Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xxiiij. Capittel.

1 De Hooge-priester Ananias, ende de Oudtste des volcx verschijnen met den voorspraeck Tertullo voor Felix tegen Paulum. 5 Brengen sware beschuldingen tegen hem in. 10 daer op Paulus sijne verantwoordinge doet met belijdenisse sijns geloofs ende Godts-diensts. 22 Felix stelt de saecke uyt tot de komste van Lysias. 23 geeft ondertusschen Paulo meerder vryheyt. 24 Paulus onderwijst hem ende sijne huys-vrouwe in eenige hooft-stucken des geloofs. 26 ende wordt dickwils van hem ontboden op hope van gelt te krijgen. 27 ende heeft hem gevangen gelaten om de Ioden te behagen.

1

ENde ¹ vijf dagen daer na quam ^a de Hoogepriester Ananias af met de Ouderlingen, ende eenen sekeren ² voorsprack [genaemt] Tertullus, dewelcke verschenen voor den Stadthouder tegen Paulum.

1 N. na dat Paulus van Ierusalem tot Cesareen was gebracht: want alsdan zijn dese sijne beschuldigers daer oock gekomen, daer toe van Lysias vermaent zijnde. Siet vers 8. ende Actor. 23.30, 33.

a Actor. 23.2.

2 Gr. Rhetor. Dat is, Taelman, Advocaet, een die geoeffent is in de konste van welsprekenheyt, Nam. die het woort soude voeren, 't zy in't Griecksch oft in't Latijn.

2

Ende als hy geroepen was, begon Tertullus [hem] te beschuldigen, seggende,

3

Dat wy grooten vrede door u becomen, ende dat [vele] ³ loflicke diensten desen volcke geschieden door uwe voorsichticheydt, Machtichste Felix, ⁴ nemen wy gantschelick ende over al met alle danckbaerheyt aen.

3 Ofte, ende vele loflicke saken, ofte, daden die desen volcke geschieden. waer in hy ten deele de waerheyt segt, maer ten deele hem tegen de waerheydt soeckt te pluym-strijcken. Want Felix hadde wel eenen genaemt Eleazarus, ende eenen vermaerden bedrieger ende straet-schender in het Ioodische landt, met sijnen hoop, uyt-geroeyt, doch daer-en-tegen hadde hy haren Hoogen-priester Ionathan, die hem tegen sijne onbehoorlicke handelingen stelde, omgebracht, ende het volck seer uytgemergelt, ende in vele dingen wreedelick gehandelt. Siet Iosephus Antiq. lib. 20. cap. 5. 6. 7.

4 Dat is, erkennen.

4

Maer op dat ick u niet lange op en houde, ick bidde [u], dat ghy ons, na uwe ⁵ bescheydenheyt, kortelick hoort.

5 Ofte, billickheyt.

5

Want wy hebben desen man bevonden te zijn een peste, ende eenen die oproer verweckt onder alle de Ioden door de [gantsche] wereldt: ende eenen oppersten voorstander van ⁶ de secte ⁷ der Nazarenen.

6 Ofte, der ketterye.

7 Soo noemt hy verachtelick de Discipelen Christi, ofte de Christenen, om dat hy hielt dat Christus van Nazareth in Galileen geboren was, hoedanige voor slechte luyden gehouden wierden. Ioan. 1.47. ende 7.41, 52. Welcke naem oock daer nae aen eene sekere secte onder de Christenen gegeven is geweest van de Christenen selve, die de Wet der Ceremonien met het Euangelium wilden mengen, van welcke Cerinthus oock een hooft was. Siet Actor. 15.1.

6

^b Die oock gepoogt heeft ⁸ den Tem-

b Actor. 21.28.

8 Namel. met het inbrengen van Heydenen, ofte onbesnedene: hoe wel het tegen de waerheyt geseght wort. Siet Actor. 21.28. Dit verswijght hy hier nochtans, om dat Felix selve een Heyden ende onbesneden was.

[fol. 73v]

pel te ontheyligen: welcken wy oock gegrepen hebben, ende na onse wet hebben willen oordeelen.

7

Maer Lysias de Overste daer over komende, heeft [hem] met ⁹ groot gewelt uyt onse handen wechgebracht:

9 Gr. veel.

8

Gebiedende sijne beschuldigers tot u te komen: ¹⁰ van den welcken ghy selve [hem] ondersocht hebbende, sult connen verstaen al het gene waer van wy hem beschuldigen.

10 N. Paulo hier tegenwoordigh. Dit seght hy zeer onbeschaemdelick, gelijck uyt de volgende verantwoordinge Pauli blijckt.

9

Ende oock ¹¹ de Ioden ¹² stemden het toe, seggende dat dese dingen alsoo waren.

11 N. die daer uyt den Raedt tegenwoordigh waren, om hem te beschuldigen. Dese stonden toe het gene van haren Advocaet geseght was.

12 Ofte, voeghden daer oock by.

10

Maer Paulus, als hem de Stadt-houder gewenckt hadde dat hy soude spreken, antwoordde, Dewijle ick weet dat ghy nu ¹³ vele jaren over dit volck Rechter geweest zijt, so verantwoorde ick ¹⁴ my selven met [des] te beteren moedt.

13 Dit seght Paulus, om dat Felix te voren vele jaren een deel van't Ioodsche landt, N. Trachonitis, Gaulonitis, ende Batanea hadde geregeert. Siet Ioseph. de bello Iud. l. 2. cap. 11. ende 12.

14 Ofte, mijne saecken, die my aengaen.

11

Alsoo ghy ¹⁵ kondt weten dat het niet meer dan ¹⁶ twaelf dagen en zijn, van dat ick ben opgekomen om te aenbidden te Ierusalem:

15 N. so ghy daer van ondersoeck wilt doen.

16 N. geleden, van de welcke hy maer seven te Ierusalem, ende d'andere vijf nu tot Cesareen was geweest, so dat hy in die tijdt niet en hadde konnen doen, dat daer toe diende, ofte dat verduystert konde zijn, daer sy hem over beschuldighden.

12

^c Ende sy en hebben my noch in den Tempel gevonden ¹⁷ tot yemandt sprekende, ofte [eenige] tsamenrottinge des volcks makende, noch inde Synagogen, noch in de stadt:

c Actor. 25.8. ende 28.17.

17 Ofte, tegen yemandt disputerende.

13

Noch sy en konnen niet ¹⁸ bewijsen, daer van sy my nu beschuldigen.

18 Gr. daer stellen, ofte, staende houden.

14

Maer dit bekenne ick u, dat ick na ¹⁹ dien wegh, welcken sy ²⁰ secte noemen, den Godt der vaderen alsoo diene, geloovende alles dat in de Wet, ende in de Propheten geschreven is:

19 D. leere, ofte wijse van Godtsdienst. Hy bekent dan hier mede opentlick dat hy een Christen is: maer ontkent dat hy daerom eenen anderen Godt dient, dan den Godt harer Vaderen, ofte een ander geloove heeft, van 'tgene in de Wet ende Propheten is voor-gestelt: dat hy oock der-halven geen nieuwe secte op en recht, gelijck sy hem beschuldighden.

20 Ofte, ketterie.

15

Hebbende hope op Godt, welcke dese oock selve verwachten, datter ²¹ een opstandinge der dooden wesen sal, beyde der rechtveerdige ende ²² der onrechtveerdige.

21 Nam. in welcke een yeder sal geoordeelt worden na sijn doen. vers 25.

22 D. der godtloose ende ongeloovige. Siet Dan. 12.2. Ioan. 5.29.

16

^d Ende ²³ hier in oeffene ick my selve, om altijt een onergerlijcke conscientie te hebben by Godt ende de menschen.

d Actor. 23.1.

23 Ofte, hier en tusschen.

17

Doch ²⁴ na vele jaren ben ick gekomen ^e om aelmoessen te doen aen ²⁵ mijn volck, ende ²⁶ offeranden.

24 Nam. afwesende van Ierusalem in andere landen.

e Actor. 11.29. Rom. 15.25.

25 N. de arme Ioden tot het Christelick geloove bekeert zijnde.

26 Waer van siet Actor. 21.26. ende dit heeft Paulus gedaen om de swacke Christenen uyt de Ioden hier in te gemoete te komen, gelijck hy oock Timotheum om de selve reden heeft besneden. Actor. 16.3. Siet hier van oock de aenteeck. op Actor. 18.18. hoewel beyde door Christi doodt was opgehouden. Dese ontmoetinge heeft soo lange konnen dueren tot dat de Tempel ende stadt van Ierusalem uytgeroeyt was, ende de andere Ioden in hare hardtneckigheydt van Godt verworpen zijn. Rom. 11.

18

^f Waer over my gevonden hebben geheyligt zijnde, inden Tempel, niet met volck, noch met beroerte, eenige Ioden uyt Asien,

f Actor. 21.27.

19

Welcke behoorden [hier] voor u tegenwoordigh te zijn, ende [my] te beschuldigen, indien sy yet hadden tegen my.

20

Ofte dat dese selve seggen of sy eenich onrecht in my gevonden hebben, als ick voor den Raedt stondt:

21

Dan van dit eenigh ²⁷ woort 'twelck ick ²⁸ riep staende onder haer, ^g Over de opstandinge der dooden worde ick heden van ulieden geoordeelt.

27 Gr. stemme. dat is, ten ware dat sy voor onrecht hielden dit woordt, etc.

28 Waer uyt wel eenige onruste onder haer in den Raedt is onstaen, maer sonder reden, dewijle sy selve dese hope hebben. vers 15.

g Actor. 23.6. ende 28.20.

22

Doe nu Felix dit gehoort hadde, stelde hy'se uyt, ²⁹ seggende, Als ick naerder wetenschap ³⁰ van desen wegh sal hebben, wanneer Lysias de Overste sal afgekomen zijn, so sal ick volle kennisse nemen van uwe saecken.

29 Ofte, als naerder wetenschap hebbende van dien wegh, ende seyde.

30 D. van dese Religie. Siet vers 14. Ende hier geeft Felix twee redenen van sijn uytstel: eerst, om tusschen beyde naerder ondersoeck te konnen doen van de Religie der Christenen, daer sy hem over beschuldighden: ten anderen om van Lysias naerder te hooren, wat oproer Paulus te Ierusalem hadde aengericht.

23

Ende hy beval den hooftman over hondert dat Paulus soude bewaert worden, ende ³¹ verlichtinge hebben, ^h ende dat hy niemandt van ³² de sijne en soude beletten [hem] te dienen, ofte tot hem te komen.

31 Dat is, meerder vryheydt in sijne gevangenisse.

h Actor. 27.3. ende 28.16.

32 Gr. sijne eygene: Namel. vrienden, ofte geloofs-genooten, gelijck te Cesareen al over lange een Gemeynte was, als blijckt, Actor. 10.48. ende 21.8.

24

Ende na sommige dagen Felix daer gekomen zijnde met ³³ Drusilla sijn wijf, die een Iodinne was, ontboodt Paulum, ende hoorde hem van het geloove in Christum.

33 Dese was een dochter van dien Herodes, die Iacobum hadde doen dooden. Actor. 12.1. ende de suster van Agrippa, waer van in de twee volgende capitt. gesproken wordt. Een seer moedige ende onkuysche vrouwe, die haren man Aziz den Coninck der Emezenen verlaten heeft, om het wijf te zijn van desen Felix, diese om hare schoonheydt daer toe versocht hadde. Siet Iosephus Antiq. lib. 20. cap. 5.

25

Ende als hy handelde van rechtveerdicheyt, ende maticheyt, ende [van] het toekomende oordeel, Felix ³⁴ zeer bevreest geworden zijnde, antwoordde, Voor ditmael gaet henen: ende als ick gelegenen tijdt sal hebben bekomen, so sal ick u tot my roepen.

34 N. dewijle sijne conscientie hem van vele boose daden hier tegen begaen overtuyghde. Siet Rom. 2.15. 1.Corinth. 14.24.

26

Ende te gelijck oock hopende dat hem van Paulo ³⁵ gelt gegeven soude worden, opdat hy hem los liete: Waerom hy hem oock dickmaels ontboodt, ende sprack met hem.

35 Namel. alsoo hy een geltgierigh man was, ende wiste dat Paulus seer aengenaem was by de Christenen, die geen gelt en souden sparen om hem los te krijgen.

27

Maer als ³⁶ twee jaren vervult waren, kreegh Felix ³⁷ Porcium Festum ³⁸ in sijne plaetse: ende Felix ⁱ willende den Ioden gunste bewijsen, liet Paulum gevangen.

36 Namel. van sijne regeringe over geheel Iudeam: ofte van de gevangenisse Pauli.

37 Namel. die van den Keyser Nero tot een Stadt-houder van Iudea gesonden was in Felix plaetse, om de wreede handelingen van Felix in die Provincie, ende oock om het ombrengen van vele Ioden binnen Cesareen: waer over de Ioden door sekere gesanten hem beklaeght hadden by den Keyser, die hem van de regeringe heeft afgestelt, ende hem met de doot soude gestraft hebben, ten ware dat sijn broeder Pallas het selve by den Keyser hadde afgebeden. Siet Ioseph. Antiq. lib. 20. cap. 7. ende Tacitum, annal. lib. 12. ende Histor. lib. 5.37.

38 Gr. tot een successeur, na-saet, na-komer.

i Actor. 25.14.