Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het xiiij. Capittel.

1 Het gevoelen Herodis van Christo. 3 Verhael van Ioannis des Doopers gevanckenisse ende onthoofdinge op het versoeck van Herodias Dochter. 13 Christus versadicht inde woestijne over de vijf duysent menschen met vijf brooden ende twee visschen. 22 Comt tot sijne Discipelen die op Zee in noodt waren, ende wandelt op het water. 28 ende op sijn gebodt oock Petrus, die bevreest voor den windt begint te sincken, maer wort behouden van Christo. 32 Die het onweder stilt, waer door hy bekent wort Godts Sone te zijn. 34 Christus komt weder in ’t lant van Gennesareth ende geneest vele krancken.

1

^a TE dier selver tijt hoorde ¹ Herodes de ² Vier-Vorst het geruchte van Iesu.

a Marc. 6.14. Luc. 9.7.

1 Dese was een soon van Herodes de Groote, ende was toegenaemt Antipas.

2 Gr. Tertarches, dat is, een Vorst over een vierden deel van een rijck. Want na de doot van Herodes de Groote, is sijn rijck vanden Keyser Augusto verdeelt onder sijne soonen: waer van by na de helft, namelick Iudea, Samaria, ende Idumea, hadde Archelaus de oudtste sone: een vierde part, namelick Galilea ende ’t lant over den Iordaen dese Herodes. ende het laetste vierde-part, namelick Iturea ende Trachonitis hadde Philippus de jongste sone. Siet Matth. 2.22. Luc. 3. versen 1, 19. ende by Ioseph. Antiq. lib. 17. cap. 15. Dese Tetrarchen worden oock Coningen genaemt, om datse als Coningen regeerden. Siet hier vers 9. Marc. 6. vers 14. Actor. 25.24.

2

Ende seyde tot sijne knechten, Dese is Ioannes de Dooper: hy is opgeweckt van de dooden, ende daerom wercken die krachten in hem.

3

^b Want ³ Herodes hadde Ioannem gevangen genomen, ende hem gebonden, ende in den kercker geset, om ⁴ Herodias de huysvrouwe Philippi sijns broeders wille.

b Marc. 6.18. Luc 3.19.

3 Dese historie wort hier by occasie verhaelt, hoewelse te voren geschiet is. Siet Matth. 4.12.

4 Dese Herodias was de huysvrouwe Philippi des broeders Herodis, van welcken sy verleydt zijnde, haren man verlaten heeft, ende by het leven des selven van Herode tot sijn wijf genomen was. Siet Ioseph. Antiq. lib. 18. cap. 7, 9.

4

Want Ioannes seyde tot hem: ^c Het en is u niet geoorloft haer ⁵ te hebben.

c Levit. 18.16.

5 N. Een wijve.

5

Ende willende hem dooden, vreesde hy het volck, ^d om dat sy hem hielden voor een Propheet.

d Matth. 21.26.

6

Maer als ^e de dach van Herodis ⁶ geboorte gehouden wiert, danste de dochter van Herodias in het midden [van haer], ende sy behaechde Herodi.

e Marc. 6.21. Genes. 40.20.

6 Van sulck vieren der geboorts-dagen heeft men noch eer exempel. Gen. 40.20.

7

^f Waerom hy haer met eede beloofde te geven, wat sy oock eysschen soude.

f Iud. 11.30.

8

Ende sy ⁷ te voren onderrecht zijnde van hare moeder, seyde, Geeft my hier in een schotel het hooft Ioannis des Doopers.

7 Ofte, opgemaeckt ende aengestouwet zijnde, na datse daer over hare moeder raedt gevraecht hadde. Marc. 6.24.

9

Ende de Coninck wiert ⁸ bedroeft, doch om ⁹ de eeden, ende de gene die [met hem] aensaten, geboodt hy, dat het [haer] soude gegeven worden.

8 Niet so seer om Ioannis wille, als om den ondanck des volcks, dat hy vreesde.

9 N. die hy dese lichtveerdige dansersse onbehoorlick gedaen hadde. vers 7.

10

Ende ¹⁰ sandt henen, ende onthoofde Ioannem inden kercker.

10 N. eenen trawant ofte scherp-rechter, gelijck te sien is Marc. 6.27.

11

Ende sijn hooft wert gebracht in een schotel, ende het dochterken gegeven, ende sy droegh het hare moeder.

12

Ende sijne Discipelen quamen, ende namen het lichaem wech, ende begroeven het selve: ende gingen ende boodschapten het Iesu.

13

^g Ende [als] Iesus [dit] hoorde, ¹¹ vertrock hy van daer te schepe, na een woeste plaetse ¹² alleen: ende de scharen [dat] hoorende, zijn hem ¹³ te voete gevolcht uyt de steden.

g Marc. 6.31. Luce 9.10. Matth. 12.15.

11 Niet alleen om ’t perijckel te ontgaen, alsoo sijne uyre noch niet gekomen en was, maer oock om dat sijne discipelen ruste van nooden hadden. Marc. 6.30, 31.

12 Ofte, uyt de wege, aen d’een zijde.

13 Want Christus en was niet gevaren aen d’ander zijde vande Zee, maer over een inham, blijvende aen deselve zijde, daerse hem te voete konden volgen.

14

^h Ende Iesus uytgaende sach een ¹⁴ groote schare, ende ⁱ wiert innerlick met ontferminge over haer beweeght, ende genas hare crancken.

h Ioan. 6.5.

14 D. datter veel volcks was.

i Matth. 9.36.

15

^k Ende als het nu avondt wierdt, quamen sijne Discipelen tot hem, seggende, Dese plaetse is woest, ende ¹⁵ de tijdt is nu voorby gegaen: laet de scharen van u, op dat sy henen gaen in de vlecken, ende haer selven spijse coopen.

k Marc. 6.35. Luce 9.12.

15 Gr. de uyre, N. van eten, ofte voedsel te nemen, ofte des daegs, om het volck niet langer op te houden.

[fol. 8v]

16

Maer Iesus seyde tot haer, Ten is haer niet van noode henen te gaen: geeft ghy haer te eten.

17

Doch sy seyden tot hem: Wy en hebben hier niet dan vijf brooden ende twee visschen.

18

Ende hy seyde: Brenght my de selve hier.

19

Ende hy beval de scharen neder te sitten, op het gras, ende nam de vijf brooden, ende de twee visschen, ende opwaerts siende na den hemel ^{l 16} segende de selve: ende als hyse gebroken hadde, gaf hy de brooden den Discipelen, ende de Discipelen den scharen.

l 1.Sam. 9.13.

16 Het Gr. woort beteeckent somtijts wel danckseggen, maer moet hier voor segenen dat met dancksegginge gevoecht is, genomen worden, gelijck te sien is Luce. 9.16. welcke segeninge geschietis door een bysonder gebedt, dat dese brooden tot versadinge van allen mochten gedijen. 1.Tim. 4.4, 5.

20

Ende sy aten alle ende wierden versadicht, ende ¹⁷ sy namen op, het overschot der brocken, twaelf volle corven.

17 N. de discipelen Christi, gelijck blijckt uyt Ioan. 6.12.

21

Die nu gegeten hadden, waren ontrent vijf duysent mannen, sonder de vrouwen ende kinderen.

22

^m Ende terstont ¹⁸ dwanck Iesus sijne Discipelen in het schip te gaen, ende voor hem af te varen na d’ander zijde, terwijle hy de scharen van hem soude laten.

m Marc. 6.45. Ioan. 6.17.

18 N. met ernstige woorden, alsoosevan hem niet geerne en wilden scheyden.

23

ⁿ Ende als hy nu de scharen van hem gelaten hadde, clam hy op den berch ¹⁹ alleen, om te bidden. Ende als het nu avont was geworden, so was hy daer alleen.

n Marc. 6.46. Ioan. 6.15.

19 Siet het voorgaende 13 vers.

24

Ende het schip was nu midden inde zee, ²⁰ zijnde in noodt van de baren: want de windt was [haer] tegen.

20 Gr. Gepynicht, D. zeer geslingert ofte geslagen van de baren.

25

Maer ter vierder ²¹ waecke des nachts, quam Iesus af tot haer, wandelende op de zee.

21 De nacht wiert doen afgedeelt in vier waken, elck van drie uyren, waer van de vierde met den dach eyndichde. Daerom de selve oock de morgen-wake genoemt wort, Exod. c.14. vers 24. 1.Sam. 11.11. siet Luce 12.38.

26

Ende de Discipelen siende hem op de zee wandelen, wierden ontroert, seggende, Het is een ²² spoocksel, ende sy schreeuwden van vreese.

22 D. een geest verschijnende in lichamelicke gedaente.

27

Maer terstont sprack haer Iesus aen, seggende, Zijt goets moets, ²³ ick ben’t, en vreest niet.

23 N. inder waerheyt, ende het en is geen schijnsel, ofte spoocksel.

28

Ende Petrus antwoordde hem, ende seyde, Heere, indien ghy het zijt, so gebiedt my tot u te comen op het water.

29

Ende hy seyde, Comt: ende Petrus clam neder van het schip, ende wandelde op het water, om tot Iesum te comen.

30

Maer siende den stercken windt, wiert hy bevreest, ende als hy begon neder te sincken, riep hy, seggende, Heere behoudt my.

31

Ende Iesus terstont de hant uytstekende greep hem aen, ende seyde tot hem, Ghy cleyn-geloovige, waerom hebt ghy ²⁴ gewanckelt?

24 Ofte, getwijffelt.

32

Ende als sy in’t schip geclommen waren, stilde de windt.

33

Die nu in’t schip [waren], quamen ende aenbaden hem, seggende, Waerlick ghy zijt Godts sone.

34

^o Ende over gevaren zijnde, quamen sy in het landt Gennesareth.

o Marc. 6.35.

35

Ende als de mannen van die plaetse hem wierden kennende, sonden sy in dat geheel omliggende landt, ende brachten tot hem alle die qualick gestelt waren.

36

Ende baden hem, dat sy alleenlick den ²⁵ zoom sijns cleedts souden mogen aenraecken: ende so vele als ²⁶ [hem] aenraeckten wierden gesont.

25 N. tot een teecken datse van hem wilden geholpen wesen: niet datse den zoom sulcken kracht toeschreven. Siet diergelijck Matth. 9.21.

26 Ofte, dien. N. den zoom.