5. 1.Cor. 12.27. Ephes. 1.23. ende 5.23. Col. 1.24.
-
margenoot31
- D. tot een selve geloove, ende kennisse ofte erkentenisse des Soons Godts: het welck hier in dese werelt wel eenighsins geschiet, maer namaels ten vollen geschieden sal, als Godt in Christo sal zijn alles in allen. 1.Cor. 13. versen 11, 12. het welck oock de navolgende woorden mede brengen.
-
margenoot32
- D. tot de volkomene manlicke kennisse, ende volkomene mate der gaven, die wy uyt Christi volheydt ontfangen moeten. Ioan. 1.16.
-
margenoot33
- Ofte, ongestadigheyt. Gr. teerlingh, ofte, teerlingh-spel. waer door d’Apostel de bedriegeryen ofte treken van soodanige menschen verstaet, die de Discipelen Christi soecken door dwalingen aen haer te trecken, niet anders dan de tuyschers ofte teerlingh-speelders wonderlicke treken ende valscheden weten te gebruycken om ander lieden goet aen haer te brengen, gelijck de volgende woorden oock verklaren.
-
margenoot34
- Dit set den Apostel daer by, om dat somwijlen de waerheyt kan voorgestaen worden tegen de liefde: gelijck oock onder het decksel van de liefde de waerheydt kan te kort gedaen worden. Andere setten ’t over oprechtelick handelende in de liefde, gelijck het woort waerheyt oock oprechtigheyt beteeckent.
-
margenoot35
- D. door alle gewrichten ofte gelitten, door welcke het leven ende voetsel aen de andere leden toe-gebracht wordt. Den Apostel noemt de voeghselen der toebrenginge de juncturen ende t’samenvoegingen der leden, waer door de sterckte ende het voedtsel van het eene lidt in het ander komt, gelijck daer zijn zenuwen, aderen, ende diergelijcke, die langhs de t’samenvoegingen in de leden doorgaen, ende haer het voedtsel ende stercke toe brengen, ende dat insonderheyt uyt het hooft: waer by dan de Apostel bequamelick vergelijckt alle de ampten ende gaven des Geest in de Gemeynte, die alle van Christo hangen, ende het geheel lichaem aen een houden, ende sijn geestelicke sterckte ende voetsel mede-deelen. 1.Cor. 12. versen 12, 14.
-
margenoot36
- Gr. den wasdom des lichaems maeckt. dat is, sijnen wasdom verkrijght. Hebr.
-
margenoot37
- N. als een besluyt uyt het voorgaende: dewijle wy leden Christi zijn ende soodaniger sijner gaven deelachtigh, dat ghy dan, etc. ende komt alsoo wederom tot nieuwe vermaningen.
-
margenoot38
- N. niet daer door Godt in hem selven leeft, maer waer mede hy in ons door sijnen Geest leeft in Christo. Siet cap. 2.1.
-
margenoot39
- Een gelijckenisse genomen van de gene die door vele slagen ofte brandtmercken in eenige deelen des lichaems alsoo verhart zijn, dat sy geen gevoelen daer van meer en hebben: alsoo gaet het oock toe met vele menschen, die door geduerigh quaet doen het gevoelen ofte wroegen van hare conscientien alsoo verdooven, dat sy het selve niet meer en gevoelen. Siet Rom. 1.28. 1.Timoth. 4.2.
-
margenoot41
- Gr. in gierigheydt: ofte, onversadelickheydt. dat is, met een groote begeerte ende welbehagen, gelijck de gierige sijne ziele segent in onrechtveerdigheydt. Psal. 10.3.
-
margenoot42
- D. de leere Christi ende der gemeynschap met hem.
-
margenoot43
- N. sprekende in sijn woordt voor ons tot u.
-
margenoot44
- Dat is, gelijck de waerheyt Christi vereyscht, ende gelijck het inder waerheydt moet zijn.
-
margenoot45
- Alsoo wort ghenaemt de gantsche verdorvenheydt ende boosheydt die in den mensche van natueren is. Rom. 6.6. welcke oock vleesch genaemt wort, Rom. 8.5. Gal. 5.19.
-
margenoot46
- D. die den mensche tot alle sonden verlocken ende verleyden, soo hy door Godts Geest die niet en wederstaet. Iac. 1. versen 13, 14, 15.
-
margenoot47
- D. in het binnenste ende verstandighste deel van uwe ziele, gelijck Rom. 12. vers 2. Indien dan dat selve moet vernieuwt ende wedergeboren zijn, om Godt te konnen dienen, soo is dan oock de wille ende alle andere genegentheden van natuere niet beter, ten sy datse door de selve kracht vernieuwt worden.
-
margenoot48
- Alsoo noemt de Apostel de wedergeboorte ofte vernieuwinge des menschen, bestaende in de verlichtinghe des verstants, ende veranderinghe des willes tot heylicheyt ende rechtveerdigheyt, in welcke het beeldt Godts bestaet, waer van het laetste hier wort uytghedruckt, ende het eerste hier nae Colos. 3.10. van den Apostel sal uytghedruckt worden.
-
margenoot49
- Den Apostel vergelijckt hier dese vernieuwinge des menschen by een nieuw kleedt, gelijck vers 22. de natuerlicke verdorvenheydt by een oudt verdorven cleedt, het welck hy seght dat de geloovige moeten af-leggen, ende het nieuwe aen doen: om dat sy nu door den Gheest Godts wedergeboren zijnde in beyde meer ende meer moeten voortgaen ende toenemen, door het gebruyck der middelen, die Godt daer toe heeft geordineert: namelick met kloeckmoedichlick tegen de sonde door den Geest Godts te strijden. Rom. 8. vers 13. ende de gave Godts te verwecken, 2.Tim. 1. versen 6, 7. Godts woordt neerstelick te hooren ende overleggen. Psal. 1.2. 2.Tim. 3. versen 16, 17. de Sacramenten weerdelick te gebruycken, 1.Corinth. 11. versen 17, 18, etc. vyerige gebeden tot Godt uyt te storten. Ephes. 6.18. ende diergelijcke. Siet oock Ioan. 15.2. 1.Cor. 9. versen 25, 26, etc.
-
margenoot50
- Gr. in rechtveerdigheyt ende heyligheyt der waerheyt.
-
margenoot51
- Met dese woorden uyt den Psal. 4. genomen, en verbiedt de Apostel niet alle gramschap, want sulcke bewegingen zijn van Godt in het herte gheschapen, ende wordt oock somwijlen Gode ende Christo gramschap toegeschreven, namelick over de sonde ende ondanckbaerheyt der menschen: doch is dese de meyninghe des Apostels, dat soo daer rechtveerdige oorsaecken van gramschap gegeven worden, dat die de mate niet te buyten en moet gaen, noch te lange dueren, maer haestelick weder nedergeleght worden.
-
margenoot52
- Ofte, ruymte. D. geenen tijt noch gelegenheyt om door uwen toorne u tot andere sonden te brengen, soo u gemoet sonder genoechsame oorsake te lange ontstelt soude blijven. 1.Petr. 5. versen 8, 9.
-
margenootx
- Actor. 20.35. 1.Thess. 4.11. 2.Thess. 3.8, 12.
-
margenoot53
- D. dat loflick ende eerlick is: want alle arbeydt daer winste van komt, en is niet altijt loflick ende Gode aengenaem.
-
margenoot55
- Gr. tot stichtinge des gebruycks, ofte, der nutticheyt, ofte, der noodwendicheyt. D. noodige stichtinge.
-
margenoot56
- D. eenige geestelicke gave toebrenge. Ofte, aengenaemheyt. Sommige nemen dit woordt voor danck, ofte dancksegginge, alsoo dat dit de sin soude zijn, op dat u de vrome die het hooren daer over mogen dancken.
-
margenoot57
- Een wijse van spreken by gelijckenisse, uyt Iesai. 63.10. waer door te kennen gegeven wort, dat de Geest Godts, die in ons woont, door diergelijcke sonden, daer hy eenen afkeer van heeft, sijne vriendelicke werckinge in ons verduystert, ende in plaetse van sijne liefde ons sijne gramschap laet ghevoelen (gelijck een vader een droevich aenghesicht aentreckt over sijne kinderen, wanneer sy in sijne tegenwoordigheyt quaet doen, ende in plaetse van vriendtschap te bewijsen haer, hoe wel ongeerne, moet straffen) waer uyt oock een bedroeft gemoet rijst in de geloovige, ende de sekerheyt harer salicheyt werdt verduystert. Siet Psal. 6.2. ende 31. versen 10, 11. ende 51.11, etc.
-
margenootz
- Rom. 8.16. 2.Corinth. 1.22. ende 5.5. Ephes. 1.13.
-
margenoot59
- N. als door het opgedruckt segel van Godts evenbeeldt van de ongheloovighe zijt onderscheyden, ende van de toekomende salicheydt wordt versekert. Siet Capit. 1.13.
-
margenoot60
- D. om Christi ende sijner versoeninge wille, gelijck 2.Cor. 5.19. Ofte, door Christum.
|