Biblia, dat is: De gantsche H. Schrifture, vervattende alle de canonijcke Boecken des Ouden en des Nieuwen Testaments (Statenvertaling 1637)

Het viij. Capittel.

1 Christus reynicht eenen melaetschen. 5 geneest den knecht eens hooftmans. 14 de schoon-moeder Petri. 16 ende noch vele andere. 18 Verklaert eenen Schrift-geleerden, die hem wilde volgen, sijne armoede. 21 ende gebiedt eenen anderen hem te volgen sonder uytstel. 23 stilt het onweder op de Zee. 28 drijft de Duyvelen uyt twee besetene menschen, ende laet toe datse in de verckens varen.

1

DOe hy nu van den ¹ berch afgeklommen was, zijn hem vele scharen gevolgt.

1 N. op den welcken hy geklommen was om te prediken. Matth. 5.1.

2

^a Ende siet, een ² melaetsche quam, ende aenbadt hem, seggende: Heere, indien ghy wilt, ghy kont my reynigen.

a Marc. 1.40. Luce 5.12.

2 Melaetsheyt was in die heete landen een seer wreede ende vuyle sieckte, ofte schurftheyt, ontstaende uyt verdorven bloet in de menschen, ende was een plage besmettende niet alleen de menschen, maer oock de kleederen ende huysen. Siet Levit. 13. ende 14.

3

Ende Iesus de hant uytstreckende heeft hem ³ aengeraeckt, seggende, Ick wil, wort gereynicht. Ende terstont wert [hy van] sijne melaetscheyt gereynicht.

3 N. om hem te genesen. Anders warense na de wet onreyn, die melaetsche aenraeckten. Levit. 14.46.

4

Ende Iesus seyde tot hem, Siet dat ghy [dit] ⁴ niemant en segt: maer ^b gaet henen, ⁵ toont u selven den Priester, ende offert de gave, die ^c Moses ⁶ geboden heeft, haer tot ⁷ een getuygenisse.

4 De reden hier van siet Matth. 12.16.

b Luce 5.14.

5 N. om van hem geschouwt ofte besichticht te worden, of hy waerlijck gereynicht was. Siet Levit. 14.2. waer uyt de oorbiechte niet en kan bewesen worden, alsoo hem Christus niet en sent om gereynicht te worden, maer om verklaert te worden, dat hy gereynicht was.

c Levit. 13.2. ende 14.2.

6 O. ingestelt heeft. siet Lev. 14.4, etc.

7 O. overtuyginge, namelijck datse qualick deden Christum verwerpende, van wiens mirakelen sy selve getuygenisse hadden gegeven.

5

^d Als nu Iesus te Capernaum ingegaen was, quam tot hem een Hooftman over hondert, biddende hem,

d Luce 7.1.

6

Ende seggende, Heere, mijn knecht licht te huys geraeckt, ende lijdt sware pijnen.

7

Ende Iesus seyde tot hem, Ick sal komen ende hem genesen.

8

Ende de Hooftman over hondert antwoordende seyde, Heere, ick en ben niet weerdich dat ghy onder mijn dack soudt in komen, maer ^e spreeckt alleenlick een woort, ende mijn knecht sal genesen worden.

e Psal. 107.20.

9

Want ick ben oock een mensche ⁸ onder de macht [van andere], hebbende onder my krijchs-knechten: ende ick segge tot desen, Gaet, ende hy gaet: ende tot den anderen, Komt, ende hy komt: ende tot mijnen dienstknecht, Doet dat, ende hy doet het.

8 D. indien ick die onder anderer gebiet stae, sulck een gesach hebbe over de gene die onder my staen, ende oock menschen zijn als ick, hoe veel te meer moeten alle dingen onder u bevel staen, die een Heere over alles zijt.

10

Iesus nu [dit] hoorende heeft hem verwondert, ende seyde tot de gene die [hem] volgden, Voorwaer segge ick u, Ick en hebbe selfs in Israël ⁹ so grooten geloove niet gevonden.

9 N. als by desen heydenschen hooftman.

11

^f Doch ick segge u, dat vele sullen komen ¹⁰ van oosten ende westen, ende sullen met Abraham, ende Isaac, ende Iacob aensitten in het Coninckrijck der hemelen.

f Luce 13.29.

10 Gr. van den opganck. ende onderganck, N. der Sonne. D. uyt alle gewesten des werelts: waermede voorsegt wort de beroepinge, bekeeringe ende salicheyt der heydenen. Ioan. 11.52.

12

^g Ende de ¹¹ kinderen des Coninckrijcks sullen uytgeworpen worden in de ¹² buytenste duysternisse, ^h aldaer sal weeninge zijn, ende knersinge der tanden.

g Matth. 21.43.

11 D. die Ioden, met welcke Godt wel een uyterlijck verbont gemaeckt hadde, maer die haer door haer ongeloove des selfs onweerdich maeckten. siet Act. 13.46.

12 D. die buyten het Coninckrijck der hemelen is, N. inde helle.

h Matth. 13.42. ende 22.13. ende 24.51. Luce 13.28.

13

Ende Iesus seyde tot den hooft-man over hondert, Gaet henen, ende u geschiede gelijck ghy gelooft hebt. Ende zijn knecht is gesont geworden te dier selver uyre.

14

ⁱ Ende Iesus gekomen zijnde in het huys Petri, sach sijn ¹³ wijfs-moeder [te bedde] ⁺ liggen, hebbende de cortse.

i Marc. 1.29. Luce 4.38.

13 Waer uyt blijckt dat d’Apostel Petrus getrouwt is geweest, ende Apostel geworden zijnde sijne huysvrouwe niet en heeft verlaten. Siet oock 1.Cor. 9.5.

+ Gr. geworpen.

15

Ende hy raeckte haer handt aen, ende de cortse verliet haer, ende sy stont op, ende diende ⁺⁺ henlieden.

++ And. hem.

16

Ende als het ^* laet geworden was, hebben sy vele van den Duyvel beseten tot hem gebracht, ende hy wierp de [boose] geesten uyt ¹⁴ met den woorde, ende hy genas ¹⁵ alle die qualick gestelt waren.

* Ofte, avont.

14 D. door sijn bevel alleen.

15 N. die tot hem quamen, ofte gebracht wierden. Siet Matth. 4.24.

17

Op dat vervult soude worden, dat gesproken was door ¹⁶ Iesaiam den Propheet, seggende, ^k Hy heeft onse kranckheden [op hem] genomen, ende [onse] sieckten gedragen.

16 Dit wort Iesa. 53.4. voornaemlick van onse geestelicke kranckheden ende sieckten verstaen, dat is, van onse sonden, die Christus van ons op hem geladen heeft, om daer voor genoech te doen, ende daermede ons van de selve te verlossen: ’t welck hy met de genesinge van lichamelicke sieckten oock heeft te verstaen gegeven.

k Ies. 53.4. 1.Pet. 2.24.

18

Ende Iesus vele scharen siende rond’om hem, beval ¹⁷ aen d’andere zijde over te varen.

17 N. van het Galileesche Meer, na der Gergesener lant, tegen over Capernaum. siet versen 5, 28.

[fol. 5r]

19

^l Ende daer quam een seker Schriftgeleerde tot hem, ende seyde tot hem, ¹⁸ Meester ick sal u volgen, waer ghy oock henen gaet.

l Luce 9.57.

18 Ofte, Leeraer.

20

Ende Iesus seyde tot hem: De vossen hebben holen, ende de vogelen des ¹⁹ Hemels ²⁰ nesten: maer de Sone des menschen en heeft niet waer hy het hooft neder legge.

19 D. des luchts, gelijck cap. 6.26.

20 Of, rust-plaetse, daer sy als onder een tente te ruste gaen, gelijck ’t Gr. woort eygentlick medebrengt.

21

Ende een ander uyt sijne discipelen seyde tot hem, Heere laet my toe dat ick eerst henen gae, ende mijnen vader begrave.

22

Doch Iesus seyde tot hem, Volgt my, ende ^m laet ²¹ de doode hare dooden begraven.

m 1.Tim. 5.6.

21 Die in hare sonden leven, worden geestelick doodt genaemt. 1.Tim. 5.6. Apocal. 3.1.

23

ⁿ Ende als hy in ’t schip gegaen was, zijn hem sijne Discipelen gevolcht.

n Marc. 4.35. Luc. 8.22.

24

Ende siet, daer ²² ontstondt een groote ²³ onstuymicheyt in de zee, alsoo dat het schip van de golven bedeckt wiert: doch hy sliep.

22 Gr. wiert.

23 Ofte, beweginge, beroeringe.

25

Ende sijne Discipelen by [hem] komende hebben hem opgeweckt, seggende, Heere, behoet ons: wy vergaen.

26

Ende hy seyde tot haer, Wat zijt ghy vreesachtich, ghy kleyn-geloovige? ^o Doe stont hy op ende ²⁴ bestrafte de winden ende de zee: ende daer wiert groote ²⁵ stilte.

o Iob 26.12. Psal. 107.26. Iesai. 51.10.

24 Haer bevelende stil te zijn. siet Marc. 4.39.

25 Ofte, kalmte.

27

Ende de menschen verwonderden haer, seggende, Hoedanich een is dese, dat oock de winden ende de zee hem gehoorsaem zijn?

28

^p Ende als hy over aen d’ander zijde was gekomen in het lant ²⁶ der Gergesenen, zijn hem twee van den Duyvel beseten ontmoetet, komende uyt de ²⁷ graven, die seer wreedt waren, alsoo dat niemandt door dien wech konde voorby gaen.

p Marc. 5.1. Luc. 8.26.

26 Marc. 5.1. ende Luc. 8.26. seggen, der Gadarenen. want die steden Gadara ende Gergessa lagen by den anderen, aende Galileesche Zee tegen over Capernaum.

27 De graven waren daer veel in speloncken, holen, ofte kelders, buyten de steden, gelijck te sien is Matth. 27.60.

29

Ende siet, sy riepen, seggende, Iesu ghy Sone Gods, wat hebben wy met u [te doen?] Zijt ghy hier gekomen om ons te pijnigen ²⁸ voor den tijdt?

28 N. van Godt bestemt tot hare pijninge: ’t welck wesen sal in het uyterste oordeel. siet Iud. vers 6. 2.Pet. 2.4.

30

Ende verre van haer was een kudde veler ²⁹ swijnen weydende.

29 Dese plaetsen wierden veel van Griecken ofte heydenen bewoont, tot welcker gebruyck dese swijnen geweydet wierden. want den Ioden was het verckens vleesch te eten verboden. Siet Levit. cap. 11.

31

Ende de Duyvelen baden hem, seggende, Indien ghy ons uytworpt, laet ons toe, dat wy in die cudde swijnen varen.

32

Ende hy seyde tot haer, Gaet henen. Ende sy uytgaende voeren henen inde kudde swijnen: ende siet de geheele kudde swijnen stortede van de steylte af inde zee, ende storven in’t water.

33

Ende diese weydden zijn gevlucht: ende als sy inde stadt gekomen waren, boodschapten sy alle [dese] dingen, ende wat den besetenen [geschiedt was].

34

Ende siet, de geheele stadt ginck uyt Iesu te gemoet: ende als sy hem sagen, ^q baden sy, dat hy uyt hare lant-palen wilde vertrecken.

q Actor. 16.39.